'مصالح انسان ها در رسیدن به حقیقت و راستی، خیر و نیکی و جمال و | مصطفی ملکیان
"مصالح انسان ها در رسیدن به حقیقت و راستی، خیر و نیکی و جمال و زیبایی است."
مصطفی ملکیان
اول علامت عشق من نسبت به تو، در این است که من، مصلحت تو را بر خوشایند تو ترجیح می دهم. اگر من عاشق تو باشم باید تو را به مصالحت سوق دهم. حال بحث بر سر این است که مصالح انسان ها چیست؟ بر اساس مبنایی که بسیاری دارند و من هم آن را قبول دارم، مصلحت تو در این است که هر چه بیشتر تو را به حقیقت و خیر و جمال نزدیک کنم. یعنی اگر کسی تو را هر چه بیشتر به حقیقت و راستی، خیر و نیکی، و جمال و زیبایی و لذت نزدیک کرد، این سه در یک مجموعه، نه به صورت تک تک، مصلحت تو را در واقع رعایت کرده است.
پس اگر من عاشق تو باشم و بنابراین باشد که مصلحت تو را بر خوشایند تو ترجیح بدهم، همیشه باید در هر کنش و واکنشی که با تو دارم، ببینم چه کنش و واکنشی است که به تو سرسوزنی حقیقت، خیر و نیکی و جمال و لذت بیشتری می دهد. هر چه بتوانم تو را به این سه نزدیک بکنم من مصلحت تو را رعایت کرده ام.
عدالت و شفقت، مصادیق خیر و نیکی این بنا بر نظر افلاطونیان است که معتقدند ما سه مصلحت بیشتر نداریم. ما در ناحیه عقاید و باورهایمان، باید هر چه بیشتر به حقیقت نزدیک باشیم. به توهمات، خیالات، اوهام، هذیانات، خرافات و سخنان بی دلیل راضی نشویم.باورها و عقایدمان هر چه بیشتر به حقیقت تقرب داشته باشد.
در ناحیه اعمالمان، اعم از گفتار و کردار، ما باید هر چه بیشتر به خیر نزدیک شویم چه اعمال گفتاری و چه اعمال کرداریمان. این خیر و خوبی مصداق اولش عدالت و مصداق دومش شفقت است. و در ناحیه میل هایمان هم هر چه بیشتر بتوانیم به چیزهای زیبا نزدیک شویم تا بتوانیم لذت ببریم. البته زیبایی تنها زیبایی بصری نیست؛ صدای خوش هم زیبایی است و ما از آن لذت می بریم، کما این که بوی عطر و گل خوش بو هم زیبایی خودش را دارد. معمولا ما وقتی زیبایی می گوییم به ذهنمان فقط زیبایی های بصری می آید، مثلا زیبایی بر و اندام، بر و روی یک فرد یا زیبایی یک بنا.
زیبایی چیست؟ زیبایی یعنی هر آن چیزی که به تو لذت می دهد. بعضی از این لذت ها از راه چشم ، گوش، ذائقه، شامه و لامسه حاصل می شود. حال سخن بر سر این است که وقتی که من، به عنوان کسی که عاشق تو ام و تو را دوست دارم و مصلحت تو را می خواهم و می خواهم تو را به این سه نزدیک کنم، ( یعنی در باورها و عقایدت به حقیقت، در اعمال و کردار به خیر و نیکی و میل ها ی تو را ارضا کنم تا لذت ببری) چرا که میل همیشه، با زیبایی ارضا می شود.اگر خوراک به من لذت می دهد به این علت است که من زیبایی مزه اش را لذت می برم.وقتی یک ادکلون به من لذت می دهد چون یک زیبایی در بوی ادکلون هست ، وقتی می خواهم مصلحت را رعایت کنم، یعنی می خواهم هر یک از این سه را به شما برسانم، تلخی را بر شما حمل می کنم. برای همین است که مرا ترش می بینید و یک تلخی هایی را احساس می کنید.
سخنرانی استاد مصطفی ملکیان تحت عنوان " تحلیلی در باب تراژدی عاشقی و مهجوری "
