تبعیت از هیچ‌کس مصطفی ملکیان ویژگی دیگر زندگی عاریتی آن | مصطفی ملکیان
تبعیت از هیچ‌کس
مصطفی ملکیان
ویژگی دیگر زندگی عاریتی آن است که در زندگی عاریتی، همه انسانها از "هیچ کس" تبعیت می کنند. در اینجا فقط یک مثال از مثالهای متعدد راجرز را بیان می کنم. می گوید در آزمایشی که بر روی نزدیک به ۸۲۶ مورد و در طول یازده سال انجام گرفت، این نتیجه بدست آمد که وقتی شخصی را به تنهایی وارد اتاقی می کنیم، پس از مدتی مشغول به کاری می شود؛ هر کاری که دلش می خواهد. اگر در این حال، آهسته آهسته از زیر در اتاق دودی بدمیم به محض اینکه آن شخص متوجه آن شود، احساس می کند چیز نادرستی در آنجا وجود دارد؛ حال یا برق اتصالی کرده، یا آتش سوزی شده، یا سمّي از جایی نشت کرده، و یا... و فوراً واکنش نشان می دهد و خود را از اتاق بیرون می اندازد. اگر بداند کسی در ساختمان است، فریاد می زند تا دیگران بیایند و ببینند چه شده است. اگر کسی در ساختمان نباشد تلاش می کند منشا دود را بیابد.
آزمایشهای راجرز نشان داده که اگر افراد اتاق را به سه نفر افزایش دهیم، آنها نیز پس از مدتی به هر کاری که خود بخواهند مشغول می شوند. اگر در این حال دودی به اتاق دمیده شود، شخص اول می بیند اتاق دودآلود است، اما نگاه می کند و می بیند دو نفر دیگر واکنش نشان نمی دهند. می گوید لابد چیز مهمی نبوده است. زیرا آنها دو نفرند و عقل و شعورشان از یک نفر بیشتر است. هر یک از آن دو نفر دیگر نیز می بیند دود وارد اتاق می شود، اما با خود می گوید لابد اشتباه می کنم که فکر میکنم ممکن است اتفاقی افتاده باشد و چیز نادرستی وجود داشته باشد. لذا بدون اینکه واکنشی نشان دهد، به کار خود ادامه می دهد. غافل از اینکه هر کدام از آن دو نفر نیز به این دلیل واکنش نشان نداده اند که به دو نفر دیگر نگاه کرده اند.آنها هم با خود گفته اند بالاخره آنها دو نفرند و لابد چیزی سرشان می شود که واکنشی نشان نمی دهند و تکانی نمی خورند. در واقع آن سه نفر کاری انجام نمی دهند، زیرا فکر میکنند دو نفر دیگر، از آنها فهیم تر و مطلع ترند.
این به معنای آن است که آن سه نفر از "هیچ کس" تبعیت می کنند. زیرا وقتی یکی، از دو نفر دیگر تبعیت کند و آن دو نفر هم، هر کدام از آن دو نفر دیگر تبعیت کنند در واقع آن سه نفر تابع "هیچ کس" هستند. راجرز می گفت، زندگی های ما به این جهت عاریتی اند که تابع هیچ کس هستیم. بسیاری از موارد در زندگی ما این گونه است. بیست و یک مورد را در زندگی اجتماعی به عنوان مصادیق "تبعیت همه از هیچ کس" نام می برد، که یکی از آنها مد لباس است. می گوید، فکر نکنید حتی یک نفر از کسانی که مطابق مد لباس می پوشند آن را پسندیده اند. آنها فقط آن را به عنوان چیزی که مد امروز است، اعلام می کنند. هر کس می گوید مد امروز است یعنی دیگران پسندیده اند و چون اینطور است لابد باید آن را پسندید غافل از اینکه دیگرانی وجود ندارد.
سخنرانی " اصلاح فرد و بهسازی جامعه" @mostafamalekian
