مصطفی ملکیان شما هیجده سال در حوزه درس خواندید و طبیعی بود که در این مدت مدارج تحصیلی مختلفی را طی کنید و سؤال من این است که آیا لباس روحانیت هم به تن کردید؟
نه! هیچوقت. چون به پوشیدن لباس روحانیت معتقد و علاقه‌مند نبودم. هدف من از تحصیل در حوزۀ علمیه یافتن پاسخ برای پرسش‌های فلسفی و فکری خودم بود و با این هدف از سال ۵۸ تا ۷۶ که از قم به تهران آمدم به مدت ۱۸ سال در حوزه ماندم اما کم کم به نظرم رسید که آن چه در آن جا تدریس می‌شود برایم قانع‌کننده نیست و بسیاری از پرسش‌های من به پاسخ نرسیده است. البته در تمام هیجده سالی که در حوزۀ علیمه قم تحصیل می‌کردم و در قم ساکن بودم هفته‌ای دو روز به تهران می‌آمدم و در دانشگاه‌های مختلف تدریس می‌کردم از جمله دانشگاه‌های تربیت مدرس، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران حتی مدت کوتاهی در دانشگاه امام صادق هم تدریس کردم و در همۀ این شرایط به دنبال یافتن پاسخ برای پرسش‌های فکری خودم بودم.
در هیجده سالی که در حوزۀ علمیه تحصیل کردید و درواقع یک طلبه بودید آیا در این مدت به فکر رفتن به پایه‌های بالاتر تحصیلی و مدارج بالاتر حوزوی نبودید؟
ابدا. هدف من فقط درس خواندن و دانستن بود و به فکر دریافت عناوین تحصیلی و رفتن به مدارج بالاتر حوزوی نبودم. یا به فکر این که خودم را از نظر علمی‌برای تدریس در دانشگاه آماده کنم. مسئلۀ اصلی و دغدغۀ من یافتن پاسخ برای پرسش‌های شخصی‌ام در فلسفه بود و رسیدن به حقیقت. حتی به یاد ندارم که مثلا درس خوانده باشم که فردا بروم دانشگاه و سر کلاس چیزهایی را که خوانده‌ام تدریس کنم. البته در طی تحصیل آن‌قدر اندوخته‌های علمی پیدا کرده بودم که به من امکان تدریس در دانشگاه را می‌داد بنابراین هیچ وقت برای این که بروم درس بدهم مطالعه نمی‌کردم و آن قدر اندوختۀ فکری داشتم که بتوانم تدریس کنم. حتی در سیزده سال اخری هم که در دورۀ دکترا تدریس می‌کردم نیازی نمی‌دیدم که برای رفتن به سر کلاس و درس دادن مطالعه کنم و بخواهم برای تدریس یک درس دو واحدی مطالبی را بخوانم و برای رفتن سر کلاس آماده شوم.
