این یک مثل است و صد مانند این یاد توان کرد. مقصود اینست که خدا | پاکدینی ـ احمد کسروی

این یک مثل است و صد مانند این یاد توان کرد. مقصود اینست که خدا مردمان را برای آسایش و خوشی آفریده و وسایل آن را فراهم گردانیده. ولی آدمیان از نادانی و گمراهی و از نفهمیدن معنی زندگانی ، خود را دچار سختیها می‌گردانند.

یک مثل دیگر : در ایران چهارده یا پانزده کیش هست و همه می‌دانند که این کیشها زیانهای بزرگی باین کشور رسانیده و یکی از علتهای بدبختی ایرانیان این کیشهاست. کنون اگر پیشروان این کیشها بداوری خرد گردن گزارند و حاضر باشند که یک سخنی را که با دلیل شنیدند بپذیرند و در راه کیشهای بیپای خود پافشاری نشان ندهند ما می‌توانیم این اختلاف و پراکندگی را در یک جلسه‌ی سه چهار ساعتی بپایان رسانیم و همه‌ی آن پیشروان هنگامی که از جلسه برمی‌خیزند همگی با یک اندیشه و با یک باور و با یک دین بیرون روند و از آسیبها و زیانهایی که امروز از رهگذر کیشهای پراکنده می‌بینند آسوده گردند. ولی از نادانی و تعصب چنین کاری را نمی‌کنند و بداوری خرد گردن نمی‌گزارند و اینست دچار بدبختیها هستند.

خدا بآدمیان خرد داده که می‌توانند براهنمایی آن حقایق زندگی را دریابند و با خوشی و آسودگی زندگی بسر برند. ما می‌گوییم : باید از خرد پیروی کرد و از آسایش و خرسندی بهره‌مند گردید. اینست مقصد ما.


پابرگیها (از ویراینده) :
1ـ خوانندگان بدیده گیرند که این نوشتار در سال 1942 در گرماگرم جنگ جهانی دوم نوشته شده. در آن زمان اروپاییان برای شکستن و نابودی یکدیگر از به کشتن دادن ملیونها جوان خود نیز دریغ نداشتند. از آنسو در آسیا هنوز کشورهایی همچون چین و کره و تایوان سر برنیاورده بودند. گزندهای دلگداز و فراوان جنگ جهانی با دهها ملیون کشته و ویران گردیدن شهرهای آباد و پرشکوه ، اروپاییان را به این نتیجه رسانید که فلسفه‌های برتری‌جویانه (همچون آموزاکهای نیتچه) غلط و همدست و متحد بودن بسودشان می‌باشد. اینست امروز ما «اروپای متحد» را به نشانه‌ی آن نتیجه‌ی گرانبها در پیش دیدگان خود داریم. لیکن نباید فراموش داشت که همدستی اروپاییان تنها برای سودهای خودشانست و هنوز هم به توده‌های شرقی به دیده‌ی بازاری که مواد خام از آنها بخرند و کالاهای خود را (از جمله سلاح) بفروشند می‌نگرند. همان اروپا با چنان تجربه‌ای افسوسمندانه هنوز سلاح می‌سازد و برای فروش آن به شرقیان و توده‌های پس مانده به هر نیرنگی دست می‌یازد. از آنسو کشورهای آسیایی یادشده که با رهایی از چنگال استعمار توانستند گامهای پیشرفت تندی بردارند ، جای افسوس فراوانست که با همه‌ی آنکه خود از بدبختیها رهاییده‌‌اند ، همان اصل زندگی اروپایی را که «ناتوان خوراک تواناست» ، راه زیست خود گرفته‌اند.‌ اینست اگر اروپایی باک نمی‌دارد که با سلاحهایی که می‌سازد ملیونها بیگناه از توده‌های دیگر کشته شوند اینان نیز باک از آن ندارند که کالاهاشان را از هر راهی به توده‌های جهان بفروشند. گذشته از اینها دیگر توده‌های آسیایی چنانکه در این نوشتار آمده هنوز سرگرم و گرفتار ‌اندیشه‌ها و پندارهای پوچ می‌باشند و راه پیشرفت را بخود بسته می‌دارند.
2ـ اینکه با کار بستن قواعد علمی محصول کشاورزی چه ‌اندازه خواهد افزود ، خود حساب جدایی است.


.