نظام سلطه چیست؟ سید جواد میری یقین دارم شما هم مانند من ب | جامعه شناسی مردم
نظام سلطه چیست؟
سید جواد میری
یقین دارم شما هم مانند من با این مفهوم آشنایی دارید و یا حداقل بارها این واژه را از مجاری گوناگون رسمی و رسانه های ملی و سایت های مختلف شنیده یا دیده اید ولی شاید لازم باشد این واژه آشنا را قدری "آشنایی-زدایی" کنیم. زیرا هنگامیکه از این واژه استفاده می شود سریعاً فضای بصری و انگاره های مفهومی که حول این مفهوم به صورت صدا و تصویر و واژگان پیش روی مخاطبان ترسیم می گردد نسبت عمیقی با آمریکا و سلاح و اسلحه و میدان جنگ و فضای نظامی پیدا می کند.
به عبارت دیگر، "نظام سلطه" برای توده ها و حتی در ذهن بسیاری از خواص مترادف با نیروی نظامی و راه مقابله با آن هم نظامی تعریف شده است و قهرمانان "محور مقاومت علیه نظام سلطه" هم اکثراً فرماندهان نظامی هستند و این انگاره بر ذهن جامعه القاء می گردد که راه عبور از و مقابله علیه "نظام سلطه" از "معبر نظامی" می گذرد و بهمین خاطر ذهن و زبان جامعه ذیل انگاره ها و اسطوره های نظامی صورتبندی می گردد و اساساً نظامیان "ناخودآگاه اسطوره ای" جامعه را پر می کنند.
اما پرسش اینجاست که آیا "نظام سلطه" صرفاً و اول بالذات "امری نظامی" است یا سلطه پیش و بیش از آنکه مسئله ای نظامی باشد پرابلماتیکی از نوع دانایی و دانش و خرد و تدبیر و تعقل است؟ در قرآن آیه ای است به شرح ذیل
ای گروه جن و انس! اگر می توانید از محدوده آسمانها و زمین عبور کنید، پس از آن عبور و نفوذ کنید. اما شما به آنجا نفوذ نخواهید کرد مگر به "سلطان".
جالب است بدانید یکی از معانی سلطان (که مفهوم سلطه هم از آن سرچشمه می گیرد) علم و دانش است و در این متن به این واقعیت اشاره شده که نظام کهکشانی ساز و کاری دارد و اگر می خواهید به آن نفوذ کنید و از مرزهای آن عبور کنید این مهم تنها با اتکاء به سلطان یا علم و دانایی ممکن است.
حال من از این آیه می خواهم استعانت بگیرم تا به نکته ای که هستی اجتماعی ما را درگیر خود کرده است بپردازم و آن مبارزه علیه "نظام سلطه" است. این مهم ممکن نخواهد شد مگر ما از سطح عبور کنیم و پیچش موی نظام سلطه را ببینیم و "محور مقاومت علیه نظام سلطه" را در عمیق ترین لایه ها شکل بدهیم و نه دائماً در سطحی ترین لایه ها و ژرف ترین لایه های مقاومت سطوح "سلطان" یا "علم و دانایی" است که می تواند منجر به تقویت لایه های نظامی هم بشود.
اگر به دقت نگاه کنیم اکنون نظام سلطه صرفاً سلطه نظامی خود را بر علیه محور مقاومت سامان نداده است بل فقر و عدم امکان رشد ثروت را هم بر این محور تحمیل کرده است و از سوی دیگر آنانیکه باید برای تقویت محور مقاومت بیاندیشند نتوانسته اند ماهیت "نظام سلطه" را به درستی درک کنند و الا انگاره ها و اسطوره ها صرفاً محدود به ساحت اسطوره های نظامی نمی شد بل دانش و دانشگاه و مراکز علمی بالاترین اهمیت را در مبارزه با "نظام سلطه" پیدا می کرد ولی شما امروز به وضع نظام دانایی و سیاستگذاری های علمی در محور مقاومت نظری بیفکنید آیا نشانی از "سلطان" و "دانایی" در آن می بینید که قدرت هماوردی با نظام سلطه را داشته باشد؟
پاسخ به این پرسش نباید از روی هیجان و غلیان شور باشد بل باید مبتنی بر عمق و تامل واکاوانه باشد تا ما را در فهم نظام سلطه مدد کند. به سخن دیگر، نظام سلطه امری نظامی اول بالذات نیست بل نظمی مبتنی بر سلطان است که توانسته مرزهای "نرمال" مدنیت های پیشین را پشت سر بگذارد و با اتکاء بر آن دیگران را مقهور خود گرداند و برای عبور از آسمان نظام سلطه باید "سلطان دیگری" خلق کرد تا بتوان به فراسوی "آسمان نظام سلطه" نفوذ کرد. به تعبیر دیگر، نظام سلطه، نظام دانایی است که بر ما مسلط شده است و برای شکستن سلطه باید نظام دانایی و نهادهای متولی آن را مورد پرسش قرار دهیم و این کاری نظامی نیست بل امری از جنس تعقل و "سلطان" است که قرآن کریم هم به آن اشارت دارد.
نشانی ما در اینستاگرام https://instagram.com/Popular_Sociology/ جامعه شناسی مردم @Popular_Sociology
