ماده 336 قانون مدني: هر گاه کسي بر حسب امر ديگري اقدام به عملي نمايد که عرفاً براي آن عمل اجرتي بوده و يا آن شخص عادتاً مهياي آن عمل باشد عامل، مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر اين که معلوم شود که قصد تبرع داشته است.
صیغه امر:
منظور از صیغه ی اَمر، فعل یا شبه فعلی است که با آن انجام چیزی طلب می شود. به عبارت دیگر، مقصود از صیغه امر، صیغه های امر غایب و امر مخاطب ( امر حاظر ) و اسم ها و فعل هایی که به معنای امر هستند و ... می باشد که با این صیغه ها، فردی از دیگری انجام چیزی را طلب می کند .
مثال اول :
یا یحیی خذ الکتاب بقوة – ای یحیی توانمندانه کتاب را بگیر – مریم / 12 . در این جا خداوند از حضرت یحیی انجام چیزی را طلب می کند .
مثال دوم :
اقیمو الصلوة
مثال سوم :
اوفوا بالعقود – مایده / 1
@samaat مثال چهارم:
ماده1245 قانون مدنی
قیم باید حساب زمان تصدی خود را پس از کبر و رشد یا رفع حجر به مولی علیه سابق خود بدهد.
مثال پنجم:
ماده 740 قانون مدنی:
کفیل باید مکفول را در زمان و مکانی که تعهد کرده است،حاضر نماید و الا باید از عهده حقی که بر عهده مکفول ثابت می شود برآید.
مثال ششم:
ماده 280 قانون مدنی:
غاصب باید مال مغصوب را عینا به صاحب آن رد نماید.
گاهی نیز جمله یی خبریه یی در مقام انشا امر از سوی آمر صادر می شود که با وجود این که جمله ای خبری است ولی معنای امری دارد و بلکه امر آن جمله همراه با تاکید بیشتری است به عبارت دیگر آکد در معنای امر است.
@samaat مثال:
ماده 66 ق.آ.د.م:
در صورتی که دادخواست ناقص باشد و دادگاه نتواند رسیدگی کند نقص را قید نموده،پرونده را به دفتر اعاده می دهد.این بیان قانونگذار جمله یی خبری است که از آن معنای امری استفاده می شود.
آیا صیغه امر بر وجوب دلالت دارد؟
در این مورد نظرات متعدی است:
عده ای معتقدند که صیغه امر، برای دلالت بر وجوب وضع شده است .
عده ای معتقدند که صیغه امر برای دلالت بر وجوب و استحباب وضع شده است .
عده ای معتقدند مه خود لفظ امر، مشترک لفظی است بین وجوب و استحباب .
نظر علامه محمد رضا مظفر(ره):
نکته: علامه مظفر در این مسئله می گوید:
دلالت امر بر این موارد ( مانند وجوب و .. )،به حکم عقل است و نه وضع و قرارداد، و این عقل است که میگوید وقتی آمر به مامور چیزی را امر کرد،انجامش بر مامور واجب است ( پس دلالت امر بر وجوب است آن هم به حکم عقل و نه دلالت وضعی )
در کل صیغه امر دلالت بر وجوب دارد از این رو استعمال آن در دیگر معانی همچون استحباب،استعمال مجازی خواهد بود.
@samaat نکته مهم اول:
فعل امر دلالتی بر فوریت و عدم فوریت انجام متعلق امر ندارد بلکه باید فوریت یا عدم فوریت آن را از قرینه های موجود به دست آورد.
نکته مهم دوم:
فعل امر دلالتی بر مره یا تکرار ندارد و این مطلب، با توجه به قرائن روشن می شود.
