#زبانشناسی #شهاب_الدین_قناطیر_ارگانی #پوشیدن #قسمت_دوم نکته: | شبکۀ ریشه‌شناسی

#زبانشناسی
#شهاب_الدین_قناطیر_ارگانی
#پوشیدن
#قسمت_دوم

نکته: این ریشه در زبان گوتی به شکل wasjan بوده است و اگر به بالا بنگرید خواهید یافت که در گوتی به آخر ریشه شناسه مخصوص افزوده می‌شده است.
نکته: گوتی از زبان‌های مرده از گروه زبان‌های ژرمنی شرقی است، در سراسر زبان‌های ژرمنی قدیمی‌ترین متون به‌جامانده از گوتی است که به سدهٔ چهارم میلاد می‌رسد. همین فعل در همین زمان در لاتین باستان:
vestiō (می‌پوشم)
vestīs (می‌پوشی)
vestit (می‌پوشد)
vestīmus (می‌پوشیم)
vestītis (می‌پوشید)
vestiunt (می‌پوشند)
یواشکی نگاهی به ایتالیایی می‌کنیم:
io vesto
tu vesti
lui/lei, esso/essa veste
noi vestiamo
voi vestite
loro, essi/esse vestono
ریشهٔ این واژه در تُخاری که یک زبان باستانی پسین است -wäs بوده به معنی «پوشیدن»، همچنین در هیتّی -uešš به معنی پوشیدن. همچنین می‌توان به اوستایی -vas به معنی پوشیدن و به سنسکریت -vas به معنی پوشیدن اشاره کرد. این ریشه در سُغدی به شکل -wāy دیده شده به معنی «درآوردن (لباس)»، در ایشکاشیمی به شکل wanjī دیده شده به معنی «بهانه».
همچنین واژگان آسی(دیگوری) ræwonæ به معنی «تظاهر، بهانه»، چالی vōna به معنی «بهانه»، راوَری bevne به معنی «بهانه»، گورانی viyânä به معنی «بهانه»، کُردی wîânig, mehané به معنی «عذر، بهانه»، گزی būne به معنی «بهانه»، کِرینگانی mâney به معنی «بهانه»، ابوزیدآبادی feymoä به معنی «بهانه»، بهبهانی būna به معنی «بهانه»، فارسی نوین bahānea به معنی «دستاویز، ادّعای دروغین»، فارسی میانه wihān, wihānag به معنی «سبب، بهانه» و... همگی با واژگان آمده در این مقاله همریشه‌اند.
ساخت مصدر از اسم wihān در زبان فارسی میانه با نمونه‌نویسه:
wihān+ēn<ماده مضارع
wihān+ēn+īd<ماده ماضی
نویسه:
ud zariz ... margīh wihānēnīdan abāg niyāzī nihān-rawišn.
و دیو زریز ... همراه با نیاز نهان رفتاری سبب مردن شدن.
wihānēnīdan
(سبب شدن، وادار کردن)
نمونه متن از لاتین باستان:
dā mihi tunicam et togam! vestī mē!
به من پیراهن و ردایم را بده! مرا بپوشان.
استفاده از واژهٔ بهبهانی «būna» در جملات:
būna-m ove (بهانه آوردم)
būna-t ove (بهانه آوردی)
būna-š or būna-y ove (بهانه آورد)
būne-me ove (بهانه آوردیم)
būne-te ove (بهانه آوردید)
būne-še ove (بهانه آوردند)

منابع:
1.GRAMMAR OF GOTHIC LANGUAGE, JOSEPF WRIGHT
2.Etymological dictionary of the Iranian verb, johnny cheung
3.Etymological dictionary of the Proto-Germanic, guus kroonen
4.Etymological Dictionary of Greek, Lucien van Beek, Robert S.P. Beeks
5.Etymological dictionary of the Latin and the other Italic languages
6.Old English grammar, joseph wright
7.AVESTA GRAMMAR AND READER, A. V. W. JACKSON
8.AVESTA READER/TEXTS, NOTES, GLOSSARY AND INDEX, HANS REICHELT
9. بررسی ریشه‌شناختی فعل‌های زبان پهلوی، دکتر یدالله منصوری
و...
نتیجه: شاید عجیب باشد اما آنگونه که مشخص است می‌توان ریشهٔ «علت، سبب» را به «پوشش، پوشیدن» مربوط دانست. علت یک چیز آیا «مخفی‌کنندهٔ آن چیز» نیست؟ «چیز»، «هماره مخفی (پوشیده)» است.

شبکهٔ ریشه‌شناسی، دانشگاهی برای ریشه‌یابی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی.
https://t.me/shabakeh_risheshenasi
ارتباط با گردانندگان:
@malihmot
@Beh_Waazh