جامعه شناسی مردم مدار ، جامعه مدنی ، ( دولت _ حاکمیت) و بازار | جامعه شناسی مردم مدار
جامعه شناسی مردم مدار ، جامعه مدنی ، ( دولت _ حاکمیت) و بازار ،در ایران امروز(۲)
به هر حال جنبش کارگری بنا به نیاز هر روزشان سعی کرده اند که تشکل های خودشان برپا کنند و البته دایما زیر فشار امنیتی و پرونده سازی و ... قرار بگیرند. یک نمونه قدیمی تر سندیکای شرکت اتوبوسرانی تهران و حومه هست که با همه فشارها توانسته دوام بیاورد و فعال بماند و یکی هم نسبتا جدیدتر است سندیکای کارگران نیشکر هفت تپه است.وبسیاری دیگر دومین جنبشی که به نظرم مهم است جنبش برابرخواهی حقوقی زنان و مردان است که این به طور مستقیم با قرائت فعلی از فقه شیعه که در قوانین اسلامی منعکس شده است در چالش است و بحث هایی مانند حضانت فرزندان ،حق طلاق، حق سفر و... اینها نمودهایی هست که جنبش زنان تقاضاهای برابرحقوق را شاهدش هستیم . جنبش سبک زندگی از جمله، آزادی پوشش است که نمودهایی از جمله دختران انقلاب که اینها همه با برخوردهای قضایی و احکام سنگین زندان همراه بود و اینکه این جنبش تشکل های خودشان را داشته باشند بعضا به طور کوتاه مدت برای خودشان بوجود می آورند، مثلا در موسیقی های زیر زمینی. امروزه آموزش و پرورش رسمی در تقابل با این گروه از جوانان و نوجوانان و سبک زندگی آنان قرار گرفته است و تمام شوخی ها که در مورد پدیده های مختلف ساخته می شود کار این جنبش سبک زندگی و این دختران و پسران است و حداقل بخشی از آن از آنجا بوجود می آید که ما جدایی جنسیتی را در فضاهای آموزشی بوجود آوردیم و اینکه اینها چگونه ممکن است با این جدایی بتوانند زندگی معمول را برای خودشان شکل دهند، پرسشی است که خودش موضوع شوخی می شود. در داخل جنبش جوانان ، جنبش دانشجویی اهمیت داردکه در دوره هایی فعال تر و در دوره هایی زیر فشار بیشتر و احکام زندان و بازداشت و... زیر خاکستر می مانند. جنبش بعدی که نمودهایی از تشکل های غیردولتی را می شود در آن نشان داد، جنبش حقوق کودکان است. مخصوصا بعد از پذیرش پیمان نامه حقوق کودک در سال ۱۳۷۳توسط دولت جمهوری اسلامی ایران که هرچند مشروط بوده اما حتی قبل از آن هم انجمن ها و تشکل های مرتبط با حقوق کودکان را داریم که در کشور نمودهای عینی تری دارند و شاید به دلیل اینکه به درجه ای نسبت به جنبش کارگری ،جنبش حقوق برابر زنان و مردان و جنبش سبک زندگی حاکمیت نسبت به آنها تحمل بیشتری نشان میدهد و در نتیجه کنشگران در آن فعالتر هستند. هرچند که آنها هم تشکل هایشان زیر فشارهای امنیتی است. جنبش معلمان مهم است که بیشتر به لحاظ معیشت و شرایط کارشان فعال بوده و هستند و بعضا تشکل های صنفی خودشان را توانسته اند بوجود بیاورند. جنبش بازنشستگان ،که آنها هم به لحاظ بهبود سطح معیشت تشکل های خودشان را برپا کردند و تلاش های خودشان را می کنند. در مجموع اینکه جنبش های اجتماعی ما چقدر تشکل های غیردولتی خودشان را دارند و چقدر اینها اثربخش و کارا هستند یک سوال خیلی بزرگ است و باید به نسبت هر جنبش اجتماعی و هر تشکل مرتبط با آن جنبش و در یک مقطع معینی بررسی و مطالعه موردی شود تاجواب به دست آید. می توان گفت همه جنبش های اجتماعی فعال در ایران نمودهایی از تشکل یابی را از خودشان نشان می دهند. بعضا بدلیل شرایط تشکل ها موقت و ناپایدار هست و بعضا پایدارتر. به درجه ای که این فشار امنیتی را بتوانند پس بزنند این تشکل ها شکل می گیرد و چنانکه اشاره شد بسیار هم متنوع هستند.
سه. فعالان مدنی و اجتماعی در جامعه امروز ایران، آیا کنشگری موثری داشته اند؟
واقعیت این هست که همه جنبش های اجتماعی را که اسم بردم اینها فعالین مدنی و کنشگری های خودشان را نیز دارند. اینکه کدام فعال مدنی در چه عرصه ای و در کجا توانسته موثر عمل کند، به راحتی قابل جواب دادن نیست. احتمالا فعالیت های اعتراضی که در سال ۹۶ و ۹۸ در دی ماه و آبان ماه اتفاق افتاد بخشی از آن حاصل فعالیت های مدنی شهروندانی ست که اعتراضات خودشان را به شکل مسالمت آمیزنمی توانند نشان دهند مثال درروز کارگر، یا در اعتراض معلم ها در گردهمایی هایشان . حالا اینکه حکومت اگر مثلا یک نویسنده ای را در روز جهانی کارگر در کنار کارگران مشاهده کند و آن را دستگیر کند و به او اتهامات امنیتی بزند این معنایش بی توجهی به یک مفهوم شناخته است و آن اینکه جنبش های مختلف و فعالین مختلف در هم تنیده هستند. ممکن است که یک نویسنده مدت هاست از مدرسه بیرون آمده و یا هرگز فروشنده نیروی کار به شکل کارگران روز مزد نبوده، اما واقعیت این است که آن جوهر انسانی و وجود نوعی انسان معنایش این هست که نگران هم نوع باشی و احساس هم سرنوشتی داشته باشی و این پیوندها را نشان دهی. می دانیم آنجایی که فعالین مدنی خیلی موثر وارد شده اند در کمک رسانی ومدیریت فجایع انسانی بعد ازحوادث طبیعی بوده است .
