جنبش بی آیندگان! @solati_mehran مهران صولتی بسیاری ا | مهران صولتی
جنبش بی آیندگان!
@solati_mehran
مهران صولتی
بسیاری از جامعه شناسان ایران را یک جامعه " جنبشی" نامیده اند. مطالبات انباشت شده در طول دهه های گذشته از آن جا که با پاسخ بهنگام حکومت مواجه نشده و به دلیل " ناشنوایی سیستماتیک" حاکمیت غالبا مورد بی اعتنایی واقع شده اند اکنون با کاهش تاب آوری جامعه روبرو شده و راهی به جز اعتراضات خیابانی را فرا روی شهروندان ناراضی قرار نداده است!
به دنبال گسترش تحریم ها ایران شاهد رشد فزاینده فقر عمومی، افول استانداردهای حکمرانی، پراشتباه شدن سیاست گذاری و به تبع آن افول طبقه متوسط بوده است. بخشی از این طبقه اکنون با چالش تامین معیشت روبرو شده و در عمل به طبقه فرودست پیوسته اند. آشکار است که با لاغر شدن طبقه متوسط فرم و محتوای جنبش های اجتماعی نیز دچار تغییر شده و ماهیتی متفاوت یافته است!
اگر جنبش های اجتماعی کلاسیک نیازمند رهبری کاریزماتیک، ایدئولوژی و حضور یک پارچه توده ای بودند جنبش های نوین اجتماعی فاقد رهبر مشخص، برنامه ایجابی و فراگیری مردمی هستند. در این جنبش ها رسانه های موبایلی بیشترین بار معناآفرینی، ارتباط گیری و ناراضی تراشی را بر عهده داشته و به نوعی به تکثر هویتی در اعتراضات دامن می زنند!
از دهه هفتاد و بعد از وقوع حادثه کوی دانشگاه تهران هر چه جلوتر آمده ایم ماهیت جنبش های اجتماعی از وجه غالب سیاسی (خرداد ۱۳۸۸) به جنبه های اقتصادی (آبان ۹۸) گراییده است. اگر چه روشن است که در جامعه ای مانند ایران هر اعتراضی پیشاپیش صبغه ای سیاسی دارد ولی نمی توان انکار کرد که به موازات گسترش فقر عمومی و افزایش نابرابری ها اکنون عدالت خواهی و تامین معیشت شرافت مندانه به اولویت های نخست شهروندان کشور تبدیل شده است!
برخی از صاحب نظران سه رکن؛ " شادی"،" امید"، و "زندگی در اکنون" را از ویژگی های شهروندان هندوستان دانسته اند. مردمی که اگر چه بخش قابل توجهی از آنان هم چنان با فقر دست و پنجه نرم می کنند ولی به آینده کشورشان بسیار امیدوارند. ایرانیان اما چند دهه است که با زیستن در "زمان حال" وداع گفته و به گروگان گذشته و آینده تبدیل شده اند. گذشته ای که در ستیز میان؛ سنت- تجدد سپری شده و آینده ای که از هراس افزایش بیکاری، تورم و تنش های بین المللی سرشار است!
برای جامعه ای که دهه ها درگیر تحریم است شاید هیچ پرسشی مهم تر از این نباشد که تا کی باید این وضع ادامه یابد؟ و این که آیا راهی برای برون رفت از این موقعیت وجود دارد؟ سئوالاتی که اکنون برای طیف متنوعی از شهروندان مطرح است و متاسفانه نه تنها پاسخ روشنی نیافته اند بلکه با حاکم شدن شرایط تعلیق در سیاست خارجی، سرنوشت کشور را به تصمیمات قدرت های خارجی از امریکا و اروپا گرفته تا چین و روسیه سپرده اند!
واقعیت عریان ایران امروز این است؛ اگر نتوانسته اید در دو دهه گذشته اندوخته ای اقتصادی مانند مسکن یا خودرو برای خود تمشیت کرده و بدین وسیله پشتوانه نسبتا مطمئنی برای زندگی آینده خود فراهم آورید اکنون با افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی و عدم تناسب درآمدها با هزینه، هرگز نخواهید توانست در وضعیت کنونی خود تغییر معناداری ایجاد کنید. خودتان را سرزنش نکنید. ایراد جای دیگری است!
چه نامی می توان بر جنبش های شکل گرفته اخیر نهاد. به نظرم باید آن را جنبش بی آیندگان نامید. رشد فزاینده و فراگیر مهاجرت نیز گواه روشنی بر آن است. آنان که مانده اند هم اگر چه در حد وسع خود می کوشند ولی از تیره بودن افق آینده و شرایط تعلیق کنونی به شدت رنج می برند. اصلاحات سیاسی به بن بست رسیده، احیای برجام با گره های کور مواجه شده و گشایش راهی به رهایی از همیشه دشوارتر به نظر می رسد!
