روایت شصت و هفتم؛ ماجرای نوشته شدن اولین کتاب طب در تاریخ اسلا | 🌸طب و زندگے اسـلامے🌸
روایت شصت و هفتم؛ ماجرای نوشته شدن اولین کتاب طب در تاریخ اسلام یعنی #رساله_ذهبیه به دستان مبارک امام رضا علیه السلام که در آن تصریح فرمودند این کتاب در علم طب کافی است
متن روایت: ذكر أبو محمد الحسن بن محمد النوفلي قال حدثني أبي و... جالس في مجلسه و فيه الرضا عليه السلام و جماعة من الفلاسفة مثل يوحنا ابن ماسوية و جبرئيل بن بختيشوع و صالح بن بهلمة الهندي و غيرهم من منتحلي العلوم فجري ذكر الطب... فاغرق المأمون و من بحضرته في الكلام و تغلغل في علم الطب و اتصل بهم الاستقصاء... و ابوالحسن الرضا عليه السلام ساكت... فقال له المأمون ما تقول يا أبا الحسن في هذا الأمر... فقال له علي بن موسي عليه السلام يا أميرالمؤمنين! ما عندي إلا ما جربته و وقعت لي صحته بعد الإختبار علي ذهاب الأيام و ما أوقفني عليه من مضي من سلفي مما لا يسع العاقل جهله و لا يعذر في تركه و أنا أجمع ذلك مع ما يحتاج إليه من معرفته...فكتب إليه ابوالحسن الرضا عليه السلام كتابا يقول فيه...و قد وصفت لك يا أمير المؤمنين فيما تقدم من كتابي هذا كفاية لمن أخذ به...و أعلم يا أمير المؤمنين أنه من اجتنب ما حذرته و عمل بما أمرته و وصفت له في كتابي هذا و دبر به جسده و لم يخالف ما ذكر فيه و لم يحمل علي معدته فوق طاقتها من الطعام و الشراب سلم من كل داء و صح من كل سقم باذن الله...قال أبوالحسن علي بن محمد (النوفلي) فلما وصلت هذه الرسالة الي المأمون و هو يومئذ ببلخ قرأها و فرح بها فرحا شديداً و أمر فكتبت بالذهب و أمر ان يترجم بالمذهبه و دفع الي أولاده و أولياء دولته و بني عمه نسخة نسخة و ذكر ابوالحسن صالح بن عبدالله الهاشمي عن أبيه خازن بيوت الحكمة المأمون قال أرح الي أبي علي بن عبدالله من خزانة المأمون بعد وفاته هذه الرسالة و معها رسالة ألفتها المأمون و كان حسن الخط نسختها...ان التدبر بالأغذية يصلح الأبدان و بصحة الأبدان تدفع الأمراض و بدفع الأمراض يكون الحياة و بالحياة ينال الحكمة و بالحكمة تتأ الجنة...
ترجمه‌ی روایت: نوفلی گفت: امام رضا علیه السلام در مجلس مأمون نشسته بود و جمعی از فلاسفه مانند یوحنا بن ماسویه و جبرئیل بن بختیشوع و صالح بن بهلمة الهندی (سه بت بزرگ طب یونانی و طب نصرانی و طب هندی که ابن سینا بارها از آنان اقوال طبی نقل کرده است) و غیر آنان از دانشمندان نیز بودند پس ذکر طب شد... و مأمون و کسانی که در حضورش بودند غرق در سخن شده و در دانش طب غُلغُله کردند و حس درماندگی به آنان دست داد...و امام رضا علیه السلام ساکت بود...پس مأمون به ایشان گفت: ای اباالحسن! درباره‌ی این امر چه می‌گویی؟... پس امام رضا علیه السلام به او فرمود: «ای امیر! نزد من چیزی نیست مگر آنکه تجربه‌اش کردم و پس از آزمایش و گذر ایام، درستی‌اش برای من ثابت شد و نیز آنچه که گذشتگان سَلَفم (یعنی امامان قبلی) مرا بر آن آگاه نمودند که بخشی از آن، چیزهایی است که ندانستنش بر عاقل جایز نیست و او در ترک آن معذور نیست و من این‌ها را به همراه هر چه که برای شناختن طب به آن نیاز است برای تو گردآوری می‌کنم»...پس امام رضا علیه السلام به سوی مأمون کتابی نوشت که در آن می‌فرماید:...«و به راستی که ای امیر! در آنچه از این کتابم که پیشتر گفته شد، توصیفاتی نمودم که برای هرکس که آن را به کار گیرد، کافی است...و بدان ای امیر! که همانا هرکس از آنچه که او را پرهیز دادم دوری کند و به آنچه امر نمودم و در این کتابم برای او توصیف کردم عمل نماید و با آن، تن خود را چاره‌سازی کند و با آنچه در این کتاب ذکر شد مخالفت نکند و از خوراک و نوشیدنی، بر معده‌اش بیشتر از طاقت آن، چیزی به بار نیاوَرَد، به اذن خدا از هر بیماری، سالم و از هر دردی تندرست است...» ابوالحسن علی بن محمد نوفلی گفت: وقتی که این رساله به مأمون رسید -که او در آن روز در بلخ بود- آن را خواند و با شادیِ بسیار، از آن خوشحال شد و دستور داد که با طلا نوشته شود و به «مذهبه» (یعنی طلایی) نامیده شود و به سوی فرزندان و دوستان دولت خود و پسر عموهایش هر یک، نسخه‌ای فرستاد و ابوالحسن صالح بن عبدالله هاشمی از پدرش که کلیددار بیوت الحکمه‌ی مأمون بود نقل کرد که: پدرم «علی بن عبدالله» بعد از وفات مأمون این رساله‌ی امام را برایم فرستاد و همراه آن نامه‌ای بود که مأمون آن را نوشت و خوش خط هم بود. آن نسخه این است....(مأمون در بخشی از نامه‌ی خود در سپاس از امام گفت:) همانا چاره‌اندیشی در غذاها بدن‌ها را تندرست می‌گرداند و با تندرستی بدن‌هاست که بیماری‌ها دور می‌شود و با دور شدن بیماری‌هاست که زندگی برقرار است و با زنده ماندن است که انسان به حکمت می‌رسد و با حکمت است که به بهشت دست می‌یابد....
منبع: الرسالة المذهبة بروایة أبی محمد النوفلی (در دست تألیف)
