دفتر تاریخ ما در تقریر این دعوی شاهد صادقی است و هیچ چیز مثل آ | 🍀دکتر عبدالحسین زرین کوب🍀
دفتر تاریخ ما در تقریر این دعوی شاهد صادقی است و هیچ چیز مثل آن نمی تواند در نزد مورخ توالی قرنها و نسلها و تعاقب سلسله ها و سلاله ها را آینه ی عبرت و مایه شناخت سرنوشت انسانی سازد. در عین حال هیچ چیز مثل آنچه این شاهد فارغ از هر گونه میل و هوی می گوید نمی تواند سير بقاء و دوام آنچه را سازندگان بی نام این فرهنگ و تمدن مرده ریگ گذشته بوجود آورده اند برای مورخ مايه ی اعتماد بر آینده ی زوال ناپذیر آن جلوه دهد. این دفتر را بسته ام و هم اکنون درباره آنچه در آن هست به اندیشه نشسته ام. می کوشم عشق و علاقه ای را که به این قوم و دیار عزیز دارم یک لحظه فراموش کنم تا بی هیچ شور و هیجانی در آن باره داوری نمایم. اینجا همه چیز نشان می دهد که در کشمکش شرق و غرب تلاش سرسختانه ای که مردم این دیار در حفظ هویت خویش کرده است نه فقط برای خود وی مایه افتخار جاودانی بوده است بلکه برای دنیای انسانیت هم نتایج ارزنده داشته است. از اینروست که بی هیچ شور و هیجان و بی آنکه ارج و بهای تلاش اقوام دیگر را معروض نفی و تردید سازم سعی و تلاش گذشته قوم و دیار خویش را به چشم اعجاب و تحسین می نگرم و احساس می کنم که این سرزمین در تاریخ انسانیت آن اندازه سهم و تأثیر سودبخش داشته است که دنیای بی ایران برای انسانیت قابل تصور، بلکه قابل تحمل، نباشد. دنیای بی ایران؛ از این اندیشه بر خود می لرزم اما به هر حال دنیایی که فرهنگ ایران در آن مجال رشد و حرکت نیابد، دنیایی که در آن تمدن و فرهنگ پربار ایران در کشمکش جاذبه های شرقی و غربی مورد تهدید باشد، با دنیایی که دیگر حضور ایران در آن احساس نشود چه تفاوت دارد؟ ازینرو؛ همین تاریخ که هم اکنون از سیر در آن فارغ گشته ام این دغدغه را تا حد زیادی از خاطرم می زداید. این تاریخ تمامش داستان تلاش پایان ناپذیری است که در پرآشوب ترین نقطه تلاقی اقوام جهان یک قوم را با يك فرهنگ که مایه امتیاز و تعیّن او بوده است، وحدت و قوام بخشیده است. در واقع تا امروز سی قرن تقلا و تلاش مخاطره آمیز و پرماجرا فرهنگ و حیات این قوم و این سرزمین را در گذشته ها از عناصر انسانی سرشار کرده است و همین گذشته هاست که ریشه ی بقای آن را در فراخنای جهان آینده هم استوار می سازد و از هر خطر هم ایمنش می دارد. (عبدالحسین زرین کوب، دفتر ایام، ۱۳۸۹، ۲۹۷)
