2022-08-27 20:17:42
«سالور» آدینی یئنی‌دن دیریلده‌جه‌ییک:
«اولاش اوغلو سالور قازان» آدی نه آنلامدا گلیر؟سالور قازان، دده قورقود داستانلاریندا اولان کاراکتِرلردن بیریدیر. ۲، ۳، ۴، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱ و ۱۲- جی بویلاردا ایشله‌دیلمیشدیر. اصلینده «اولاش اوغلو سالور قازان»دیر. سالور قازان خانلار خانی بایاندیرین بَی‌لر بَییسی و کوره‌کَنی، بورلا خاتونون اَری، «اوروز»ون آتاسی، قاراگونه‌نین قارداشی‌دیر. «قاراگونه» دده قورقود داستانلاریندا اولاشین اوغلو اولسا دا، داستاندا داها چوخ محض قازانین قارداشی کیمی تقدیم ائدیلیر.
«اولاش اوغلو سالور قازان» آنتروپونیمیک (شخص آدلاری) مُدلینده‌کی اولاش، سالور و قازان آدلاری معاصر آنتروپونیم‌لریمیز سیستمینده قالماییب. توپونیم‌لریمیز (یئر آدلاری) سیستمینده ایسه هر اوچ آد یاشاماقدادیر. مثلاً بورچالی و قوبادلی شهرینده «اولاشلی»، شَمکیرده «سالئر»، ری (تهران)ده «سالور»کندی، جبراییللی‌دا «قازان‌زَمی»، توووزدا «قازانگؤل دوزو»، گوران بوی‌دا «قازان بولاق»، ناخجیوان‌دا «قازانگؤل یایلاسی، قازانگؤل آشیریمی»، اورمونون کندلریندن حساب‌لانان «قازانه» کندی، قوشاچای و ماراغا اطرافیندا اولان «قازانلو» کندی، دره‌گزین «قازان بیگ» کندی، گنبدکاووسون «قازان قَیه» کندی، بستان‌آبادین «قازان چای کندی»،تیکان‌تپه‌‌نین «قازان کندی»، اشنویه‌نین «قازان آباد» کندی، اورمودا اولان نازلو بخشی تابعه‌‌سیندن «قازان آغلی» کندی و سرسکندین ده «قازان قوزان» کندی واردیر.
«اولاش» آدینی میرعلی سئییدوو «اولا+ اَش» کونستراکسیاسیندا «تپه‌یه، اوجالیغا تای» معنی ائتمیشدیر. همین آد باره‌ده ک. بشیروو یازیر: «اولاش سؤزو منبع‌لرده اولو (بؤیوک، یوکسک)، اولاشماق (قوووشماق، بیرلشمک)، اولوس (ائل، اوبا) و اولاماق (بؤیومک) کیمی بیر- بیریندن چوخ دا اوزاق اولمایان معنادا ایشلنمیشدیر. ظنّیمیزجه، داستانداکی «اولاش» شخص آدی دا بو معنالارا اویغون گلیر.»
«سالور» آدی بو گون یاددان چیخسا دا، یئنه اوز اوشاق‌لاریمیزین آوستونه بو آدی لایق گؤره بیلریک. ف. رشیدالدین «اوغوزنامه» کتابیندا سالور آدین بئله معنا ائدیب: «یئتیشدیگی یئرده قیلینج و چوماق‌لا ووروشان».
میرعلی سئییدوو یازیر: «سالور یعنی اوجادا (اولا بیلسین داغدا) محکم‌لَنمیش، استحکاما چئوریلمیش، اوجادا اولان اوجاق، اود، اود یاندیریلان یئر، چیلغین و قیزغین آدام دئمکدیر». ک. بشیروو دا «سالور»ون هوندور، اوجا معناسیندا اولدوغونو گؤستریر. دئمه‌لی قازانین آتاسی‌نین آدی ایله لقبی بیر سمانتیک شاخه‌ده بیرلشیر.
دده قورقود کتابیندا «اولاش اوغلی تولو قوشون یاوروسی، بیزه مسکین اومودو، آمیت سویونون آسلانی، قاراغوجین قاپلانی، قونور آتین اییه‌سی، خان اوروزون آغاسی، باییندیر خانین گویگوسی، قالین اوغوزون دؤلتی، قالمیش ییگیت آرخاسی» کیمی تقدیم ائدیلن «قازان» بئشینجی عصره (میلادی) عائد منبع‌لرده تاریخی شخصیت آدی کیمی ایشله‌دیلمیشدیر.
قایناق‌لار:
1- bəşirov. K: Azərbaycan onomastikası problemləri- IV- Bakı- 1993, s. 74-76)
2- Seyidov. M: Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən. Bakı. 1989.
3- Seyidov. M: Qam- şaman və onun qaynaqlarına ümumi baxış. Bakı, 1994.
4- Rəşidəddin F: oğuznamə (fars dilindən tərcümə)- Bakı. 1992.
5- Tanrıverdi Ə: Qədim türk mənbələrində yaşayan şəx adlar:
بئشینجی قایناغی، من عرب آلفابئتینده اوچ ایل اؤنجه کؤچورموشم، آنجاق هله بو گونه قدر، چاپا وئره بیلمه‌میشم. ناشرلرین ده چوخو تخصصی کتاب اولدوغو اوچون رغبت گؤسترمیرلر. آنجاق بو کتاب شاه‌اثردیر.
#شاهین_مرادی
@AdabiyatEvi
336 viewsedited 17:17
ا
