ادبیات ائوی

2022-06-23 06:06:48 خلیل رضانین آنیم گونونه عائد:
#دوزلوک

هاردا بیر بالاجا سهو آددیم آتسام،
آیاغیم آلتیندا تیتره‌یر جهان.
سیخار دؤرد طرفدن بو دونیا منی،
قان یوخ، آلاو آخار دامارلاریمدان.

کؤرپه اوشاغا دا بیرجه سویوق سؤز،
بیرجه کلمه دئسم غیرصمیمی،
ائله بیل دوزلویون پولاد ال‌لری،
کؤکسومدن چیخاردار جییرلریمی!

گؤرونور دونیادا تمیز یاشاماق،
چؤره‌ییم، سویومدور، هاوامدیر منیم
پاخیر گؤتورمه‌ین دوزلوک، آچیقلیق
سارسیلماز‌ قالامدیر‌، یووامدیر منیم.

داغلاری چیینیمده داشیییرام من،
نه چیینیم اَییلر، نه بئلیم سینار،
آنجاق بیرجه یالان چیخسا دیلیمدن،
دیلیم کباب اولار، سومویوم یانار.

دنیز لنگریله، چیچک عطریله،
قارتال اوچوشویلا تانیندیغی تک،
انسانی تانیدیر آلیشیب یانان
جییارلارینداکی حاققین نفسی.
حقیقت اوغروندا تصادوفی یوخ،
گونده‌لیک، گذشت‌سیز مبارزه‌سی!

نه ات دیر، نه سوموک، پولادلاشیب‌دیر
بیلک‌لریم منیم، دیزلریم منیم.
گؤرمه‌ین گؤرمه‌سین، اود یوواسی‌دیر
مین- مین گؤز ایچینده گؤزلریم منیم.


اعلاسی، یاخشیسی هله بیر یانا،
سئویرم انسانین حتی «پیسینی»
سیلمک ایسته‌ییرم اونون حسّینی
پارلاسین، چئوریلسین آی پارچاسینا.

سئویرم قاسیرغا، توفان ایچینده،
کیشی یئریشینی، اَیمه‌ین‌لری.
حتّی زئرزمی‌ده گون کئچیرسه ده،
صافلیغی گول کیمی اییله‌ین‌لری.

یاشا پوئزیام! برکی هر ایشده،
یولونا داغ چیخسا، قالدیر، آت داغی!
منه سن اؤیرتدین بو کئشمه- کئشده
متین دایانماغی، مرد یاشاماغی!

#خلیل_رضا_اولوتورک
1976
کؤچورن:
#ادبیات_ائوی

@adabiyatevi باز کردن / نظر دهید

2022-06-22 09:22:02 #قورقود_حاققیندا_نوت‌لار
11- جی عصرده اوغوز سرکرده‌لریندن بیری‌نین آدی‌ قورقود اولموشدور. امیر تیمورون دا نوه‌سی‌نین آدی قورقود اولموشدور. 16- جی عصرده تورکیه سلطانی بایزیدین اوغول‌لاریندان بیری‌‌نین آدی قورقود اولموشدور. دئمک قورقود رئال و تاریخی بیر شخصیّت اولموشدور. «نام برده‌ی وفادار و فداکار شاهزاده قورقود برادر سلطان سلیم‌خان. وى در معیت مخدوم خود بتکه گریخت و در آنجا گرفتار و به بروسه تبعید شد و پس از کشته شدن مولایش مجاورت آرامگاه وی را بدو سپردند و بقیت عمر عدر سر مزار مولاى محبوب خود بتضرع و زارى گذراند.» (دهخدا. ذیل واژه‌ی پیاله)
جامع التواریخ رشیدی‌نین تورکیه نسخه‌سینده دئییلیرکی، قورقود: حضرت محمّد دؤرونده (میلادی تقویم‌له دئسک 7-‌جی عصر) یاشامیش مشهور بیر شخص‌دیر. او اوغوز حکمداری‌نین وزیری اولموشدور. روایت‌لره گؤره دده قورقود 295 ایل یاشامیشدیر. 10– جو عصرده اؤلموش و دربندده باسدیریلمیشدیر. اورتا آسیا و سیردریا روایت‌لرینده ایسه قورقود پیغمبر حساب ائدیلیر. دربند روایت‌لرینده ایسه امام کیمی تانینیر. آدام اولئآری 1637- جی ایلده دربند سیاحتی زمانی دده قورقودون قبرینی زیارت ائتدیگینی یازیر. قورقود حاققیندا یازیلی معلوماتی، آدام اولئآری- 28 ایل شجره‌ی تراکمه‌دن و 137 ایل کتاب دده قورقودون تاپیلماسیندان قاباق وئرمیشدیر. سیّاح دئییر: خالق اینانجلاری و دئدیک‌لرینه گؤره محمّد پیغمبر زمانی دربندده یاشامیش قورقود، «قازان» آدلی خاقانین وزیری اولموشدور. 15– جی عصرده یاشادیغی ظنّ ائدیلن «قول آتا» آدلی شاعیرین «لیلی و مجنون» آدلی شعرینده، دده قورقود حاققیندا بیت‌لر واردیر.
#قورقوت_آدی_حاققیندا_روایت: اوجار بؤلگه‌سی‌نین- قازی‌قوملاق کندی ساکینی-80 یاشلی «یحیی افندی‌اف» دئییر:
- اوّل‌لر قورقودون آدی تکی «دده» ایمیش. باش بیلن، عاغیللی ایمیش بیرگون قوجا ایکن اوزاقدان عزرائیلین گلدیگینی گؤروب ائودن چیخیر- قاچیر. سویونوب اؤزونو گؤله آتیر، هر یئرینی چامورا بلشدیریب، اوشاقلارا قاریشیب اویناشیرلار. عزرائیل گلیب دئییر: اوشاقلار دده‌نین جانینی آلماغا گلمیشم اونون ائوی هارادیر؟ هامی‌دان اوّل دده قاباغا آتیلیر مخالف یؤنو (سمت) گؤستریر، دئییر: - اودور ائوی، او طرفده‌دیر. عزرائیل دئییر: -گئدیرم، اگر اورادا اولماسا گلیب سنین جانینی آلاجاغام!. دده قورقودون ال- آیاغی تیتره‌ییر. عزرائیل‌دن قورخدوغو اوچون اونا «دده قورخدو» دئییلیر. سونرا اونو «دده قورقود» دئیه چاغیرمیشلار.
دده قورقودون عائیله‌سی:
خالق روایت‌لرینه گؤره، آتاسی‌نین آدی- «قورموش» [خورمیش//خورمیس]. آناسی- آلا گؤزلو دیو قیزی. اوغلونون آدی «اؤزگج» قیزی یاخود باجیسی- آغ تاماق آدلانیرمیش. دده‌نین یئل مایا/ژل‌مایا آدلی [دوه‌سی/ آتی] وارمیش.
#آد_وئرمه‌لرده_یانیلما
تورکلر اینانیرلارکی، هر شئیه آد وئرن دده قورقود اولموشدو‌ر. آنجاق دده‌نین اؤز دئدیگینه گؤره، دؤرد شئیین آدیندا سهو ائدیب، یانیلمیشدیر. خالق روایت‌لرینده دده‌نین دیلیندن بئله دئییلیر: گلینه- آیران دئمه‌دیم،‌ آیرانا- دویوران دئمه‌دیم، ایینه‌یه (ایگنه)- تیکن دئمه‌دیم، ‌تیکه‌نه- سؤکن دئمه‌دیم من دده‌قورقود‌!

#قورقود_آدی‌نین_آنلامی:
1- روزی وئر‌‌‌‌ن،‌ برکت وئر‌ن.
2- داغ قوشو، لاچین.
3- قورقوت: قورقات؛ خیر قوْرویان. خیری گؤزله‌ین. قوروماق فعلیندن.
4-قورقوت//قورقود: اود تانریسی. خوشبخت‌لیک اودو.
5- قورقوت: بخت اودو. قوت تانریسی. خوشبخت‌لیک اودو.
6- قورقوت: مقدّس و مبارک اوْد. خوشبخت‌لیک اودو. [عموم تدقیقاتچیلار]
7- قورقوت: حیات مایاسی. حیات قوه‌سی. گونش و اودلا علاقه‌داردیر.
8- قورقوت: قاتی اوْد. محکم اود.
9- قورقوت: 1- تلوه (تورتا)،‌ بولاماج کیمی قویو (قاتی) بیر شئی. 2- چؤکندی (چؤکونتو//رسوب) 3- اون و یاغ ایله یاپیلان تات‌‌سیز (شیرین اولمایان) حلوا، بیر یئمک کیبی (کیمی) دیش‌سیز اختیارلره و اوفاق (کیچیک) جوجوق‌لره یئدیریلیر. مثل: قورقوددان یانان؛ یوغوردو اوفلر 4- مخوف. قورخونج.
10- الف- بؤیوک دوْلو (تَگَرگ) داناسی ب- اون بولاماجینداکی ازیلمیش اون توپلاغی. پ- شیطان کیمی خیالی موجود (درلمه سؤزلویو. ص2926)
منجه قورقوت سؤزو ایکی حصه‌دن عبارت‌دیر: 1- قور: مایا، اود، ایشیق. جوهر. گؤزتچی. قاراوول. 2- قوت: برکت. مقدّس. خیر. سعادت. روح. نعمت. طالع. جان. حیات گوجو. عنصر. اوغور. قور ایله قوت مرکّب فورمادا پوْلی‌سئم(چوخ معنالی) اولور. بو مرکّب آدین بیر سیرا معنالاری بئله‌دیر: مقدّس اود. اود مایاسی. ایشیق مایاسی. برکت اودو. اود گؤزتچیسی. اوْدون کئشیگینده دوران. اود روحو و.........قورقوت سؤزو، قدیم اویغور تورکجه‌سینده: گؤرکت (بلدچی. یول گؤسترن) کیمی گلمیشدیر. (ح. اوموداوغلو)

#حسن_اوموداوغلو

@AdabiyatEvi باز کردن / نظر دهید

2022-06-21 23:26:13 «احمد رفعت»، «لغت تاریخیه و جغرافیا» کتابیندا، تبریزلی صائب حاققیندا یازیر:

شعرای اعجاز نویسان عجمدن تبریزلی (محمدعلی) نام ذات که بين الأدبا (ملك الكلام) عنوانیله شهرت بخش اقطار جهان و صفویه‌دن شاه (عباس) ثانی زماننده مسند رفیع وزارتله مشار بالبنان ایدی. لقبی (مستعد خان)دیر (دیوان صائب) نام اثر بلیغ البيانی ضروب و تمثیلات و اصناف معانی و استعارات ایله مملو بر (بیر) گنجينهٔ عرفان اولوب کافهٔ اشعاری (بوتون اشعاری) قرق بيك بيتدن (قیرخ مین بیت‌دن) عبارت بولنديغی موثوق عليهدر (۱۹۷۹م و ۱۰۸۷ هجری) تاريخنده اصفهانده وفات ایلدى.
لسان ترکیده دخی کوزل (گؤزل) غزللر سويلر (سؤیلر) ایدی. بيت آتی (آشاغی‌داکی بیت) او جمله‌دندر:

خطادن کچدى جيران، قاننی مشك ایلدی صائب
دیمن عصیانی طاعت کفرى ايمان ايلمك اولماز.

(خطا سؤزونده ایهام وار. همی ایندیکی معنادا ایشله‌نن خطادیر. همی ده خطا چینین یانیندا اولان خطا بؤلگه‌سینه اشاره‌دیر. اوستاد اوموداوغلودان اؤیره‌ندیییم بئله‌دیر: خطای دا یاشایان جئیران‌لار، دیسکینَنده اونون قارنینا قان دامار، اوندان مشک یارانار و... بو بئیتی بو گونکو دیلده بئله آلفابئت‌له یازماق اولار:

خطادن کئچدی جئیران، قانینی مشک ائیله‌دی صائب
دئمَن عصیانی طاعت کفری ایمان ائیله‌مک اولماز).

مشار اليه بر كون (بیر گون) كوز (گؤز) آغریسی عارضه‌سنه (عارضه‌سینه) اوغرایان محبوبنی (محبوبینی) کوزی (گؤزو) باغلى کوردکده (گؤردوکده):

بستهٔ چشم خودای سروقد خوش اندام
سرو آزاد که دیداست که بندد بادام.
(بسته‌ای چشم خود ای سروقدِ خوش‌اندام
سرو آزاد که دیدست که بندد بادام...
نکته: رحمتلیک بولود قاراچورلو، صائبین بو بئیتین یقین اوخویوب و بوندان تأثیر آلاراق بئله یازیب:

سینه‌سی قوشا نارلی
کیم‌ گؤروب سرو بارلی)


دیر- ديمز (دئیر- دئمز) چوجق (چوجوق/ اوشاق) بالبداهه شو بیت ایله جواب ویروب اظهار ظرافت ايلمشدر (ائیله‌میشدیر):

نه بهر درد من این چشم خونفشان بستم
نظر بغير تو حیفست بهر آن بستم!
(حقیقتاً بو اوشاغین یازدیغی بئیتینه هر نه قدر تعریف دئسن آزدیر...)

قایناق: «لغت تاریخیه و جغرافیا»، ج ۴ صفحه ۱۷۱
یازار: احمد رفعت
#شاهین_مرادی

@AdabiyatEvi باز کردن / نظر دهید

2022-06-21 23:25:38 «احمد رفعت»، «لغت تاریخیه و جغرافیا» کتابیندا، تبریزلی صائب حاققیندا یازیر...

قایناق: لغت تاریخیه و جغرافیا کتابی، ج ۴، ص ۱۷۱
یازار: احمد رفعت
#شاهین_مرادی

@AdabiyatEvi باز کردن / نظر دهید

2022-06-21 15:24:38 ... و شماره 24 مجله غروب
شماره 24 مجله غروب در 440 صفحه و با موضوعات متنوع در آستانه انتشار قرار گرفت. برای تهیه مجله غروب (و سایر مجلات گروه رسانه ای غروب آنلاین) می توانید با روش های اعلام شده اقدام نمایید.
آنچه در شماره جدید می خوانید:
■ امضاء
- فضاهای گذار یک ملت/ علی حامد ایمان
■ یادمان- رضا براهنی
- شاعری که به خاک بازنگشت!/ علی حامد ایمان
- رضا براهنی، حسرتی و آهی/ دکتر فرزاد تقی لر
- چشم اندازی به فعالیت دکتر براهنی در حیطه نقد ادبی/ دکتر محمد رضا راثی پور
- پیک تغییر/ ناصر داوران
- اولکه‌مین سیرلاری، «رازهای سرزمین من» رومان‌یندان بیر بؤلوم/ ترجمه کار: زکیه ذولفقاری
■ پرونده- حاج میرزا علی آقا سلطان القرائی
- فاضل مفضال حاج میرزا علی آقا سلطان القرائی/ رضا همراز
- شرح حال/ دکتر خلیل سلطان القرائی
- نامه هائی از استاد حاج میرزاعلی آقا سلطان القرّائی به برادر ارجمندش/ محمّد امین سلطان القرّائی
- اوستاد حاج میرزه علی آقا سلطان القرائی نین تاریخ مادّه سی
- سه نامه منتشر نشده از حاج میرزا جعفر آقا سلطان القرائی به برادر خود حاج میرزا علی آقا سلطان القرائی/ رضا بالابیک نژاد
- حاجی میرزاعلی آقا سلطان القرائی/ دکترضیاء صدرالاشرافی
- تأملی در پیرامون مرزبان نامه/ قاسم ترکان
- حضرت استادی حاجی میرزا علی‌آقا سلطان‌القرائی/ دکتر سیروس برادران شکوهی
■ دیدگاه
- اندیشه ها و رویکردهای مسموم عبدالرحمن فرامرزی/ علی بابازاده
■ سینما
- سخن بخش دبیر سینما/ محمد الفت
- «مهدی نین دورومو» فیلمینه قیسسا بیر باخیش/ محمد الفت
- ده فیلم برتر سال 2021 از دریچه چشم بخش سینمایی مجله غروب/ محمد الفت- جاوید مجلل
- درباره فیلم «بدترین فرد در جهان» ساخته: یواخیم تری یر/ سیما حسینی
- قدرت نرم ترکیه در حال استیلا/ نگاهی به امر جهانی‌شدن سریال‌های ترک
- نگاهی به فیلم «شیطان وجود ندارد»/ محمد رسول اف/ جلال پیکانی
■ تئاتر
- سخن دبیر سرویس تئاتر/ فرزاد تقی لر
- تحلیل تطبیقی شخصیت های نمایشنامه «دروغ» نوشته فردینان زِلِر/ مهرو نوروزی تفرشی
- .... تئاتر، همچنان التیام اجتماع زخمی/ دکتر فرزاد تقی لر
- نمایشنامه «آوازی نرم برای جهان»/ فريدون ولايي
■ شعر پیشرو
- یک اشتیاقِ آرام/ جعفر محمدی واجارگاهی
- کلماتِ سکوت/ افسانه نجومی
- با اشعاری از:
بهروز اسماعیل‌زاده- حکیمه‌ باباکشی‌زاده (نغمه)- یاز باهار- یاشار پیرسلطان- امین حاجی‌لو- ثریا خلیق خیاوی- رباب درگاهی ملکی- آرش ساعی- مریم قربان‌زاده- سمیه امینی‌راد- رؤیا الفتی- عاطفه انتظامی- رضوان بهرامی- ابوالفضل پاشا- تیموری‌فرد- چکاوک حمیدی- احمد دریس- سیروس ذکایی- زهره زرکشان- یلدا شعبانی- آفاق شوهانی- هرمز علی‌پور- ربابه قصابان- فرزانه کارگرزاده- مریم گمار- ساناز محب- عاطفه مختاری- ساناز مصدق- مرتضی مفاخری- مژگان منفرد- علی نقویان- منیر ولی‌زاده
■ شعر جهان
- گفتگو با ویصل چولاک/ گفتگو: نورای سالمان- ترجمه: مجتبی نهانی
- درباره مقاومت زنان، گفتگو با «آکین اولگون»/ نورای سالمان- سلطان کاراتاش
- اشعاری از: آلتای اوکتم- نِوزات چلیک
■ تاریخ شفاهی
- کلیه زحمات ما ضربدر صفر شده است! گفتگو با دکتر عجب شیر زاده، پدر علم نجوم ایران/ حسن علیزاد پروین
■ ادبیات آزاد
- جستجوگر/ نرگسِ دوست
- قیسقانجلیق/ مهدی دوستدار
■ تاریخ
- اندیشه سیاسی و اقتصادی در منظومه فکری میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی/ دکتر جواد ابوالحسنی
- کبوترخانه ها یا قوشخانه های آذربایجان/ محمود قربانی- زهرا روشن قلب
- ایلات ترك بياتستان ايران/ كريستین بولوت- ترجمهي: جليل يعقوب‌زاده‌ فرد
- نگاهی به نقش آمبولانس فرانسه در قتل عام های اورمیه (جنگ جهانی اول)/ مجید خلیل زاده
- دو روس در تبریز- سامسون خان، پاخيتانوف/ سامی سردارملی
- بازی با دم شیر عاقبت خوشی ندارد!- پاسخی به مجتهدزاده در خصوص بی حرمتی وی به ستارخان و مصدق/ ناصر شفیعی
- 24 آوریل- مدعای ارامنه چیست؟/ دکتر توحید ملک زاده
- نیم نگاهی به پیدایش فئودال‎ها تا اصلاحات ارضی در آذربایجان/ جعفر سامعی پتاوا
- افشارها در تاریخ/ مهندس فرهاد اقبالی افشار
- مقبره الوزراء یا قبرستان چرنداب تبریز/ دکتر حسین فیض الهی وحید
- مشاهیر مدفون در قبرستان امامیه تبریز/ محمدباقر جباریان
■ ادبیات کلاسیک
- شرح بعضی از اشتباهات مرحوم وحید دستگردی در تصحیح و تفسیر خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجوی/ عبدالحمید حقیقی نخجوانی- با توضیحات و اضافات رضا همراز
- نظیره هائی بر «لیلی و مجنون» نظامی گنجوی/ محمّد امین سلطان القرّائی
- دیوان ترکی نظامی گنجوی/ دکتر محمدرضا باغبان کریمی
- تبریزلی تاثیرین تورکجه شعرلری/ پروفسور تورخان گنجه‎ای- کؤچورن: وحید ارضی
- داها بیر دیوان تاپیلدی- یوسف بیگ چاووشلو/ دوقتور فیروز رفاهی علمداری
- بررسی احوال و اشعار ترکی اغورلوخان بن محمدقلیخان زیاد اوغلی قاجار قراباغی/ علی ابوالقاسمی باز کردن / نظر دهید

2022-06-21 15:24:38 ... و شماره 24 مجله غروب
@goroobonline
www.goroobonline.ir

باز کردن / نظر دهید

2022-06-21 08:46:20 اسنادی در مورد شاهنامه و فردوسی:

فیلم ۱: در رسانه‌ی ملّی نیز گاهی سخن حق بر زبانها جاری می‌شود. آقای رشیدپور سعی در مغلطه و سفسطه‌ی کلام دارد، اما آقای مهدویان، خیلی رک و بی‌پرده، اساس و پیلوت و شالوده‌ی شاهنامه را نژادپرستی و فاشیستی میخواند. انصافاً‌ هم سخنانش حق است.

تصویر ۲: این عکس مربوط به آموزش خواندن و نوشتن توسط ترکان به خسرو می‌باشد و البته خود فردوسی میگوید که جشن نوروز را نیز ترکان به ما یاد داده‌اند!
اما تصاویر ۳ و‌ ۴ و ۵: رئیس تعلیمات ولایات در سال 1316 نامه ای برای چاره جویی و چگونگی ترویج فارسی در آذربایجان و از جمله نگارش کتابهای ویژه درسی برای تعلیم فارسی در آن حدود به انطباعات ارسال میکند، پاسخ حلاج (رئیس وقت دائره مطبوعات) را باهم بخوانیم:

"البته بهتر میدانید زبان خانوادگی چندصد ساله اغلب طوایف ساکن در آذربایجان ترکی بوده و راه تبدیل زبان خانوادگی در ظرف چندسال کوتاه به زبان فارسی تنها با کتاب نویسی درست نمیشود."
سپس پیشنهاد میدهد:
" بهتر این است آموزگاران ترکی زبان را به سایر قطعات کشور مأمور، و به جای آنان آموزگاران فارسی زبان را فرستاد.
مجالس ایراد و خطابه را در سرتاسر آذربایجان حتی در دیه ها توسعه داد.
شاهنامه خوانی را در قهوه خانه ها و سایر اماکن عمومی معمول و تشویق کرد. آموزگاران را موظف نمود که تنها به تدریس کتابها قناعت ننموده و به وسیله خواندن اشعار ساده و کودک فهم و توضیحات شیرین بچه گانه، نوآموزان را تشویق به گفتار فارسی بنمایند و برای کودکان شیرین گفتار جوایزی تهیه و تسلیم شود و سایر مطالب که مقامات صالحه بهتر و بیشتر میدانند_ حلاج" (از اسناد مرکز اسناد ملی)

و تصویر آخر هم مربوط به دومین نشست سالانه‌ی روز آذربایجان و هویت ملی ایران است‌. آقایان عزیز، روز آذربایجان را بر چه معیاری انتخاب کرده‌اند؟ تمام کتابهایی که توسط نشر موقوفات افشار به چاپ می‌رسند، محتوایی ضدترک و سایر ملّت‌ها دارند و مجموعه‌ای نژادپرستانه و فاشیستی می‌باشد.

#ادبیات_ائوی

@AdabiyatEvi باز کردن / نظر دهید

2022-06-21 08:45:50 اسنادی در مورد شاهنامه:
#ادبیات_ائوی

@AdabiyatEvi باز کردن / نظر دهید

2022-06-20 10:07:17 ۱۱. بو لغتی رادلوف (‌سیلیک) اوخویوب یئنه بئله ترجمه ائدیر. حال بو کی بئله بیر لغت یوخدور. «تامسون” ایسه بو سؤزو “ان ایلکی” اوخویور.

۱۲. رادلوف “کیرو” و تکرار دئیه ترجمه ائدیر. “تامسون” “گیرمک” دن بیله‌رک “چئویرمکله” دئیه ترجمه ائدیر.
۱۳. توقیماق: بیزیم “توخونماغین” عینیسی دیر. چارپماق .
۱۴. اوغوز ائلی ایله باغلی‌دیر، اوغوز عسگری دئمکدیر.
۱۵. قاماشدی: “آیاغی یورولدو” دئیه‌جک یئرینه “آیاغینی یوردو” دئییر.
۱۶. یابلاق: بورادا قورخاق معناسیندا دئییل، ضعیفله‌مک معناسیندادیر. یاخود غرب تورکجه‌سینده کی “یاوی” دان گیزلنمک، قاچماق معناسیندادیر.
۱۷. یولماق: اولماق دان بیر صیغه اولاجاغی آنلاشیلیر.
۱۸. بو ترکیب آددیرسا بوندان علاوه “توکان” بؤیوک و معظم دئمکدیر.
۱۹. تامسون “ازکنتی قدرده” بو ترکیبی محل آدی بیلیر. “قادیندا” صورتینده قبول اولونورسا بیزجه “قیتینده” یئرینه و یا “تنده” معناسیندا اولماسی مومکوندور.
۲۰. تامسون بونو “یاغیز” لغتی ایله برابر اولاراق “آت” آدی کیمی قبول ائدیرسه ده، بیزجه “آزغین” معناسینی ایفاده ائدیر.
۲۱. بونو رادلوف “کیرو” اوخویورسادا تامسون – ون “ایکی اریگ” اوخوماسی داها یاخشی دیر .
۲۲. تامسون “قورغان” اوخویور. ایندی ده چیغتای دیلینده ایشله‌نیر. اوستونده ده “آمغا” کلمه‌سینی قالانین آدی اولاراق سؤیله‌ییر.
۲۳. تامسون “قیشلا” یعنی قیشلاییب کیمی اوخویور. رادلوف ایسه آچیق دئمک اولان “ایشساماق” دان بیلیر.
۲۴. بونو “اووه” دئیه ترجمه ائتمک یانلیش دیز. تامسون “یازینه” شکلینده اوخویور.
۲۵. قیتماق و یا “قیدماق”: یوخاری چیخماق.
۲۶. آناسیز یعنی یئتیم دئمک ایسه ده بورادا “آتین” آدی دیر.
۲۷. اولاماق: قاووشماق. بورادا داخیل اولدوغو حالدا .
۲۸. “اوکه، اوکی آنا، اکه، اَچه” بؤیوک باجی دئمکدیر.
۲۹. “تیریمک” دیری اولماق، یاشاماق و “تیریکی”: یاشایان .
۳۰. بولتاچی: اولیجی معناسیندا صیفت اولوب فعل اسنادی ایله برابر “گله جه یی” ایفاده ائدیر.
۳۱. اولوک: اؤلو
۳۲. یورت: چادیر و مسکن معناسیندادیر.
۳۳. یوق ایسه: اولمایایدی.
۳۴. اجلی ایله اؤلدو.
۳۵. ساقینماق: کدَرلنمک
۳۶. بیلیک: دوشونجه، ادراک
۳۷. زامان، واخت، “اؤدولوک”: موقت، اؤته ری
۳۸. یاساماق: دوزه لتمک، تنظیم ائتمک، قانون و نظام دئمک اولان “یساغ” کلمه‌سی بوندان دیر.
۳۹. رادلوف “آته” یعنی جسمه دئیه ترجمه ائدیر بو معنادا “دی” حرفی مناسبت سیز اولور و بیرده “ده” کی قالین “د” ایله یازیلمیشدیر کی “آتی” ایله بیر کلمه اولا بیلمز و تامسون “اتی” کلمه‌سینی چوخ دئیه ترجمه ائدیرسه “ده” حرفینی حل ائده بیلمیر.
۴۰. ساقیتماق اسم مصدر دیر.
۴۱. “کون”: ائل، خلق معناسیندا ایندی ده “آنا دولو” دا ایشله‌نیر. “ایل کون” دئییلیر. “آرقا” آردینجا اولان توابع دئمک دیر.
۴۲. ““ده” حرفی “دن” و  طرفیندن معناسیله ایشلنمه‌سی غریبه دیر.
۴۳. “آق” دان آقچا دئمکدیر.
۴۴. لازیمی اولمایان تؤحفه‌لر و هدیه‌لر.
۴۵. “کلمک”: فعلی‌نین متعدیسی “کلتورمک” دیر.
۴۶. “قوری”: گئری
۴۷. پارسی‌لر، ایرانی‌لر
۴۸. سئوگیلی و عزیز دئمک دیر. آنجاق “اونوق اوغول” سئوگیلی اوغول یئرینه “کوره کَن” دئمک دیر. چونکو “تورکس خان” اوغلو یوخ، “کوره که‌نی” ایدی.
۴۹. تمغا: دامغا، مؤهور
۵۰. بورادا صیفت اولوب بو خلقه منسوب دئمک دیر.
۵۱. بَزَمک ایله مناسبتی اولان “بَدیز” کلمه‌سی “بزَک” دئمک دیر.
۵۲. بیر نووع اسم فاعل اولدوغو آنلاشیلیر.
۵۳. بیتمک: یازماق، – بیتیک: یازیلی، مکتوب.

#سونونجو_بؤلوم
یازار: #نجیب_عاصیم
چئویرن: #همت_شهبازی
بو پست، ایشیق سایتیندان کپی اولونوبدور.
#ادبیات_ائوى

@AdabiyatEvi باز کردن / نظر دهید

2022-06-20 10:04:27 ۷) ائلی آیاقلارینی ضعیفله دی. قورخاق اولدو، بو … بری یه تقدم ائتمیش ایدی. قوشونونو کول‌تیکن داغیدیب، تونگرا [ائلینه منسوب] بیر سویلو آلپاغو [آدلی آدامی] اون دؤیوشجونو تونگاتیکی‌نین دفنینده چئویریب اؤلدوردوک بئشینجی [دفعه] ازکنتی [محل] یانیندا اوغوزلارلا ووروشدوق. کول‌تیکن
۸ ) آز(۲۰) یاغیزین بینیپ تگدی. ائکی اریگ(۲۱) سانچدی. بالیققا بارمادی. اوغوز آندا اؤلورتیمیز. قورغو(۲۲) ییشساپ(۲۳) یازیسی(۲۴) اوغوزغارو سو تاشیقدیمیز. کول‌تیگن بگ باشلایو قیتمیز(۲۵). اوغوز یاغی اوردوغ باسدی. کول‌تیگن آغ آزغین آتینا مینیب یوروش ائتدی. ایکی دؤیوشجونو سونگوله دی. شهره گئتمه دی. اوغوزلاری اورادا اؤلدوردوک. قالانی فتح ائدیب یازدا اوغوزلارین آرخاسی سیرا قوشون چکدیک. کول‌تیکن بَیین باشچیلیغی ایله یوخاری چیخدیق اوغوزلار دوشمن اولدوقلاری حالدا اوردونو باسدیلار.
۹) اؤگسیز(۲۶) آقین بینیپ توقوز ارین سانچدی اوردوغ بیرمه‌دی. اؤگیم قاتون اولایو(۲۷) اؤگله دیم، اَکَله ریم(۲۸)، کلینگونون، قونچویلاریم بونچا یَمه تیریکی(۲۹) کونگ بولتاچی(۳۰) ارتی. اؤلوگی(۳۱) یورتدا(۳۲) یولتا یاتو قالتاچی ارتیکیز.
۹) اؤکسوز ( یئتیم) [آدلی] آتینا مینیب دوققوز دؤیوشجونو سونگوله دی. قوشونو تسلیم ائتمه دی. قادین آنام قاووشوب، بؤیوک آنالاریم، باجی‌لاریم، گلینیم، آروادلاریم بو قدَر خلق بوتون دیری‌لر اؤله‌جک ایدی، اؤلن‌لرینیز چادیردا، یولدا یاتیب قالاجاق ایدینیز.
۱۰) کول‌تیگن یوق ارسَر(۳۳)، قوپ اؤلته‌چی ارتیکیز. اینیم کول‌تیگن کَرگک(۳۴) بولتی. اؤزیم ساقیندیم(۳۵)، کؤرور کؤزیم کؤرمز تگ، بیلیر بیلیگیم(۳۶) بیلمز تگ بولتی، اؤزیم ساقیندیم اؤد(۳۷) تنگری یاسار(۳۸) کیشی اوغلی قوپ اؤلکه‌لی تیریمیش
۱۰) کول‌تیکن اولماسایدی هامینیز اؤله‌جک ایدینیز. کیچیک قارداشیم کول‌تیکن اؤلدو. اؤزوم سیخیلدیم: گؤره ن گؤزوم گؤرمز کیمی، دوشونن باشیم دوشونمز کیمی  اولدو، اؤزوم سیخیلدیم. زامانی [طالعی] تانری تنظیم ائده ر. انسان اوغلو اؤلوم اوزره دیری دیر.
۱۱) آنچا ساقیندیم، کؤزده یاش کَلسَر، آتی ده(۳۹) کؤگولته سیغیب(۴۰) کَلسَر، یاندورو ساقیندیم. قاتیغدی ساقیندیم. ائکی شاد اولایو، آرقا کونیم۰۴۱) اوغلانیم، بک‌لریم، بودونیم کؤزی قاشی یابلاق بولتاچی تیپ ساقیندیمیز یوغچی، سیغیتچی، قیتای، تاتابی بودون باشلایو
۱۱) او قدَر سیخیلدیم گؤزومه یاش گلدی، جسمیمه، کؤنلومه سیخینتی [غم غصه] گلدی، تکرار سیخیلدیم [کدرلندیم] چوخ کدرلندیم. ایکی شاد [وزیر] برابر [اولدوغو حالدا] آرخامجا گلَن اوزاق قوهوملاریم، ائولادیم، بَی‌لریم، ائلین گؤزو، قاشی الدن گئتدی دئیه سیخیلدیق. آغلار  قالان ختای، تاتابی ائل‌لرینه باشچی لیق ائتمه‌یه
۱۲) اودار سنگون کلتی. تابغاچ قاغاندا(۴۲) ایسیی‌لیکی کلتی. بیر تومن آغی(۴۳) آلتون کومیش کرگکسیز(۴۴) کلورتی(۴۵) تورکس قاغاندا بؤلَن کلتی. قوری یا(۴۶) کون باتسیقیداقی سغد، بَرچ‌لر(۴۷)، اوچ قیریق بودوندا تنگسنگون اوغیل تارقان کلتی.
۱۲) اودار سنکسون گلدی. چین خانلیغیندان ایسیی‌لیک [آددیر] گلدی. اون‌مین آقچا قیزیل، گوموش، تؤحفه‌لر گتیردی. تورکس [تیبت] خانلیغیندان بؤلن گلدی. گئری ده گون باتیسیندا سوغد، ایرانلی‌لار اوتوز اوچ اولوس ائل‌لریندن تنگسنگون اوغلو تارخان گلدی.
۱۳) اونوق(۴۸) اوغلیم تورگس قاغاندا ماقراچ تامغاچی(۴۹) اوغوز بیلگه تامغاچی کلتی، قیرقیز قاغاندا تاردوش(۵۰) اینچامور کلتی. بارماق ایتگوچی بَدیز(۵۱) یاراتیغما(۵۲) بیتک(۵۳) تاش ایتگوچی تابغاچ قاغان چانقانی چنگسنگون کلتی.
۱۳) عزیز اوغلوم تورکس خانلیغی طرفیندن ماقراچ دامغاچی [مؤهوردار]، اوغوز [ائلی‌نین] بیلیجی دامغاچیسی گلدی، قیرقیز خانلیغی طرفیندن تاردوش [ائلینه منسوب] اینچامور گلدی. معمار، بَزَک ووران، داش اوزرینده یازی یازان چین خانلیغی طرفیندن چانقانی چنگسنگون گلدی.
نجیب عاصیمین آچیقلامالاری:
۱ . توتوق: اسیر، “آلوشو”: “آلماق”دان اولا بیلرسه ده بو کلمه‌نین بیر قوم آدی اولماسی مومکوندور.
۲. یوخاریدا بیر شخص غایبین و احتمالا گؤره کول‌تکینین آتیندان بحث اولونارکن بوردا یازان اؤزونو ده قاتاراق جمع متکلم صیغه‌سی ایشله‌دیبدیر.
۳. یعنی کول‌تیکن ۲۷ یاشیندا ایکن
۴. “اَرور”: فعل اسنادی‌نین مضارعی اولوب ایشله‌نیر و “بارور”: واریر دئمک اولوب. بو ترکیب “مستقل و گوجلو” آنلامیندا ایشله‌نیبدیر.
۵. اوتوز یاشیندا ایدی دئیه‌جک یئرینه، اوتوز یاشاییر دئییر.
۶. موصوفو، مقدردیر ؛ اصلینده “آق آتین”دیر.
۷.  “رادلوف” بو ترکیب یئرینه “کیرو” کلمه‌سینی قبول ائدیرسه ده “بیریکی” داها اویغوندور.
۸. “قاماشیغ”: قاماشمیش بوندان دیر، مجازا ضعیفله میش .
۹. “ایک”: خسته‌لیک و ادات نسبت له “ایکلیک” یعنی خسته‌لیکلی.
۱۰. یئر گؤی بولانیب قاریشدیغی اوچون

#ایکینجی_بؤلوم

@AdabiyatEvi باز کردن / نظر دهید