ابن الوقت بودن در سیاست علی مرادی مراغه ای @Ali_Moradi_maragh | * تاریخ تحلیلی ایران*

ابن الوقت بودن در سیاست
علی مرادی مراغه ای
@Ali_Moradi_maragheie


نمی دانم این جمله را چه کسی گفته است که: «در سیاست بهترین مسلک ها ، پایبند نبودن به هیچ مسلکی است».
علی دشتی یکی از مصداقهای بارز این جمله است، نوع نگاه و عملکرد او در قبال رضاخان و سپس رضاشاه را در سه دوره می آورم

دوره اول:
در این زمان که هنوز کسی فکر نمی کرد که زمانی خواهد رسید که این سردار سپه به رضاشاه تبدیل شده و بر کل قدرت تکیه خواهد زد، علی دشتی از مخالفین سردارسپه بود. در این زمان، مقاله ای منتشر نمود تحت عنوان:
«آقای سردار سپه ! بخوانید و به دقت هم بخوانید...»
این مقاله تأثیر عجیبی در اذهان کرد و همه ی مردم شهامت و شجاعت او را ستودند و مات و مبهوت ماندند که چگونه در آن جو پر تشنج جامعه، توانسته چنین مقاله ملامت آمیزی به این جسارت چاپ و منتشر کند!
(بنگرید به: شفق سرخ مورخه، شماره 10، 16 حمل 1301)

دوره دوم:
کم کم که سردار سپه قدرتمند گشته و رقبا را کنار زده و به ریاست الوزرایی رسید، علی دشتی 180درجه تغییر موضع داده و به جمع طرفداران سرسخت او پیوست و در این راه تا آنجا پیش رفت که وقتی در فروردین ماه 1303 سردار سپه به عنوان قهر از تهران خارج شد علی دشتی در سرمقاله ای زیر عنوان «پدر وطن رفت» او را با اردشیر بابکان و نادر شاه افشار مقایسه کرد نوشت:
«پدر وطن رفت، آن کسی که بعد از دو قرن ضعف و مذلت و تفرق و تشتت به ایران قوت و عزت و وحدت داد، روز گذشته از تهران پر از جنایت و غرض رفت...سردار سپه پدر وطن است، سردار سپه نمونه روح مردانگی و شهامت و شجاعت ایرانی است. سردار سپه جانشین اردشیر بابکان و نادرشاه افشار است. سردار سپه، قائد توانای ملیون و موضوع احترام و ستایش طبقات رنجبر و موجد نظام جدید ایران است»
(روزنامه شفق سرخ، سال سوم، شماره 228، مورخ سه شنبه 19حمل1303ش)
و به پاس همین خدمت بود که علی دشتی بارها نماینده مجلس شد یعنی از دوره پنجم تا دوره نهم!.
او در دوره هفتم، لباس روحانیت را به کناری نهاد و از مدافعان سرسخت متحدالشکل شدن لباس شد، وقتی در سال ۱۳۰۷ که رضاشاه از لزوم تغییر لباس سخن گفت، دشتی در نطق خود در مجلس، روز تغییر لباس یعنی چهارم دی را، روز مبارک خوانده و گفت:
«الان شما به خوزستان تشریف ببرید دیگر عربی با چفیه و عقال نمی‌بینید همه کت و شلوار پوشیده‌اند همه آدم شده‌اند. بنده عقیده دارم که شکل چفیه و عقال در ایران شکل آدم نیست و هم مخالف ملیت ماست».
(بنگرید به: مذاکرات جلسه پانزدهم دوره هفتم مجلس شورای ملی، مورخه چهارم دی ۱۳۰۷)
در اواخر حکومت رضاشاه دشتی به ریاست اداره راهنمای نامه نگاری منصوب شد که ممیزی و سانسور روزنامه‌ها و کتب را بر عهده داشت.

دوره سوم:
وقتی متفقین ایران را اشغال کرده و رضاشاه پس از سرنگونی مجبور به خروج از کشور شد، علی دشتی دوباره 180 درجه تغییر کرد! او که زمانی رضاشاه را پدر ملت و نادرشاه نامیده بود پس از سقوط رضاشاه در زمان خروج او از کشور، از تریبون مجلس، ضمن حمله به رضاشاه می گفت که جیبهای او را بگردید تا ببینید جواهرات سلطنتی را با خود نبرده باشد و تا آنها را تحویل ندهد نگذارید از کشور خارج شود. و به محمدرضاشاه توصیه می کرد که مثل پدرش دیکتاتور نباشد!
(علی دشتی، مذاکرات مجلس دوازدهم، 15شهریور1320)

تصویر از راست: علی دشتی، غلامحسین پرژاد قراگوزلو و فضل الله زاهدی.
http://www.upsara.com/images/j215636_.jpg