2022-05-13 12:22:15
چرا روند نرخ ارز افزایشی خواهد بود؟ محمدرضا منجذب
در تحلیل و پاسخ به موضوع باید قوای عرضه و تقاضای ارز و عوامل موثر بر آن مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. در اینصورت می‌توان موارد زیر را برشمرد:
نخست، احتیاط دولت و بانک مرکزی در تامین ارز مورد نیاز بازار: نخستین دلیل در بروز نوسانات مرتبط با نحوه عملکرد بانک مرکزی در مواجهه با بازار ارزی کشور است. واقع آن است که بانک مرکزی در نحوه تامین ارز مورد نیاز بازار، راه‌های ارایه آن و زمان ارایه ارزهای مورد نیاز عملکرد مناسبی از خود به ثبت نرسانده است. در واقع بانک مرکزی بیشتر در شمایل نهادی واکنشگر به مدیریت بازار ارز پرداخته است تا ساختاری که به دنبال کنش مناسب در مواجهه با بازار ارز باشد. مبتنی بر این رویکرد نخستین دلیل افزایش نرخ ارز و شاید مهم‌ترین دلیل آن نحوه مدیریت این بازار توسط بانک مرکزی است.
دوم؛ کاهش صادرات نفتی و غیرنفتی به دلیل تحریمها و تشدید روز بروز آن. گزاره دوم در خصوص مشکلات ارزی نیز مرتبط با عرضه ارز در داخل است. به هر حال شرایط پساکرونا، تحریم‌های اقتصادی و برخی مشکلات داخلی وضعیتی را ایجاد کرد که صادرات کشور در بخش‌های مختلف با کاهش روبه رو شد. در این شرایط بانک مرکزی هم در عرضه ارز مورد نیاز بازار، مدیریت مطلوبی از خود نشان نداد تا در نهایت بازار با کمبود ارز و پس از آن با افزایش نرخ ارز مواجه شود.
سوم؛ گشایش فعالیت‌های اقتصادی و افزایش تقاضای ارز برای تامین مواد اولیه برای تولید و ... در شرایطی که گشایش‌های اقتصادی برای هر اقتصادی می‌تواند خبر امیدبخشی باشد، اما این روند برای اقتصاد ایران منجر به افزایش تقاضاهای ارزی و متعاقب آن افزایش نرخ ارز شد. با توجه به اینکه بنگاه‌های اقتصادی برای افزایش دامنه‌های فعالیت خود احتیاج به تجهیزات و تکنولوژی‌های خاصی داشتند، این روند بر افزایش نرخ ارز افزود.
چهارم؛ تشدید تحریم‌های امریکا، که هم موجب کاهش درآمدهای ارزی شده و هم مشکل ورود ارز به داخل را ایجاد کرده است: نمونه عینی یک چنین مشکلاتی در بلوکه شدن میلیاردی دلار از دارایی‌های ارزی ایران در کره جنوبی، عراق و... نمایان شد. تحریم‌های امریکا باعث شد ایران نتواند از درآمدهای ارزی خود استفاده کند و این روند باعث افزایش نرخ ارز در کشورمان شد. این روند در نهایت اثرات عینی خود را در افزایش نرخ باقی گذاشت و باعث شد نرخ ارز صعودی شود.
پنجم؛ تامین کسری بودجه دولت با افزایش نرخ ارز: موضوع بعدی معادله کسری بودجه دولت است. کسری بودجه‌ای که یکی از عوامل اصلی تکانه‌های ارزی کشور بوده است. این روند کسری بودجه هر سال در زمان بررسی بودجه دوباره طرح می‌شود و در نهایت باعث استقراض از بانک مرکزی، چاپ پول توسط دولت، رشد نقدینگی، توسعه پایه پولی و... می‌شود.
ششم؛ گسترش شدید نقدینگی طی چند ماه اخیر و لذا کاهش ارزش ریال؛ یکی از تبعاتی عینی کسری بودجه و استقراض بانک مرکزی در رشد نقدینگی نمایان می‌شود. رشد نقدینگی هم بعد از بروز، باعث مشکلات فراوانی در اقتصاد کشور می‌شود و در نهایت ساختارهای پولی و مالی را با اخلال مواجه می‌کند. نتیجه عینی چنین روندی باعث افزایش نرخ ارز و متورم شدن ساختارهای پولی و مالی کشور می‌شود.
هفتم؛ کاهش شدید قیمت نفت؛ در نهایت عاملی که باعث افزایش نرخ ارز شده، کاهش قیمت و کاهش فروش نفت و بدنبال آن کاهش ورودی ارز به کشور است. این روند بعد از تحریم‌های اقتصادی و عدم امضای اف‌ای‌تی‌اف و... شرایط ارزی کشور را در وضعیت نامتقارنی قرار می‌دهد. نتیجه چنین وضعیتی در نهایت باعث افزایش نرخ ارز و بروز مشکلات اقتصادی و معیشتی فراوانی برای کشور خواهد شد.
هشتم، سایر موارد از جمله افزایش مقطعی تقاضا برای ارز، مانند فصل حجاج و ثبت نام حجاج برای تشرف به حج تمتع. افزایش تقاضای مهاجرت به خارج و خرید ملک در ترکیه و کشورهای دیگر. مهاجرت و دو تابعی شدن ایرانیان و برخی تولیدکنندگان بدلیل تنگناهای موجود در مبحث انتقال ارز و خرید مواد اولیه و واسطه ای، صادرات و واردات. مهاجرت نخبگان و غیر نخبگان به خارج بدلیل بیکاری و یا تنگناهای موجود در بازار کار داخلی، طولانی شدن مذاکرات برجام و تشدید انتظارات تورمی، نقدی کردن یارانه ها و شوک حذف ارز ترجیحی 4200 ای بر تورم و انتظارات، ارزانتر شدن واردات نسبت به کالاهای داخلی با قیمت متورم و .. با وجود تحریمها و شرایط موجود اقتصاد داخل بنظر می‌رسد افزایش تقاضا داخلی برای ارز روز به روز بدلایل بالا تشدید شده و خواهد شد. به غیر نفتی که تحریم است، صادرات ایران در سالهای اخیر با تحریمها تضعیف شده و نیز تورم و کاهش ارزش پول بطور مستمری موجب افزایش نرخ ارز در ماه‌ها و سالهای آتی خواهد شد.
@economistfarsi
کانال اکونومیست فارسی
2.4K viewsedited 09:22
ا
