FactNameh | فکت‌نامه

2021-10-27 19:53:38 آیا معیشت مردم با تحریم‌ها گره خورده است؟

ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم می‌گوید: « با جدیت کارِ اقتصاد مقاومتی را دنبال خواهیم کرد و سفره و بازار و نان مردم را به این مذاکرات [بر سر پرونده هسته‌ای برای رفع تحریم‌ها] گره نمی‌زنیم.»

تاثیر تحریم‌ها بر میزان فروش و صادرات نفت به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی دولت نشان می‌دهد که این محدودیت‌ها درآمدهای ارزی دولت را به شدت کاهش داده‌اند. علاوه بر این تحریم‌های بانکی مبادلات پولی و نقل و انتقال اندک درآمدهای باقی مانده از صادرات نفت و همچنین دیگر درآمدهای ایران را ناممکن یا دشوار کرده است.

در نهایت اعمال محدودیت بر سر راه درآمدهای ایران منجر به تشدید ناترازی مالی دولت و تعمیق کسری بودجه شده است که نحوه تامین این کسری که معمولا از محل استقراض از بانک مرکزی یا استفاده از منابع صندوق توسعه ملی صورت می‌گیرد، رشد پایه پولی و افزایش شدید نقدینگی را به دنبال دارد که آثار تورمی شدیدی را به همراه دارد.

بررسی سری زمانی نرخ‌های تورم نقطه به نقطه نشان می‌دهد که بالاگرفتن موج‌های تورمی با تشدید تحریم‌ها همبستگی داشته‌است.

یکی از عوامل موثر بر نرخ تورم جهش قیمت ارز است که باز از اعمال تحریم‌ها ناشی می‌شود، شاخص تغییرات قیمتی ارز به طور مستقل بر انتظارات تورمی می‌دمد و از دیگر سو نرخ تورم کالاهای وارداتی را متاثر می‌کند.

افزایش شاخص بهای کالاهای وارداتی در نهایت مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان داخلی را گران می‌‌کند که افزایش نرخ تورم تولیدکننده را به دنبال دارد.

این چرخه تورمی با اعمال تحریم‌ها و اثر محدودکننده آن آغاز شده و در نهایت بر سفره و معیشت خانوارها پایان می‌گیرد.

در عین حال کاهش ارزش تولید ناخالص داخلی عمدتا تحت تاثیر عملکرد بخش نفت و گاز نیز از اندازه اقتصاد ایران کاسته است.

این همه به معنای آن است که تحریم‌ها و دیگر عوامل محدودکننده اقتصاد ایران که رابطه اقتصاد داخلی با اقتصاد بین‌المللی را مخدوش می‌کنند، خواسته یا ناخواسته بر «سفره، بازار و نان مردم» اثرگذار خواهند بود و از اساس این موارد با نتیجه مذاکرات موثر بر تحریم‌ها گره خورده است.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-25 08:32:08 قسمت سی‌ام پادکست هفتگی فکت‌نامه، نسخه شنیداری یک مستند درباره علی‌اکبر رائفی‌پور است؛ سخنران و چهره مشهوری که طرفداران زیادی دارد و در بسیاری از سخنرانی‌هایش، با استناد به خبرهای جعلی، تئوری‌های بی‌اساس و گاه شبیه به فیلم‌های علمی-تخیلی را برای مخاطبانش مطرح می‌کند.

مستند تصویری «علی اکبر رائفی‌پور: روایتگر برتر اخبار جعلی» که سال گذشته در یوتیوب فکت‌نامه منتشر شده یکی از محصولاتی است که تحت عنوان پروژه «مروجان نظریه‌ توطئه» در قالب مجموعه مقالات و مستندهای تصویری، ساخته شده و در این قسمت از پادکست هفتگی فکت‌نامه، آن را خواهیم شنید.

تیم تحریریه فکت‌نامه این هفته به دلیل شرکت در کنفرانس سالانه «گلوبال فکت»، شرایط ضبط اپیزودی را که مرور فکت‌چک‌های هفته باشد، نداشت. در اپیزود هفته بعد (شماره ۳۱) درباره این کنفرانس صحبت می‌کنیم.

پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-23 20:33:48 آیا نظرسنجی گالوپ نشان می‌دهد ۷۲درصد ایرانی‌ها از عملکرد #رئیسی رضایت دارند؟

خبرگزاری فارس مدعی است: «نتایج نظرسنجی مرکز افکارسنجی گالوپ نشان می‌دهد ۷۲ درصد ایرانی‌ها از عملکرد رئیسی رضایت دارند.»

بله. در نظرسنجی موسسه معتبر گالوپ که اوایل شهریور ماه انجام شده، ۷۲ درصد پاسخ‌دهندگان به این نظرسنجی از عملکرد رئیس‌جمهوری ایران اظهار «رضایت» کرده‌اند. اما ما به این ادعا نشان «نیمه‌درست» دادیم.

فکت‌نامه نشان نیمه‌درست را در مواردی به کار می‌برد که «گفته یا آمار، واقعیت دارد اما توضیح یا اطلاعات بیشتری نیاز است و در برخی موارد ممکن است جزئیاتی مهم، ذکر نشده باشد.» اما چه جزئیاتی در گزارش خبرگزاری فارس ذکر نشده است:

این نظرسنجی تنها سه هفته بعد از روی‌کارآمدن رئیسی (۲ تا ۹ شهریور ۱۴۰۰) و در شرایطی انجام شده که زمان بسیار کوتاهی برای بررسی عملکرد یک رییس‌جمهور است.

در این نظرسنجی سوال دیگری هم مطرح شده که نشان می‌دهد روند اعتماد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، به حکومت و دولت جمهوری اسلامی کاهشی است.

این نظرسنجی بخشی از پروژه بزرگ موسسه گالوپ است که سوالاتی واحد را درباره عملکرد دولت‌ و حکومت کشورهای گوناگون انجام می‌دهد. هنوز اطلاعات دو نظرسنجی اخیر گالوپ در لیست داده‌های خام گالوپ نیامده‌اند.

در متن گزارشی که گالوپ درباره ایران نوشته، برخی اطلاعات نادرست وجود دارد. از جمله در تحلیل افزایش نسبی میزان رضایت از عملکرد رئیسی به افزایش نرخ واکسیناسیون اشاره شده، در حالی که آماری که به آن اشاره شده در تناقض با آمار رسمی واکسیناسیون ایران در زمان نظرسنجی است.

نظرسنجی موسسه گالوپ یک نظرسنجی تلفنی با جامعه آماری هزار نفری است و نتایج آن لزوما به معنای محبوبیت ابراهیم رئیسی یا رضایت «ایرانی‌ها» از عملکرد رئیس‌جمهوری نیست.

طبق آمارهای رسمی، انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم با کمترین میزان نرخ مشارکت برگزار شده و ابراهیم رئیسی با کمترین نسبت آرا و با فاصله چشمگیر با میانگین نسبت آرای روسای جمهوری پیشین، پیروز انتخابات شده است.

با این اوصاف، فکت‌نامه به این ادعای خبرگزاری فارس و سایر رسانه های داخلی که «نتایج نظرسنجی مرکز افکارسنجی گالوپ نشان می‌دهد ۷۲ درصد ایرانی‌ها از عملکرد رئیسی رضایت دارند.» نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-23 18:58:19 خبر سربریدن بازیکن تیم والیبال زنان افغانستان به دست #طالبان

ایندیپندنت فارسی روز سه‌شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰ در گزارشی نوشته است: «ماه‌جبین حکیمی، بازیکن تیم ملی والیبال زنان افغانستان توسط طالبان در کابل سر بریده شد.»

این خبر بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان و غیرفارسی‌زبان داشته است، اما تاکنون به جز ایندیپندنت فارسی توسط هیچ رسانه و نهاد دیگری به صورت مستقل تایید نشده است.

اگرچه سابقه طالبان باعث شده تا این خبر باورپذیر به نظر برسد، اما آن طور که از شواهد و قرائن پیدا است، در این مورد خاص یعنی خبر سربریده شدن ماه‌جبین توسط طالبان بی‌اساس است.

منبع خبر ایندیپندنت فارسی ناشناس است، در حالی که منابع آگاه، از جمله هم‌تیمی‌ها و مربیان ماه‌جبین خبر سر بریده شدن یا کشته شدن توسط طالبان را تایید نمی‌کنند.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ماه‌جبین حکیمی، چندین روز پیش از حضور طالبان و تصرف کابل، جانش را از دست داده است.

گزارش کشته شدن ماه‌جبین توسط طالبان، پیش از ایندیپندنت فارسی در هیچ رسانه‌ یا سازمان معتبر حقوق بشری منتشر نشده است. حدود یک ماه پیش برخی بازیکنان تیم والیبال زنان افغانستان بدون ذکر نام از مرگ مشکوک یکی از هم‌تیمی‌های خود در اواسط مرداد صحبت کرده‌اند.

با این اوصاف فکت‌نامه، گزارش سایت ایندیپندنت فارسی را یک ادعای بی‌ اساس می‌داند که نه منبع مطمئنی دارد نه با شواهد و قرائن جور درمی‌آید. و به همین دلیل به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-22 16:53:41 گزارش‌های فکت‌نامه در هفته گذشته

۱- آیا ایران در تولید علم در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی در رتبه چهارم است؟

۲- سهم #بودجه فرهنگی از هزینه‌های دولت و تولید ناخالص داخلی ایران و آمریکا چقدر است؟

۳- آیا دانشگاه جانز هاپکینز به اشتباهات محاسباتی دولت‌های آمریکا در قبال تهران اعتراف کرده‌است؟

در هفته‌ای که گذشت قسمت ۳۰ پادکست فکت‌نامه منتشر شد.

در این پادکست هر هفته درباره فکت‌چکینگ حرف می‌زنیم و آخرین اخبار و مطالبی را که همکارانمان بررسی کرده‌اند، با هم مرور می‌کنیم. اگر پادکست فکت‌نامه را در اپلیکیشن‌های پادکست دنبال کنید، هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران، از انتشار قسمت جدید باخبر خواهید شد.

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-22 07:32:06 قسمت سی‌ام پادکست هفتگی فکت‌نامه، نسخه شنیداری یک مستند درباره علی‌اکبر رائفی‌پور است؛ سخنران و چهره مشهوری که طرفداران زیادی دارد و در بسیاری از سخنرانی‌هایش، با استناد به خبرهای جعلی، تئوری‌های بی‌اساس و گاه شبیه به فیلم‌های علمی-تخیلی را برای مخاطبانش مطرح می‌کند.

مستند تصویری «علی اکبر رائفی‌پور: روایتگر برتر اخبار جعلی» که سال گذشته در یوتیوب فکت‌نامه منتشر شده یکی از محصولاتی است که تحت عنوان پروژه «مروجان نظریه‌ توطئه» در قالب مجموعه مقالات و مستندهای تصویری، ساخته شده و در این قسمت از پادکست هفتگی فکت‌نامه، آن را خواهیم شنید.

تیم تحریریه فکت‌نامه این هفته به دلیل شرکت در کنفرانس سالانه «گلوبال فکت»، شرایط ضبط اپیزودی را که مرور فکت‌چک‌های هفته باشد، نداشت. در اپیزود هفته بعد (شماره ۳۱) درباره این کنفرانس صحبت می‌کنیم.

پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-22 07:02:45 آیا دانشگاه جانز هاپکینز به اشتباهات محاسباتی دولت‌های آمریکا در قبال تهران اعتراف کرده‌است؟

خبرگزاری تسنیم مدعی است دانشگاه جانز هاپکینز اخیرا گزارشی درباره «محاسبات غلط آمریکا در قبال ایران» منتشر کرده و در آن اعتراف کرده «نظام حکومتی ایران را سیستمی عقل‌گرا و دارای پشتوانه مردمی اداره می‌کند.»

این خبر در شبکه‌های اجتماعی نیز بازتاب زیادی داشته است.

آنچه خبرگزاری تسنیم به آن استناد کرده گزارشی است که روز ۲۴ مهر ۱۴۰۰ در در وب‌سایت Rethinking Iran منتشر و پس از چند روز حذف شده است. در صفحه اول این گزارش لوگوی «دانشکده مطالعات پیشرفته بین‌الملل در دانشگاه جانز هاپکینز» (SAIS) درج شده است.

گروه Rethinking Iran پویشی در دانشگاه جانز هاپکینز است که «ابتکاری یک ساله که شامل مجموعه‌ای از رویدادها به مناسبت چهلمین سالگرد انقلاب ایران و بررسی چشم‌اندازهای جدیدی از پیامدهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی انقلاب است». دو عضو هیات علمی دانشگاه، ولی نصر و نرگس باجغلی این پویش را مدیریت می‌کنند.

مطلب «اصول محوری سیاست‌گذاری» به همراه توییت‌های مربوط به آن، ۳ روز پس از انتشار به‌طور کلی از سایت Rethinking Iran و توییتر حذف شدند. رییس دانشکده SAIS دانشگاه جانز هاپکینز هم در پاسخ به سوال فکت‌نامه که آیا این مطلب نتیجه تحقیقات دانشگاه جانز هاپکینز است؟ می‌گوید «اعضای هیات علمی ما صرفا در مقام علمی شخصی خود می‌نویسند و تحقیق می‌کنند.»

این مطلب یک پژوهش، مقاله یا گزارش آکادمیک نیست، بلکه مجموعه‌ای از تحلیل‌ها و راه‌کارهای پیشنهادی نویسندگان بر اساس پیش‌فرض‌های آنها در جهت بهبود وضعیت مذاکرات هسته‌ای بین ایالات متحده و جمهوری اسلامی است.

با این اوصاف، فکت‌نامه به این ادعای خبرگزاری تسنیم که «گزارش دانشگاه جانز هاپکینز به اشتباهات محاسباتی دولت‌های آمریکا در قبال تهران اعتراف کرده و نظام حکومتی ایران را سیستمی عقل‌گرا و دارای پشتوانه مردمی می‌داند» نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-21 08:32:07 محمد اسلامی: طبق #برجام قرار بود که سوخت اورانیوم ۲۰ درصد به راکتور تهران داده شود اما داده نشد.
این گفته «نادرست» است. مقام‌های ایران دست کم دوبار در سال‌های ۹۵ و ۹۷ تایید کرده‌اند اورانیوم ۲۰ درصدی طبق برجام تحویل ایران شده است.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-20 22:02:09 سهم #بودجه فرهنگی از هزینه‌های دولت و تولید ناخالص داخلی ایران و آمریکا چقدر است؟

بیژن نوباوه‌وطن، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم مدعی است: «سهم بودجه فرهنگی در دنیا ۵ درصد و در ایران ۱.۲ درصد است.»

او مشخص نکرده دقیقا منظورش از «سهم بودجه فرهنگی» چیست، اما تحقیقات ما نشان می‌دهد در هیچ حالتی آمارهای او درست از آب در نمی‌آیند.

بر اساس اسناد سازمان برنامه و بودجه، سهم «امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری» از کل بودجه دستگاه‌های اجرایی حدود ۲/۷ درصد است. پارسال این نسبت ۲/۸ درصد بود.

نتیجه مقایسه بودجه فرهنگ با ارزش جاری تولید ناخالص داخلی هم نشان می‌دهد کل هزینه فرهنگی کشور در سال گذشته حدود ۰/۳ درصد کل GDP ایران در سال ۱۳۹۹ بوده است.

میزان هزینه‌کرد فرهنگی همه دولت‌های جهان در دست نیست، اما آمارهای سازمان توسعه و همکاری اقتصادی نشان می‌دهد کشورهای این سازمان چیزی بین ۳ درصد (مجارستان و ایسلند) تا کمتر از ۰/۳ درصد (آمریکا و کاستاریکا) از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور تفریحی-فرهنگی-مذهبی می‌کنند.

بودجه تفریحی-فرهنگی دولت آمریکا (فدرال و ایالتی) در امور فرهنگی حدود ۰/۷ درصد کل هزینه‌های دولت است. این نسبت در فرانسه ۲/۶ درصد و در ایسلند نزدیک ۷ درصد کل بودجه دولت است.

بر اساس استاندارد آماری، بودجه فرهنگی دولت توسط دولت مرکزی یا دولت‌های ایالتی صرف فعالیت‌های تفریحی ورزشی، فرهنگ و هنر، رسانه، امور مذهبی و انجمنی و تحقیق و توسعه در فرهنگ می‌شود.

با این اوصاف پیدا است هیچ کدام از اعداد و ارقام گفته شده از سوی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم، در هیچ حالتی با آمار جور در نمی‌آیند، به همین دلیل فکت‌نامه به این گفته بیژن نوباوه که «سهم بودجه فرهنگی در دنیا ۵درصد، در آمریکا ۷ درصد و در ایران ۱/۲ درصد است»، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-20 20:09:06 مهران توکلی کشه، همه جا خود را یک نابغه علمی معرفی می‌کند اما وقتی از او می‌پرسند ماجرای پرونده کلاهبرداری‌اش در بلژیک چیست، می‌گوید پادشاه این کشور برایش پاپوش دوخته است. صدای او را در پادکست فکت‌نامه بشنوید:

در کست‌باکس

در گوگل پادکست

در اسپاتیفای

@Factnameh باز کردن / نظر دهید