2022-08-26 16:15:25
منجم خوزستانی کمتر شناخته شده در تاریخ، به نام نوبخت اهوازی
نوبخت اهوازی دانشمند ایرانی در سده دوم هجری و نیای خاندان نوبختی از زرتشتیان اهواز بوده است.
نوبخت اهوازی منجم منصور، خلیفه عباسی بود. او در ابتدا #زرتشتی و سپس #مسلمان شد.
اعتقاد خلیفه دوم عباسی به علم نجوم بسیار بود.
چنانکه به ندرت به عملی دست می زد؛ مگر آنکه نخست با منجمان در باب آن عمل مشورت کرده باشد. #ایرانیان از دوره پیش از اسلام، در این علم پیشرفتهای شگرفی را پشت سر گذرانده بودند و در عهد منصور منجمان بزرگی در ایران می زیستند؛ که از مشاهیر آنان #نوبخت_اهوازی بود(صفا، 1371، ج 4: 40-39).
نوبخت اهوازی، #آریایی و #پارسی_زبان و بر کیش زرتشتی بود؛ اما به دست منصور #اسلام آورد. او از حرکات ستارگان و نتایج آن حرکات آگاه بود و چون منصور به آن جریانات علاقه داشت؛ او را همه جا با خود می برد (زیدان، 1336،ج3: 309).
پیشینه آشنایی نوبخت اهوازی و منصور به قبل از سال 136 هجری (753 م) می رسید؛ بدین ترتیب که در #اهواز، نوبخت اهوازی با منصور مواجه شد.
منصور در سال 144 ه. ق(761 م) درصدد برآمد تا شهر بغداد (خدا داد) را به عنوان پایتخت بنا نهد (یعقوبی، 1371، ج 2: 364) و در بنای شهر از مشاوره نوبخت اهوازی، کمال بهره را برد. منصور به توصیه نوبخت اهوازی روز اول محرم سال 145 ه. ق (762 م) را روز تأسیس بغداد قرار داد. نوبخت اهوازی در تعیین محل #بغداد و ترسیم نقشه آن نیز شرکت داشت (یاقوت، 1965، ج 1: 682).
همچنین منصور درباره سرانجام شورش یکی از بستگانش، ابراهیم بن عبدالله علوی 145ه. ق(763 م) با نوبخت اهوازی مشورت کرد و نتیجه همان شد که نوبخت اهوازی پیش بینی نمود و آن شکست شورش بود (گوتاس، 1381: 47).
بدین ترتیب اختربینی در نتیجه نفوذ الگوهای فرهنگی #ساسانی بتدریج در دربار #خلافت_عباسی به عرصه ظهور رسید. نوبخت مدتی نیز به همراه همکار ایرانی اش، ماشاء الله بن اثری ریاست مدرسه بغداد را برعهده داشت (کوربن، 1361: 34).
غیر از آنچه ذکر شد اطلاع بیشتری پیرامون شرح احوال نوبخت اهوازی نداریم. از کتابهایی که نوبخت اهوازی از فارسی به عربی ترجمه نموده؛ نام و نشانی در بین نیست. تنها حاجی خلیفه در کشف الظنون به هنگام معرفی مؤلفین کتب احکام نجومی از نوبخت اهوازی یاد می کند و کتابی در احکام نجوم به وی نسبت می دهد؛ که احتمالاً این کتاب از ترجمه های وی بوده است ( اقبال آشتیانی، 1357: 10).
این دانشمند ایرانی تا پایان عمر خویش، نزد منصور با عزت و تقرب زیست. وی در سال 155 ه. ق (772 م) بعد از هجده سال فعالیت علمی، به دلیل پیری و کهولت سن از خدمت کناره گرفت.
@iran_khouzestan
1.6K views13:15