2022-07-16 08:30:50
*تقدس، تعصب در سایه شمشیر*
رضا احمدی
ایران به دلیل موقعیت خاص طبیعی و جغرافیایی و سیاسی خود، از سپیده دمان تاریخ تاکنون، حوادث پرشماری را از سر گذرانده است. آنچه موجب شده، در برابر هجومها و ایلغارهای گسترده و غارت های بیشمار همچنان پا برجا نگه داشته شده است هویت ملی و ایرانی آن بوده است؛ که در زبان تجلی یافته است. زبان فارسی، فلسفه خردگرایی، اندیشه ایرانی وهویتی ملی در قالب زبان پارسی خود را حفظ کرده است.
در خلال سال های ۷۳۶ تا ۷۸۰ در این فاصله، در ایران، حکومت مرکزی وجود نداشت و حاکمان محلی مختلفی در بخشی از سرزمین ایران به قدرت رسیدند. یکی دیگر از ملوک طوایف که پس سقوط دولت ایلخانی در ایران مرکزی قدرت را به دست گرفت آل مظفر بود.
آل مظفر
ال مظفر از خاندان های عرب ساکن، در خراسان بودند. با ورود مغولان در قرن هفتم یکی از بزرگان این خاندان بنام غیاث الدین حاجی همراه با فرزندانش از خراسان فرار و در نزدیکی یزد مستقر شدند. امیر مظفر به ارغون، اعلام وفاداری کرد و به حکومت میبد رسید، او در سال ۷۱۳ فوت کرد .
فرزند امیر مظفر، امیر مبارزالدین محمد، بجای پدرش حاکم میبد شد و بعد به حکومت یزد دست یافت. آل مظفر خاندان اینجو و شبانکار را از میان برداشت و حوضهء نفوذ خود را در شیراز، یزد، اصفهان و کرمان گسترش داد. امیر مبارزالدین محمد از سال ۷۱۸ تا ۷۶۵ حکومت نمود.
شکوفایی ادب
شیخ ابواسحاق معروفترین امیر آل اینجو بود که سالها بر شیراز و اصفهان حاکم بود او اهل شعر و ادب بود و شعرا را نیز حمایت می کرد. حافظ شیرازی در این زمان می زیست و با او ارتباط نزدیکی داشت.
شیخ ابواسحاق آخرین حاکم خاندان اینجو در سال ۷۵۸ به دست آل مظفر کشته شد.
امیر مبارز الدین
او بنیانگذار واقعی آل مظفر بود که توانست آل اینجو و ملوک شبانکاره را که در جنوب فارس حاکم بودند براندازد. مبارز الدین متعصبی سخت گیر، بداخلاق و خشن بود، از طرفی فردی دیندار و اهل نماز و روزه و قرآن و در امور شرعی بسیار سخت گیر بود.
پس از کشته شدن شیخ ابواسحاق، شیراز به دست امیر مبارزین افتاد. شیراز مهد فرهنگ وادب فارسی ، گرفتار متعصب مسلح شد. حافظ در این فضا می زیست. اوضاع فرهنگی بازار ظاهرگرایی و تعصب مذهبی و ریاکاری داغ بود.
امیر مبارزالدین خود را پیرو خلیفهء عباسی مصر می دانست. از شنیدن اشعار سعدی ناراحت می شد و با این ادعا که این اشعار با شرع نمی سازد، قصد داشت قبر سعدی را تخریب کند.
بی ثباتی و اخلاق اجتماعی
در عصر ملوک الطوایف شهرها و روستاها زود به زود دست به دست می شد. حاکمان جدید اطاعت می خواستند. مردم از ترس مجبور به تن دادن به فرامین آنها بودند. مردم برای زنده ماندن و بعضی نیز برای رسیدن به قدرت، عده ای هم برای دست یافتن به مال و منال، چند چهره گی پیشه کردند. در این محیط، ریا و تملق رایج بود.
جامعه از فسادها انباشته بود. امير مبارزالدين متعصب و زاهدان رياکار همراه او،عوام را به دین خود می خواندند.
عصر حافظ
حافظ در دوراني ميزيست كه حکومت مرکزی وجود نداشت. اميران و خوانین و سرداران بيرحم، شهرها را دست به دست می کردند.
شيخ ابواسحاق از خاندان فرهنگ دوست اينجو بود که خود شعر می گفت و شعرا را تشویق و مورد حمایت قرار می داد. در این زمان درگیریها و نزاعهای مذهبی و فرقه ای رایج بود
اشعارحافظ ، نقد وعصيان در برابر وضع موجود بود. حافظ در جستجوي آرمانهاي والاي آزادي، عدالت و ظلم ستيزي و استبداد ستيزي برآمده و هنر خود را دست مايهء مبارزه با تزوير، سودجويي و قدرت طلبي قرار داد.
نقد نهادهای دینی
واعظان کین جلوه در محراب و منبر می کنند چون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنند
حافظ، شاعر شیرین سخن شیراز، از بزرگترین شاعران پارسی گویی است که با مهارتی بی مانند در غزلهای خود، افکار دقیق غنایی و حکمی و عرفانی را به کار برده است. یکی از ویژگی های حافظ روحیه نقادی بود که جامعه و نهادهای اجتماعی و دینی در این دوره راگرفتار تعصبات مذهبی و ظاهرگرایی کرده بود. حافظ با زبان شیرین پارسی به نقد نهادهای دینی و جامعه مذهبی پرداخت. او با زبان زهد، وعظ، عرفان ، با این نهاد ها برخورد می کرد. حافظ تقدس گرایی را بلا برای جامعه می دانست و بدین خاطر با شعار خود به تقدس زدایی می پرداخت.
نوک اعتراض او به زهد فروشان هم عصرش بود و ایراد مهم و جدی او معطوف، ریاکاران و دین فروشان است.
#رضا_احمدی#آل_مظفر#اینج#حافظ#تقدس_گرایی#زهد_فروشا#
کانال واتساپ نسیم تاریخ
https://chat.whatsapp.com/IcaiaEPDT76EBieB4a1
آدرس کانال تلگرامی نسیم تاریخ برای دسترسی به مطالب قبل در کانال نسیم تاریخ می توانید به آدرس تلگرامی زیر مراجعه نماید
https://t.me/Nasim_Tarikh
239 views05:30