2023-04-24 16:07:25
سرزمین چهره‌های ماندگار: شیخ بهایی
زائران و عاشقان حرم امام علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) که از بیتوته کردن در حجره‌ها و تالارهای مختلف آستان رضوی لذت می‌برند، بعید است نام شیخ بهایی که در صحنی مخصوص در بارگاه خورشید طوس دفن شده است، به گوششان نخورده باشد.
بهاءالدین محمدبن‌حسین عاملی معروف به شیخ بهایی فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، مورخ، طبیب، معمار و در یک کلام حکیم همه‌چیزدان دوران صفوی است که در سال ۹۵۳ هجری قمری در لبنان متولد شده و در نوجوانی به همراه پدرش از جور خلیفه شیعه‌ستیز عثمانی به دامن دولت تازه‌بنیاد شیعه‌پناه صفوی هجرت کرده و طی دوران عمر پربار خویش افتخارات فراوانی بر کوله‌بار افتخارات ایرانیان و شیعیان افزود.
البته که دغدغه اصلی شیخ بهایی، درد دین و شریعت بود و خود او طی دوران قابل توجهی از عمر خویش تا زمان وفاتش در سال ۱۰۰۰ خورشیدی، بزرگترین فقیه دوران خویش و مرجع پاسخگویی به استفتائات شرعی بود و شاید جامع عباسی او را بتوان به عنوان اولین رساله عملیه دانست که بدون بحث‌های پیچیده فقهی، تکالیف شرعی مردم عادی دوران خویش را در مسائل مبتلابه روزمره، به زبانی ساده بیان می‌کرد. فراتر از همه اینها، شیخ بهایی به عنوان نایب عام ولی عصر (عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف) وظیفه هدایت سیاسی جامعه شیعه را در تجربه جدیدی که در دوران حکومت صفوی با آن مواجه بود برعهده داشت.
با این همه ابعاد مختلف شخصیت شیخ بهایی به مسائل فقهی و دینی محدود نمی‌شد. شیخ بهایی پس از قرن‌ها تعقیب و آزار شیعیان که خلفا و حکام وقت انگشت در جهان کرده و رافضی می‌جستند و پس از تجربه‌های تلخ هزار ساله مظلومیت شیعیان که آخرین داغ آن شهادت شهید ثانی به دست عاملین خلیفه عثمانی بود، به تاریخ نشان داد که دانشمندان شیعه اگر از آزار حکام مجال بیابند تمام مصالح کافی برای بنیان‌گذاری تمدن شیعی را دارند.
شیخ بهایی رسالاتی در خصوص نجوم نگارش کرده و سال‌ها پیش از انقلاب کوپرنیک به مسئله گردش زمین به دور خویش اشاره کرده است.
قبله مسجد امام اصفهان را با ابزارهای آن دوران با دقت بالایی محاسبه کرد. یکی از ابداعات او تعبیه سنگ شاخص مسجد امام اصفهان است که در چهار فصل سال ظهر شرعی را نشان می‌دهد. توپوگرافی و عوارض زمین را در شهر اصفهان و اطراف آن بررسی کرده و برمبنای آن نحوه تقسیم‌بندی آب زاینده‌رود را بین محلات مختلف شهر اصفهان و قصبات اطراف به گونه‌ای محاسبه کرد که تا دوران معاصر نیاز به اصلاحات چندانی نداشت. با طرحی که خود ابداع کرده بود و سر آن تا مدت‌ها پوشیده مانده بود، گلخن گرمابه‌ای را طراحی کرد که با یک شمع گرم باقی می‌ماند و خود با اعجاز نبوغ‌آمیزش در یادداشت‌های خویش پیشگویی کرد که اگر محوطه گلخن گشوده شود، شعله گلخن تا همیشه خاموش خواهد شد. طراحی حرم امام رضا (علیه‌السلام)، قنات زرین کمر، شهر نجف‌آباد و یادگارهای فراوانی که امروز بخشی از هویت کشور عزیز ما را تشکیل می‌دهند نتیجه تلاش‌های هوشمندانه او بوده است. کمتر نقطه‌ای از شهر تاریخی اصفهان را می‌توان یافت که یادگاری از او به چشم نخورد.
هر یک از یادگارهای او افتخاری است که پیوند دین و ملت ماست و البته تلنگری به ماست که اگر او امروز بود و امکانات ما را در اختیار داشت، به جای گلایه از روزگار، چه‌ها می‌کرد که ما نکرده‌ایم.
به عالم هر دلی کو هوشمند است
به زنجیر جنون عشق بند است
یادش گرامی باد
کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
@masaf_ofogh
19.0K viewsedited 13:07
ا
