معرّفی کتاب نام کتاب: روضهٔ خلد نویسنده: مجد خوافی مُصحّح: م | شعر، فرهنگ و ادبیات
معرّفی کتاب نام کتاب: روضهٔ خلد نویسنده: مجد خوافی مُصحّح: محمود فرخ به کوشش: حسین خدیوجم نوبت چاپ: اول محل چاپ: تهران ناشر: زوّار سال چاپ: ۱۳۴۵ تعداد صفحات: ۳۰۲ معرفی‌کننده: محسن احمدوندی
«روضۀ خلد» کتابی است از مجد خوافی که در سال ۷۳۳ هجری قمری و به تقلید از گلستان سعدی نوشته شده است. اگر مجد خوافی در هنگام نوشتن کتاب چنان‌که خودش گفته پنجاه سال از عمرش را صرف کسب علوم معقول و منقول کرده باشد و هفت هشت سال را هم برای کودکی او در نظر بگیریم، احتمالاً تولد او بین سال‌های ۶۷۵ تا ۶۸۰ بوده است. او در مقدمۀ کتاب خود می‌گوید که بیست سال از وطن خود، خواف، دور بوده و بعد از برگشتن و رحل اقامت افکندن در این شهر، روزی دوستی از او می‌خواهد که ماحصل تجارب سفرهایش را در کتابی مکتوب کند، اما او نمی‌پذیرد؛ زیرا شاعری کردن و افسانه گفتن را دون شأن خود می‌داند که قرب پنجاه سال در کسب علوم معقول و منقول رنج برده و سی سال به تدریس مشغول بوده است (مجد خوافی، ۱۳۴۵: ۴-۶). تا این که یک روز در ماه اردیبهشت برای تفرج با دوستانش به بوستانی می‌رود، در این میانه یکی از یارانش گلستان سعدی را که با خود برده باز می‌کند و چند حکایتی را از آن می‌خواند. فصاحت و بلاغت کلام سعدی، مجد خوافی را بر آن می‌دارد که از تصمیم خود بازگردد و کتابی به تقلید از گلستان بنویسد که ماحصلش می‌شود «روضۀ خلد». نوشتن روضۀ خلد در همان ماه اردیبهشت آغاز می‌شود و تا ابتدای خرداد و در طول یک ماه به پایان می‌رسد (همان: ۸-۹). البته اختلافی که بین نُسَخ خطی کتاب وجود دارد و نیز ذکر واقعۀ زلزلۀ خواف ـ که در سال ۷۳۷ هجری قمری رخ داده است ـ در این کتاب، نشان می‌دهد که نویسنده بعد از نگارش اولیهٔ کتاب در سال ۷۳۳ هجری قمری، در سال‌های بعد نیز به حک و اصلاح آن مشغول بوده است و چیزهایی به آن افزوده است. کتاب روضۀ خلد حاوی اطلاعات تاریخی، سیاسی و مذهبی مفیدی است و در کنار این، چون نویسندۀ آن اکثر نقاط ایران را گشته و حکایات فراوانی دربارۀ اقوام مختلف ایرانی روایت کرده است، ارزش فرهنگی دوچندانی دارد. کتاب به گفتۀ خودِ نویسنده، هجده باب دارد و مشتمل بر چهارصد و بیست حکایت و دو هزار و صد و چهل بیت و مبالغی حدیث و آیات و اخبار و آثار و حکمت است (همان: ۱۰). چنان‌که گفتیم روضۀ خلد در زمرۀ کتاب‌هایی است که به تقلید از گلستان سعدی نوشته شده‌اند، اما وقتی این دو را مقایسه می‌کنیم تازه می‌فهمیم سعدی چه کرده و چرا اثرش ماندگار شده است. تمام اشعار روضۀ خلد جز یک قطعه، همگی از خود مجد خوافی هستند، شعرهایی که اغلب تصنعی، خنک و بی‌مزه هستند. داستان‌های کتاب هم اغلب تکراری است و از کتب پیشینیان گرفته شده‌اند و با زبان و بیانی اغلب الکن و نارسا بازنویسی شده‌اند و نشانی از خلاقیت خود نویسنده در آنها نیست. در کنار گلستان، تأثیر کلیله و دمنه و مرزبان‌نامه نیز بر روضۀ خلد کاملاً بدیهی و روشن است و مقایسۀ این آثار در حوزۀ زبان و بلاغت می‌تواند موضوع تحقیق دانشگاهی خوبی باشد.
(۱۴۰۱/۵/۸) شعر، فرهنگ و ادبیات @mohsenahmadvandi https://b2n.ir/p96571
