2022-08-30 15:01:02
گذری‌بر‌جنبش«رمانتيسم»
#محمد_حبيبيان در شماره ۱۱۳۰ روزنامه #نقدحال
»رمانتيسم« جنبش ادبي، هنري و فکري سده‌ي هجدهم در اروپا بود که در سال‌هاي 1800 تا 1850 ميلادي به اوج خود رسيد. پيش‌زمينه‌ي تاريخي اين مکتب انقلاب کبير فرانسه در سال 1789 ميلادي و سرخوردگي‌هاي پس از آن بود. پس از انقلاب فرانسه گرچه مردم موفق شدند ارباب‌سالاري را از بين ببرند و در برابر قانون يکسان و در حوزه‌ي شخصي آزاد و از همه بالاتر از سلطه‌ي کليسا رهايي يابند ولي در آرمان‌هاي واقعي مساوات و برابري کلاه سرشان رفت. انقلاب کارگران و بورژواها بدل به انقلاب رباخواران، مقاطعه‌کاران، کارفرمايان و بازرگانان شد و به اين خاطر در ميان مردم به‌ويژه نسل جوان احساس پوچي، سرخوردگي و ماليخوليائي دست داد. اين سرخوردگي موجب شد هنرمند رمانتيک از جهان پيرامون خود فاصله گرفته و به درون خود پناه ببرد چيزي که مي‌توان آن را به عنوان يکي از اصول رمانتيسم به‌شمار آورد. رمانتيک‌ها به‌تبع عميق شدن در ذهن و روان پيچيده آدمي، زندگي و جهان را در مبارزه‌ي اضداد مي‌ديدند و از اين‌رو در کمال جسارت زشت را با زيبا، زميني را با آسماني، تراژدي را با کمدي و واقعيت را با خيال در‌آميختند. آنان از جمله عناصر غنايي را وارد منظومه‌هاي حماسي کردند و اثر ادبي جديدي به‌نام منظومه حماسي، غنايي را پديد آوردند. اين نگرش تاريخي در نمايشنامه‌نويسي نيز به پيدايش درام‌هاي تاريخي انجاميد، رمانتيک‌ها به فولکلور و افسانه‌ها و ادبيات عامه بسيار علاقه‌مند بودند و همچنين سرچشمه‌ي آنها ادبيات کهن و معاصر ملل ديگر به‌ويژه ملل شرق بود و به همين دليل ترجمه‌ي ادبي در دوره‌ي رمانتيسم بسيار شکوفا شده، در روسيه نماينده‌ي بارز نهضت ترجمه‌ي ادبي رمانتيک »واسيلي ژوکوفسکي« شاعر بود که آثار بسياري را هم از اروپاي غربي و هم از ادبيات خاور زمين به روسي ترجمه کرد. از جمله براي اولين‌بار داستان رستم و سهراب را به روسي برگرداند. رمانتيسم انقلابي و آزادي‌خواهانه در شعرهاي اوليه »الکساندر پوشکين« به اوج خود رسيد. رمان دختر سروان پوشکين را مي‌توان از نگاه رئاليستي هم مورد بررسي قرار داد و هم به چشم يک رمان تاريخي، رمانتيک به آن نگاه کرد. تاثير‌پذيري و انديشه‌هاي سعدي شاعر ايراني در برخي از آثار پوشکين کاملا مشهود است.
واژه‌ي رمانتيک از کلمه‌ي لاتين " رمانتيکوس" گرفته شده بود و به داستان‌هايي گفته مي‌شد که به زبان‌هاي عاميانه‌ي اروپايي نوشته شده باشد و در شيوه‌ي نوشتاري نو باشد و از قوانين کلاسيک پيروي نکند، تاثير چشم‌گير و پيچيده‌ي رمانتيسم بر سياست نيز انکارنشدني است کما‌اينکه متفکران رمانتيک بر ليبراليسم، راديکاليسم، محافظه‌کاري و ملي‌گرايي اثر مهمي گذاشتند.
ويژگي‌هاي رمانتيسم عبارت است از:
1. اهميت دادن به فرديت و احساس هنرمند
2. احساس به‌خاطر احساس و عاطفه به خاطر عاطفه اهميت دارد
3. عدم‌تابعيت از قوانين ثابت و پيروي از اميال ذهني
4. برتر شمردن عواطف انساني و مسائل معنوي
5. استفاده از هنر به‌عنوان وسيله‌اي براي تحريک احساسات
6. نمايش فضاهاي خيال‌انگيز، اسرار‌آميز و حالت غيرعادي، آشفته و گاه جنون‌آميز انسان‌ها
7. کوشش براي فرار از واقعيت (که افراط در اين اصل باعث پيدايش واقع‌گرايي شد)
8. آزادي به اين معنا که هنرمند هر بخشي از زندگي را خواست مي‌تواند به تصوير بکشد
9. رمانتيک‌ها بانوعي حالت عارفانه زندگي مي‌کردند
رمانتيک‌هاي ادبي در کشورهاي اروپايي عبارت بودند از:
1. فرانسه:»ويکتور هوگو«، ژان ژاک روسو
2- انگلستان: »ويليام ورد زورت«، لرد بايرون، ويليام بليک
3. آلمان: »گوته وشيلر«
4. ايتاليا: »مانتوني«، و »لئو پاروي«
5. اسپانيا: »سوريليا«
6. روسيه: »پوشکين«، و، »لرمانتوف«
منابع ومآخذ: مکتب‌هاي ادبي در تاريخ ادبيات روسيه، ترجمه‌ي آبتين گلکار، انتشارات سمت، چاپ چهارم 1399 تهران؛ جامعه‌شناسي هنر نوشته‌ي ا. ح. آريانپور، نشر گستره 1398 تهران؛ تاريخ‌هاي تئاتر، نويسندگان، زاريلي، مک کوناچي و ديگران، ترجمه‌ي مهدي نصرالله‌زاده، ناشر بيدگل، چاپ اول 1394 تهران؛ رمانتيسم آلماني نويسنده، فردريک پيزر، ترجمه‌ي سيد مسعود آذر‌فام 1400 تهران.
@naghdehall
299 views12:01
ک
