کتاب «انکیزیسیون در ایران» (احمد کسروی) پیشگفتار (تکه‌ی 2 | پاکدینی ـ احمد کسروی

کتاب «انکیزیسیون در ایران» (احمد کسروی)

پیشگفتار (تکه‌ی 2)


2ـ اَنکیزیسیون) (1) در ریشه بمعنی با پرس‌وجو سر از کاری درآوردن می‌باشد. پرس‌وجو یا بازجویی در دستگاه کشیشان در سده‌های میانه نه تنها برای شناسایی بلکه برای سرکوبی ‌دگراندیشان بکار می‌رفت. در آغاز سده‌های میانه ، دستگاه کلیساهای کاتولیک بس استوار گردیده و نیروی بسیار فزونی یافته بود. در آن روزگار اندیشه‌ها و کردارهای چندی بود که از دیدگاه آن دستگاه ، بیدینی و «الحاد» بشمار می‌رفت. با پیدایش نشانه‌های الحاد و بدعت ، پاپ گریگوری نهم در سال 1231 م. برای بازداشت و محاکمه‌ی «از دین برگشتگان» ، دادگاهِ بازجویی باورهای کیشی برپا گردانید که بنام «اَنکیزیسیون» شناخته شد.

انکیزیسیون منتظر شکایتی نمی‌مانْد تا بکار پردازد بلکه وظیفه داشت خود ، ملحدان و بدعت‌گزاران را بیابد. انکیزیسیون مراحلی داشت. بیشتر به فردی که باو گمانِ از دین برگشتگی می‌رفت فرصت اعتراف و آمرزش‌خواهی داده می‌شد. کسی که چنین نمی‌کرد به نزد بازجو می‌رفت و با گواهِ گواهان یا بی‌آن ، بازجویی و محاکمه می‌شد. شکنجه نیز مجاز بود.

بفرد گناهکار ممکن بود کیفرهای گوناگونی همچون نماز و روزه‌ی اجباری ، بازداشت داراییها و زندان (حتا تا پایان عمر) داده شود. متهمی ‌که از باور و سخن خود بازنمی‌گشت یا آنها که پس از محکومیت و پشیمانی نمودن به الحاد بازمی‌گشتند ممکن بود دستگاهِ کلیسا فرمانِ کشتنشان دهد.
شناخته شده‌ترین انکیزیسیونها در ایتالیا ، فرانسه و اسپانیا و در مستعمره‌هاشان بود. اسپانیا انکیزیسیون سختگیرتری داشت. در دوره‌ی یکی از کشیشان (2) شمارِ کسانی که بدستورِ انکیزیسیونِ او سوزانده شدند کمابیش 2000 تن بودند.

الحاد از دیده‌ی انکیزیسیون رختهای رنگارنگی بتن داشت : از دین برگشتن (مثلاً مسلمانان و یهودیانی که مسیحی شده ولی بمسیحیگری وفادار نمی‌ماندند) ، کیمیاگری ، افسونگری ، جادوگری ، انحراف جنسی ، چندهمسری ، دشنام و ناسزا بمقدساتِ مسیحیگری ، رباخواری ، بدعت (همچون پروتستان بودن) و مانند اینها.

بجاست پرسیده شود : چه شد که کلیسا بچنین دستگاهی نیاز دید؟!

پاسخ کوتاه آنکه ، مسیحیگری در دو سه قرن نخستین ، گسترش کندی داشت. سپس که ‌اندک نیرویی گرفت توانست مردمان آلوده‌اندیش و تیره‌بخت و ستمکش آن روزگار را از چنگال پندارهای بیمگین و «روحهای پلید» و شیطان‌زدگی ، جن و افسون ، نگرانیهایی که همیشه در دلهاشان از سوی خدایانِ خُرد و کلان می‌داشتند و می‌بایست پیاپی قربانیها و نذرها برای خشنودیشان گزارند ، رهایی بخشد و از ایشان مردمی ‌پاک ، دلسوز و دلیر تربیت کرد که باهم برادرانه و یگانه راه می‌رفتند. در این دوره کلیسا در تبلیغ مسیحیگری و نگاه داشتن سامان زندگانیِ مسیحیان پیشرفتهای بسیار کرد. چنانکه ‌امپراتوری روم از ایشان هراسناک گردیده کمر به براندازیشان بست. همین امپراتوران دستگاهی همچون انکیزیسیون کلیسایی داشتند که برای شناختن مسیحیان و سرکوب ایشان بکار می‌رفت. لیکن کار بوارونه‌ی گمان امپراتوران پیش رفت و هرچه خونِ بیشتری از ایشان بزمین ریخت پایداری و تناوری مسیحیگری افزونتر گردید.


پابرگیها :
1ـ Inquisition
2ـ بنام تُماسِ تُرکمادا (Tomás de Torquemada)


.