زبان مادری بخش اول زبان مادری تعاریف گسترده‌ای دارد، این | انجمن پاردان (ایرانبان بلوچ)
زبان مادری
بخش اول
زبان مادری تعاریف گسترده‌ای دارد، این اصطلاح در ایران، اشاره به زبان قومیّت‌ها دارد؛ یعنی زبان‌های بلوچی و کُردی و لری و... ، زبان مادریِ مردمِ بلوچ و کُرد و لُر و... است. بر اساس تقسیم‌بندی دانشنامهٔ اتنولوگ، شمار زبان‌های رایج در ایران به ۷۶ زبان می‌رسد.
مشکلات موجود، گریبان همه زبان‌های کوچک و بزرگ را گرفته است؛ و خطراتی که زبان‌های رایج در ایران را تهدید می‌کنند موجب دغدغهٔ جامعهٔ ایران شده است. زبان‌های رایج در ایران که در ادامه مطلب به اختصار از آن به عنوان «زبان‌های ایران» یاد می‌شود، تنها زبان‌هایی نیستند که در معرض خطر قرار گرفته‌اند. بلکه براساس آمارهای رسمی سازمان یونسکو بیش از پنجاه‌درصد از هفت‌هزار زبان شناخته‌شده در دنیا در آستانه نابودی هستند. از میان هفت‌هزار زبان، تنها چندصد زبان در نظام‌های آموزشی و رسمی در دنیا ارائه می‌شوند و کمتر از صد زبان در دنیای دیجیتال به کار گرفته می‌شوند. زبان‌شناسان بر این باورند که بیش از نیمی از زبان‌هایی که در سراسر جهان رواج دارد، طی صدسال آینده از بین خواهند رفت. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل کم شدن گویشوران یا عدم انتقال بین نسلی در معرض خطر نابودی قرار گرفته‌اند. به دیدگاه صاحب قلم، دو عامل مهم وجود دارد که زبان‌ها را تهدید می‌کنند. عامل اول کم جمعیت بودن و اقلیت بودن آن‌هاست، این زبان‌ها معمولاً توسط زبان‌های بزرگ‌تر (از لحاظ جمعیتی) احاطه می‌شوند و تبدیل به زبان اقلیت می‌شوند. عامل دوم، از دست رفتن جایگاه اجتماعی زبان‌هاست؛ بسیاری از زبان‌هایی که گویشوران کافی دارند اما به نسل‌های جدید منتقل نمی‌شوند در واقع جایگاه اجتماعی خود را از دست داده‌اند و گویشوران آن، به دلیل کم‌کاربرد بودن این زبان‌ها، آنها را کنار می‌گذارند و زبان دیگری که کاربردی‌تر است را انتخاب می‌کنند. به زبان ساده، اگر زبانی که در یک ناحیهٔ جنگلی در آفریقا تکامل یافته است را وارد ناحیه‌ای بیابانی در ایران کنیم، آن زبان در این منطقه کاربرد ندارد و جایگاه خود را به مرور زمان از دست می‌دهد. بنابراین اگر نتوانیم زبانی را که در محیط دیگری تکامل یافته است و سپس وارد محیط جدید عصر تکنولوژی و ارتباطات نوین شده است، را با سبک جدید زندگی مردم تطبیق بدهیم موجی بزرگ از واژ‌ه‌های بیگانه وارد آن می‌شود و حتی ممکن است این زبان جایگاه و کاربرد خود را از دست بدهد.
در ایران طی چند سال اخیر، به دلیل مشکلاتی که زبان‌های ایران (زبان‌های رایج در ایران) را تهدید می‌کنند، ایده‌پردازان راهکاری به نام آموزش به زبان مادری را پیشنهاد می‌کنند. آموزش به زبان مادری یعنی تحصیلات دانش‌آموزان و دانشجویان باید به زبان مادری باشد. آموزشِ زبان مادری نیز همانگونه که از نامش پیداست، آموزشِ زبان‌های قومی (بلوچی، لری، کردی و ...) به نسل جدید است. ایده‌پردازانی که این راهکارها را پیشنهادها می‌دهند تنها به بیان مسئله اکتفاء می‌کنند و مخاطبین را با هاله‌ای از ابهام تنها می‌گذارند. درحالی که چنین پیشنهادی نیازمند بررسی‌های گسترده و فراوان است. زمانی که تنها صورت مسئله بیان شود شک و شبهات فراوانی ایجاد می‌کند و به دنبال خود واکنش‌ها و مخالفت‌های فراوانی دارد. مهم‌ترین مشکل زبان‌های ایران، از دست رفتن جایگاه و کاربردشان است. تقریبا همهٔ زبان‌ها در ایران به این مشکل دچار شده‌اند. زبان فارسی به عنوان زبان رسمی ایران، هیچ جایگاهی در سینما و موسیقی و تکنولوژی جهان امروزی ندارد و هرچه دارد از گذشته به یادگار مانده است. زبان‌های قومی نیز ادبیات خود را که بیشتر شفاهی بوده است به فراموشی سپرده‌اند و چیزی از اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها، اشعار، داستان‌ها و ادبیات این زبان‌ها باقی نمانده است.
