2021-06-15 14:17:12
ملیت ـ هویت ملی
و امکان بازخوانی پایههای مفهومی
فاطمه گوارایی
یادمان دهمین سالروز پرواز " از عشق تا جاودانگی" – 14
@iranfardamag
از نظر مهندس سحابی جریان ملی-مذهبی ادامه حرکت سید جمالالدین اسدآبادی است که با رفتار سیاسی سیدحسن مدرس بر آن تاکید و تصریح شده است. همچنین تا قبل از انقلاب با حکومت مصدق و نهضت ملی شدن صنعت نفت، بعد ملی یافته و با آراء مهندس بازرگان و تاسیس نهضت آزادی بعد آزادیخواهانه آن عمده و با اندیشههای شریعتی بعد عدالتخواهی آن تحقق یافته است. با انقلاب ۵۷ بستری فراهم میشود که این نیروها که خاستگاه فکریشان بر اساس نقد سنت و مدرنیته شکل یافته، از زمینه گسترش و توسعه بیشتری برخوردار شوند. این مجموعه دارای ویژگیهای کلان و خرد مشترکی بوده که آن را از سایر نحلهها متمایز و برجسته میساخت:
1- برخورداری از تفسیری معنوی از جهان، انسان، تاریخ و جامعه
2- برخاسته از سنت اندیشگی و تعلق خاطر به گوهر و میراث اصیل سنتی
3- دارای تحصیلات عالیه و آشنایی با علوم جدید و آشنایی با مبانی مدرنیته و تجدد
4- نقد توامان سنت و مدرنیته
5- اهمیت به برخورداری از ایرانی آباد و آزاد و مستقل و توسعهیافته
6- پیشینه، فرهنگ عمومی و وجوه تاریخی مشترک، تعلق خاطر به نهضت ملی محمد مصدق، تفاهم بر روی چند چهره مشترک (مصدق، بازرگان، طالقانی، شریعتی)، عدم اعتقاد به براندازی، نفی خشونت و اعتقاد به مداراگری، مرزبندی با نظام مستقر و عدم مشارکت در روندهای خونین و.... .
ملی-مذهبیها با اعتقاد به مذهب و منافع ملی در الگوی دولت ـ ملت مدرن که برپایه دموکراسی و عدالت تعریف میشود، هویت خود را بر دو بازوی مذهب و ملیت استوار کردند.
مذهبی بودن به معنای برخورداری از نگاه دینی به مسائل اجتماعی، سیاسی، جهان، جامعه، سیاست، مسئولیتها و پیمانها که مجموع افراد شاخص این مجموعه از جایگاه و منظر نواندیشی دینی در پاسخگو نمودن آن به نیاز زمان دست داشته و به سهم خود تلاش کرده تا دین اسلام را به مثابه مذهبی روزآمد وکارآ بازخوانی نمایند.
آنها با مبانی مدرنیته برخوردی دینامیک داشته و تلاش نموده تا وجود مثبت آن را در مبانی نظری اندیشگی مذهبی خود دخالت داده و نتایج آن را نیز ارزیابی نمایند. از نظر آنها تفکر توحیدی ریشه در تاریخ تحول فکری جوامع دارد که در رابطه با ایران بر بستر منافع ملی، جنبشهای مردمی و استقلال ایران تکامل یافته و رشد کرده و مفاهیم خدشهناپذیر استقلالطلبی، عدالتخواهی و اقتصاد مستقل درونزا را رقم زده است.
هویت ملی ـ مذهبی: از مدرس و مصدق تا بازرگان و شریعتی
بازوی دیگر هویتی این جنبش فکری و سیاسی یعنی ملیت که در ایران همواره درآمیخته به دین بوده است، همانگونه که سحابی معتقد است در دوره معاصر با مدرس شکل گرفته، با مصدق بعد ملی و استراتژیک یافته، با بازرگان بعد آزادیخواهی و با شریعتی بعد عدالتخواهانه یافته است؛ مدرس ایرانیت ما را از اسلامیت ما جدا ندانسته، مصدق خود را مسلمانِ ایرانی و ایرانیِ مسلمان میخواند و بازرگان در کتاب انقلاب ایران در دو حرکت تصریح دارد که ما اسلام را برای ایران میخواهیم و همچنین شریعتی که ملیت را بر پایه تفاوت و تمایز و نه بر اساس خاک و خون تبیین مینماید.
مهندس سحابی در تبیینهای متعدد خود از وجوه هویتی ملی-مذهبی آغازگر اولویت منافع ملی بر منافع جهان اسلام در دوره معاصر را مرحوم مدرس میداند تا جایی که معتقد است این رویکرد جدا نبودن ملیت و ایرانیت از اسلامیت رویکرد نوینی در نوگرایی دینی بوده است. به باور سحابی مصدق نیز هویت ایرانیان را ترکیبی از اسلام و ایران و جداییناپذیری آن دو دانسته است. منتها هم استبداد و هم مقابله با استعمار و نیز مقابله با تسخیر فضا توسط ایدئولوژی رقیب و نیاز به تقابل فرهنگی با آن، ضرورت عمده شدن بعد ملیتخواهی را در دوران معاصر به اندازه بعد مذهبی آن در قبل از انقلاب - البته به استثناء دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت- فراهم نیاورده بود.
متن کامل را در instant view بخوانید:
https://bit.ly/2SxNNYA
#ملیت
#هویت_ملی
#عزتالله_سحابی
#فاطمه_گوارایی
#دهمین_یادمان
https://t.me/iranfardamag
146 views11:17