ترجمهی روایت: امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: علم چهارتاست: ۱-فقه: برای دینها ۲-طب: برای بدنها ۳-نحو: برای زبان ۴-نجوم: برای شناخت زمانها
منابع: معدن الجواهر، ج ۱، ص ۴۰ مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۱۰۴
بیان: از این روایت روشن میشود که منظور از «علم» در روایات قبلی همهی این چهار قسم علم است که یکی از آنها علم طب است؛ زیرا کمال علم در نزد پیامبر و اهل بیت علیهم السلام موجود است پس وقتی میگویند «علم، فقط از ما گرفته میشود» همهی این علوم مدنظرشان است.
ترجمهی روایت: ابوالعباس گفت: از امام صادق علیه السلام دربارهی گفتار خداوند «و به آدم همهی نامها را آموخت» سوال کردم که چه چیزی به او آموخت؟ فرمود: «علم زمینها و کوهها و آبراههها و درهها» سپس حضرت به گلیم زیرش نگاه کرد و فرمود: «و این گلیم هم از آن چیزهایی است که خداوند به آدم آموخت!»
منبع: التفسير للعیاشی، ج ۱، ص ۳۲
بیان: ✓این روایت به صراحت معنای علم را بیان میکند. چطور حضرت آدم علیه السلام، علم همهی کوهها و درهها و زمینها را میداند اما پیامبر و اهل بیت علیهم السلام نمیدانند؟! و چطور آنها این علوم را میدانند اما در حوائج مردم و گرفتاریهایشان (از جمله بیماریها) راه حل آن را به مردم نمیگویند و خود را عهدهدار رفع حوائج مردم نمیدانند؟! و نظارهگر احتیاجشان به کفار و سپس نفوذ فرهنگ کفار به مسلمین میشوند؟! ✓ممکن است لفظ «اودیه» تصحیف «ادویه» باشد که در این صورت به معنای داروهاست. در هر حال مهم این است که این علوم از باب نمونه ذکر شده و علم اهل بیت علیهم السلام محدود به این مقدار نمیشود.
ترجمه روایت: در تفسیر این آیه «و خداوند به آدم همهی نامها را آموخت» امام صادق علیه السلام فرمود: «نام کوهها و دریاها و درهها و گیاهان و حیوانات».
منبع: تفسیر القمّیّ، ص ۳۸
بیان: علاوه بر آنکه ممکن است لفظ «اودیه» تصحیف «ادویه» باشد، حضرت «نام گیاهان» را هم جزو نامهایی میداند که خداوند به آدم علیه السلام آموخت و بی وجه است اگر متصور شویم خداوند نام یک گیاه را به پیامبر خود بیاموزد اما تفاوت آن را با گیاه دیگر به او نیاموزد و او را از خواص و عوارض آن آگاه نکند در حالی که خداوند کار عبث و بیهوده نمیکند.
ترجمهی روایت: امام صادق علیه السلام فرمود: به رسول خدا صلی الله علیه و آله چیزی هدیه دادند که درون آن چند دانهی دَر هم بود. پس رسول خدا صلی الله علیه و آله، آنها را دانه به دانه به علی علیه السلام میداد و از او میپرسید این چه چیزی است؟ و علی علیه السلام هم به ایشان گزارش میداد (که این دانه چیست). پس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «آگاه باش که همانا جبرئیل مرا با خبر ساخت که خداوند به تو نام همه چیز را آموخته است همانگونه که به آدم همهی نامها را آموخت.»