با اساتید اقتصاد

2022-05-27 12:09:59 معنای اصلاحات اقتصادی


دکتر مسعود نیلی: اصلاحات اقتصادی قدمت دیرینه‌ای در نظام‌های کمونیستی سابق و در یک‌سری از کشورهای درحال‌توسعه دارد و تحولات سیاسی و اقتصادی بزرگی را رقم زده است. آنچه در این کشورها تحت‌عنوان «اصلاحات اقتصادی» رخ داده است، در واقع پدیدۀ گذار از یک اقتصاد دولتیِ دستوریِ درون‌گرا به یک اقتصاد مبتنی ‌بر بخش خصوصی و سازوکار بازار و برون‌گراست. معمولاً در این کشورها سیاست‌‌مداران جدیدی جایگزین سیاست‌مداران قبلی شدند و برنامۀ‌ اصلاحات اقتصادی را اجرا کردند. در کشور چین هم با وجود این که نظام سیاسی تغییری نکرد اما حزب کمونیست در درون خودش تحولات بزرگی را شاهد بود. این فرآیندها که منجر به تغییر بنیان‌های فکری و عملی اقتصاد و گذار از بی‌ثباتی اقتصاد دستوری شد، «اصلاحات اقتصادی» خوانده می‌شود.

در زمان حاضر و در سال ۲۰۲۲ میلادی، تاریخچۀ کاملی از مسیر بلوغ اصلاحات اقتصادی وجود دارد و سردرگمی‌های گذشته به میزان قابل‌توجهی از بین رفته است. مثلاً کشورهای اروپای شرقی در دهۀ ۹۰ میلادی محل رخدادهای بزرگی در اصلاحات اقتصادی بودند که برخی از آن‌ها با موفقیت و برخی با شکست مواجه شد. مقامات آن کشورها مجبور شدند چندبار به شیوه‌های مختلف اصلاحات را تجربه کنند تا در نهایت به سرانجام برسند. اما امروز تعریف اصلاحات اقتصادی شفاف‌تر و روند آن بسیار بالغ‌تر و کامل‌تر از آن دوران است. درست است که اصلاحات اقتصادی نتایج منتهی به شکست و نتایج منتهی به موفقیت داشته، و در کشورها و جوامع مختلف ویژگی‌های خاصی به خود گرفته و به روش‌های مختلف اجرا شده است اما امروز علم بشر جمع‌بندی نسبتاً کاملی از این پدیده دارد که اصول آن صریح، روشن و تا اندازۀ زیادی دارای قطعیت است و البته فروع و شیوه‌های اجرا تأثیرپذیر از شرایط خاص هر کشور است. امروز عنوان اصلاحات اقتصادی، یک گزارۀ شناخته‌شده و مشخص‌تری نسبت به دهه‌های گذشته است. به همین دلیل پاسخ به سوال شما امروز بسیار ساده‌تر از یک یا دو دهه پیش است.




کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-26 13:08:23 مصاحبه امیرعبداللهیان با دکتر فرید زکریا، در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد: ایالات متحده برای گفتگوی مستقیم، اول باید ثابت کند بین پرزیدنت بایدن و آقای ترامپ تفاوت وجود دارد






کانال تخصصی اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-26 12:01:32 تراژدی انسانی در قاب رسانه

دکتر آلبرت بغزیان

این روزها گزارش‌هایی در بخش‌های مختلف خبری صدا و سیما منتشر می‌شوند که قلب هر انسان با وجدانی را به درد می‌آورد. مجری تلویزیونی روبه‌روی یکی از مدیران وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشسته، با یکی از شهروندان این مملکت که خواستار دریافت یارانه است، تماس تلفنی برقرار می‌شود. صدای مردی شریف از آن سوی خط شنیده می‌شود. شماره کد ملی مرد، چک می‌شود و در ادامه یکی از دهشتناک‌ترین دیالوگ‌های ممکن، رد و بدل می‌شود.

مرد با بغضی در گلو همه تلاش خود را به کار می‌گیرد تا به مجری تلویزیون، بفهماند که شایسته دریافت یارانه نقدی است و مجری همراه با آقای مسئول که اطلاعات اقتصادی فرد مورد نظر را بر روی لپ‌تاپ مرور می‌کنند با نیش‌خندهایی گزنده به او می‌فهمانند که شایسته دریافت یارانه نیستند.

تصاویر پایانی این نمایش تلخ، از یک طرف، دست و پا زدن‌های بیهوده فردی است که احساس می‌کند از طریق دریافت چند صد هزار تومان یارانه می‌تواند بخشی از مشکلات زندگی خود را حل کند و از سوی دیگر، مجری و مدیری است که احساس می‌کنند فتح الفتوحی بزرگ به دست آورده‌اند. اما واقع آن است که این صحنه منزجر‌کننده، هیچ برنده‌ای ندارد/ تعادل




کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-25 19:58:22 کاهش ۷.۵ واحد درصدی فقر با اصلاحات یارانه ای/ چند درصد جامعه از حذف ارز ۴۲۰۰تومانی سود می‌برند؟

دکتر جواد صالحی اصفهانی:

دولت در حال حاضر اعلام کرده تا دو ماه پرداخت‌ یارانه نقدی را ادامه خواهد داد.

با فرض اینکه این پرداخت‌ها تا پایان سال ادامه داشته باشد، محاسبات ساده نشان می‌دهد حدود نیمی از جمعیت ایران از این پرداخت‎ها سود خواهند برد.

محاسبات نشان می‌دهد رفاه ۴ دهک اول بر اساس هزینه سرانه پس از اجرای اصلاحات یارانه‌ای افزایش پیدا می‌کند.

دهک‌ میانی تقریبا سربه‌سر خواهد بود، درحالی که ۵ دهک بالا ضرر خواهند کرد. البته میانگین این ضرر بسیار کم بوده و حدود ۲هزار تومان برای هر روز است.

این محاسبات همچنین نشان می‌دهد که توزیع درآمد هم بهبود خواهد یافت.

بر این اساس ضریب جینی ۵ درصد کاهش خواهد یافت و از ۳۷.۷درصد به ۳۲.۷درصد خواهد رسید که میزان کمی نیست و به دنبال آن نرخ فقر به طور قابل توجهی کاهش یافته و از۱۳.۶درصد به ۶.۱درصد خواهد رسید./ اقتصادآنلاین




کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-25 11:28:44 دکتر همتی: یکسال پیش ۴خرداد ۱۴۰۰، بانک مرکزی را ترک کردم.
دریک سال گذشته، باکاهش فشارحداکثری و نیز افزایش شدید قیمت نفت،درآمد ارزی وصولی نفت و گاز از رقم ۷/۵میلیارد دلار در سال ۱۳۹۹ به سه برابر، یعنی به بیش از ۲۰ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ رسید.
قراربودبا تزریق ۳۰۰ میلیون دلارارز قیمت دلار به ۱۵ برسد ، از ۲۳٫۲۰۰ به ۳۰.۲۰۰ رسید.
قراربود استقراض از بانک مرکزی و چاپ پول خط قرمز باشد،رشد پایه پولی به ۳۱.۴٪ رسید وچاپ پول در ۱۴۰۰رکورد زد.
قراربودتورم به نیم و سپس تک رقمی شود.نرخ تورم اردیبهشت به ۳۹٪ رسید.آثار تورمی آنچه که جراحی اقتصادی نامیده اند هم خود را در آمار تورم خرداد وتیر نشان خواهد داد.
قراربود سفره مردم به تحریم وصل نشود،عملاً قوت اساسی مردم به تحریم و دلار وصل شد.
بپذیریم مشکل در حکمرانی غلط اقتصادی و تداوم تحریم است.
مسائل اقتصادی با دستور و وعده قابل حل نیست.

کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-25 06:16:39 فقدان تفکر مدرن در کشورهای در حال توسعه
دکتر پویا جبل عاملی

فصل دوم اکوپدیا به خصوصیات کشورهای عقب مانده و در عین حال دارای ساختارهای بسته می پردازد.

ویژگی این اقتصادها با مثال های مختلف مرور می شود تا تصویری از معضلات گریز ناپذیری ارائه شود که شهروندان در زندگی روزمره خود با آنها دست و پنجه نرم می کنند.

پویا جبل عاملی در این قسمت توضیح می دهد که دولت ها در این کشورها اعتقادی به تفکر مدرن مبتنی بر اصالت انسان که خود را در احترام به شهروندان نشان می دهد، ندارند.

این قسمت به داستان فروش شهروندان آلمان شرقی توسط دولت و حق نداشتن آشپزخانه در چین مائو می پردازد.

کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-24 19:01:39 هجوم متقاضیان معترض به سازمان هدفمندی

دهک بندی ناقص در پرداخت یارانه

75 درصد حذف شدگان، یارانه می خواهند


دکتر کمیل طیبی:

اقتصاد کشور در شرایط تورمی قرار دارد. نرخ تورم هم به سه رقمی شدن نزدیک می شود. بنابراین حتی با اعلام اینکه قرار است فقط 4 کالا مشمول رشد قیمت شود تاثیری در گرانی ها نخواهد داشت. افزایش تورم تمامی کالاها را در بر می گیرد. تمامی بازارها دچار تغییر و تحول می شوند.

صرف اعلام دولت مبنی بر افزایش قیمت چند کالا معیار نیست. شرایط تورمی تعیین کننده نرخ ها می شود. به عبارتی این ویژگی شرایط تورمی است که برای کالاها، خدمات و منابع تولید اثرگذار است. شرایط روانی حاکم بر هم بازار موجب تشدید فرآیند رشد قیمتها می شود.

چراکه با گران شدن یک کالا مردم به دنبال جایگزین کردن کالاهای دیگر هستند. کالاها جایگزین هم می شوند یا مکمل یکدیگر هستند. اگر کالایی در لیست افزایش قیمت قرار بگیرد مردم بلافاصله به فکر جایگزین کردن آن با کالایی دیگر افتاده و برای خرید کالاهای دیگر هجوم می آورند. همین چرخه است گه موجب افزایش قیمت در دیگر بخش ها می شود.

این اتفاق جدای شرایط تورمی است. این حالت تحت تاثیر شرایط روانی اتفاق می افتد. البته مدیریت بازار هم اهمیت بسیار بالایی دارد. شرایط فعلی نشان می دهد که دولت برنامه خاصی برای این طرح نداشته است. دولت می بایست به این موضوع واقف باشد که هنگامی که تصمیم به گرانی چند کالا می گیرد، تاثیر آن بر دیگر بازارها غیرقابل انکار است.

از سوی دیگر شاهد هستیم که نظام پرداخت یارانه نیز به درستی اجرا نمی شود. این طرح بسیار بد اجرا شد. برای شناسایی مردم وحدت رویه و سیاست یکپارچه ای وجود ندارد. دولت نتوانست بر اجرای این فرآیند کنترل درستی داشته باشد.

البته که اجرای این طرح نیز کار بسیار سختی است. تخصیص یارانه یک مساله اقتصادی است. جدای از نحوه اجرا، خودش به عنوان یک متغیر اقتصادی می تواند مشکلاتی را ایجاد کند. دولت در این زمینه مانند تمامی موضوعات دیگر تعیین کننده بوده و تصدی گری می کند. در اقتصاد و مدیریت های دولتی کارایی لازم دیده نمی شود.

لازم بود هم افزایش قیمتها به تدریج شکل می گرفت و هم برای تخصیص یارانه شفاف سازی بیشتری صورت می گرفت. تخصیص یارانه ها باید به تدریج بین دهک ها انجام می شد. همچنین دولت با شفاف سازی و به صورت پله پله این طرح را اجرا می کرد.

به هر حال زیرساخت های فناورانه در اجرای این طرح ضعیف عمل کردند و این اتفاق نشان می دهد ضعف در سیستم های فناوری کشور به وضوح وجود دارد. دولت به جای یارانه نقدی یا کالابرگ باید این منبع را در قالب یک نظام تامین اجتماعی استفاده کند. یعنی شهروندان برای تهیه کالا‌های ضروری هزینه بیشتری پرداخت نکنند و این کالا‌ها مشمول افزایش قیمت نشود.

یعنی نظام تامین اجتماعی بتواند تامین کننده این شرایط باشد که این زمانی خوب است که اولا منابع درآمدی آن تامین شده باشد و ثانیا اگر مبلغ هنگفتی است صرف زیرساخت‌ها شود تا بتواند رفاه را برای شهروندان فراهم بکند. / کسب و کار نیوز




کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-23 20:40:36 مولفه های اصلاحات اقتصادی


دکتر مسعود نیلی: برای موفقیت اصلاحات اقتصادی می‌توان براساس تجربه‌ای که بشر داشته، مؤلفه‌هایی حداقلی شناسایی کنیم. به طور طبیعی نقطۀ کانونی این اصلاحات خارج شدن دولت‌ها از قیمت‌گذاری است که به آن «آزادسازی قیمت‌ها» گفته می‌شود و یک تصمیم در سطح اقتصاد خُرد محسوب می‌شود؛ یعنی دولت که مثلاً قیمت‌ ده‌ها قلم کالا را تعیین می‌کرده، تصمیم می‌گیرد دیگر نقشی در تعیین قیمت‌ها نداشته باشد و آن را به بازار بسپرد.

مؤلفۀ دوم که باید به عنوان یک بخش جدایی‌ناپذیر و بسیار مهم اصلاحات اقتصادی مدنظر قرار گیرد و بسیار مهم است «ثبات اقتصاد کلان» است. بدون این مؤلفۀ دوم؛ ممکن است آزادسازی قیمت‌ها در اقتصادی که سالیان سال به تعیین دستوری و اداری قیمت‌ها توسط مقامات دولتی عادت داشته است، به نتایج بدی بیانجامد. ثبات اقتصاد کلان به زبان واضح‌تر همان «کنترل تورم» است. یعنی دولت در سطح اقتصاد خُرد، قیمت‌ها را رها می‌کند تا قیمت‌های نسبی تنظیم مجدد شوند، اما متوسط سطح عمومی قیمت‌ها را به‌وسیلۀ یک ابزار اصلی یعنی «رشد حجم نقدینگی» کنترل می‌کند. رشد نقدینگی باید با حداکثر سخت‌گیری تحت‌کنترل دربیاید تا این نگرانی وجود نداشته باشد که اگر قیمت‌ها رها شود چه نتایجی به بار می‌آید، چون سطح متوسط قیمت‌ها به وسیلۀ ابزار اصلی خودش کنترل می‌شود.

مؤلفۀ سوم اصلاحات اقتصادی داشتن یک برنامۀ مؤثر حمایت از گروه‌هایی است که قدرت درآمدی پایینی دارند و در جریان اصلاحات اقتصادی آسیب می‌بینند. دولت باید برای جبران فشاری که روی زندگی این گروه وارد می‌شود، برنامۀ دقیقی با در نظرگرفتن منابع و هزینه‌ها داشته باشد. یک مؤلفۀ چهارم هم البته وجود دارد و آن این است که همۀ کشورهایی که دست به اصلاحات اقتصادی زده‌اند دسترسی‌های بسیار کم‌هزینه‌ای به بازارهای جهانی فراهم کرده‌اند. در آن کتاب من به مؤلفه‌های اصلی‌ اصلاحات اقتصادی اشاره کردم که می‌توان گفت موفقیت برنامه را تا حد زیادی تضمین می‌کند؛ البته این مؤلفه‌ها بیشتر از چهار موردی است که ذکر شد و شاید اینجا جای پرداختن به همۀ آن‌ها نباشد اما ضرورت این چهار مؤلفه برای انجام یک برنامۀ اصلاح اقتصادی موفق غیرقابل‌ِ انکار است و نمی‌توان و نباید هیچ‌یک از آن‌ها را نادیده گرفت.




کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید

2022-05-23 19:33:26 اقتصاد ایران با دو سناریو

دکتر سیدمرتضی افقه

پیش‌بینی دقیق شاخص‌های اقتصادی در سال جاری بدون در نظر گرفتن دو سناریوی رفع یا عدم رفع تحریم‌ها و نیز انجام توافق FATF دشوار بلکه غیرممکن است. آقای رییسی و تیم همراهش قبل و بعد از انتخاب‌شان مکرر بیان کرده و می‌کنند که سفره مردم را به تحریم‌ها گره نمی‌زنند و مشکلات اقتصادی مردم را حتی بدون رفع تحریم‌ها حل می‌کنند. اما سفره مردم از پیش از انقلاب به فروش نفت گره خورده و پس از انقلاب نیز به رغم شعارهای فراوان، به دلیل بی‌کفایتی‌ها و بی‌تدبیری‌های حاکم بر نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی کشور، این گره به روابط خارجی و بنابراین به تحریم‌ها هر گز باز نشد.

اما رها شدن از وابستگی به فروش نفت امکان‌پذیر است، به شرطی که نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی زیربار تحولات عمیق ساختاری در همه ارکان حاکمیت (نه فقط قوه مجریه) برود. اما انجام این تحولات ساختاری هم زمانبر و هم پرهزینه است و هم همراه است با مقاومت گروه‌های ذی‌نفع از این ساختارهای معیوب.

با این وصف، شواهد نشان می‌دهد که نه تنها عزمی برای انجام تحولات ساختاری برای قرار گرفتن در مسیر توسعه وجود ندارد، بلکه اقداماتی که تاکنون دولت جدید انجام داده در جهت تداوم و تعمیق این ساختارهای ضدتولید و ضدتوسعه است. از جمله این نشانه‌ها، انبوهی از انتصابات جدید است که نه بر اساس شایستگی بلکه عمدتا بر اساس ملاحظات ایدئولوژیک و گرایش‌های سیاسی بوده است. امری که در طول سه دهه گذشته از موانع اصلی و اساسی ناکامی در قرار گرفتن در مسیر توسعه و پیشرفت بوده است.

به‌علاوه، این میزان تغییر در رده‌های مدیریتی علاوه بر تحمیل ناکارآمدی نظام اجرایی، باعث بی‌ثباتی سیاست‌ها و برنامه‌هاست که خود از موانع دیگر پیشرفت و توسعه در جامعه است.







گفتار اقتصادی باز کردن / نظر دهید

2022-05-23 06:08:21 پوپولیسم آرژانتین را زمین زد


دکتر موسی غنی‌نژاد
فاجعه یا آفتی بالاتر از پوپولیسم برای اقتصاد وجود ندارد. [بعد از جنگ جهانی دوم آرژانتین کشوری متمول تلقی میشد که بعد از استرالیا ، بریتانیا و آمریکا چهارمین کشور ثروتمند جهان بود و جایگاهی برتر از فرانسه ، آلمان ، ژاپن و سایر قدرت‌های امروزی داشت ، بد نیست بدانیم که در آن دوران ، جوانان اروپایی که در آرزوی زندگی بهتر به آن سوی اقیانوس اطلس پر می‌کشیدند در انتخاب میان دو گزینه آرژانتین یا کالیفرنیا همواره مردد بودند]

آن‌روزها اقتصاد آرژانتین، برخلاف دیگر کشورهای آمریکای لاتین، از ثبات قیمتها برخوردار بود. همه این عوامل موجب شده بود که در پایان جنگ جهانی دوم، آرژانتین به عنوان کشوری توسعه یافته تلقی شود. اما، با قدرت گرفتن دولت پوپولیستی "خوان پِرون" و اتخاذ سیاست صنعتی کردن از طریق جایگزینی واردات، اقتصاد این کشور وارد مرحله افول و بی ثباتی شدیدی شد. صادرات کشاورزی از دهه 1950 میلادی رو به کاهش گذاشت و شرایط مبادله تجاری به شدت به زیان بخش کشاورزی تغییر داده شد تا فرایند صنعتی شدن تسهیل گردد. افزایش هزینه های دولتی برای تامین مالی سرمایه گذاری در بخش صنعت به کسری بودجه شدید دولت و در نتیجه بروز تورم و بی ثباتی اقتصاد کلان انجامید.

آرژانتین از دهه 1950 میلادی به تدریج تبدیل به کشور جهان سومی شد که اقتصاد آن، در دراز مدت، افت و خیز های شدید رشد اقتصادی، تورم های دو تا سه رقمی، صنایع ناکارآمد وابسته به حمایتهای دولتی و نزول چشمگیر بهره وری حتی در بخش کشاورزی را تجربه کرد. آنچه موجب شد آرژانتین از مسیر پیشرفت عادی خود خارج شود مداخلات بی رویه دولت در فعالیتهای اقتصادی بود.

سیاستهای پوپولیستی پرون موجب بی ثباتی سیاسی و اقتصادی در کشور شد و در نهایت به سرنگونی دولت وی در سال 1955 انجامید. مخرب ترین جنبه سیاست وی ایجاد شقاق و تخاصم میان اقشار مختلف مردم بود که با به راه انداختن جنگ فقیر و غنی، آشفتگی اقتصادی و سرکوب سیاسی را ناگزیر به همراه داشت. با اینهمه، سیاستهای شدیدا ناسیونالیستی، توده گرا و عوام فریبانه او اکثریت غیر قابل انکار مردم را پشتیبان اوکرده بود. او پس از برکناری از قدرت به اسپانیا رفت اما حزب پر قدرت پرونیستی که حزب عدالت خواه نامیده می شد، عملا مدیریت سیاسی کشور را با دشواری روبرو کرده بود و اجازه نمی داد سیاستهای دوره پرون، مانند ملی کردن راه آهن مورد تجدید نظر قرار گیرد. پرون بعد از هیجده سال دو باره در سال 1973 با کسب اکثریت آرا به قدرت بازگشت و نشان داد که همچنان محبوب غالب مردم آرژانتین است. گرچه او در سال 1974 از دنیا رفت اما تفکرات دولت گرای او نفوذ خود را در سیاست و اقتصاد آرژانتین همچنان حفظ کرد.

مالیه تورمی میراث شوم شیوه حکومت داری پرونی بود که تقریبا همه دولتهای آرژانتین، چه نظامی و چه غیر نظامی، از آن پیروی می کردند. افزایش هزینه های دولت با آهنگی بیش از درآمدهای مالیاتی، سنت عوام پسندانه پرونی بود که در کوتاه مدت همه را راضی می کرد اما در دراز مدت موجب تورم می شد و اثر مثبت اولیه را خنثی می کرد. سیاست چاپ پول برای تامین هزینه های دولت یا مالیه تورمی دور باطلی است که در نهایت به سقوط ارزش پول ملی می انجامد و باعث بی ثباتی شدید اقتصاد ملی و نارضایتی اجتماعی و سیاسی می شود. حذف صفر و یا تغییر واحد پول ملی چاره ساز نبود و تا زمانی که دولت تحت فشار احزاب توده گرا و سندیکا ها نمی توانست انضباط مالی بر دستگاههای عریض و طویل خود برقرار سازد، غول تورم سر بر می آورد و سامان جامعه را به هم می ریخت.

درآمد سرانه آرژانتین در آغاز سده بیستم میلادی(1909) حدود 50 درصد بیشتر از ایتالیا و 180درصد بیشتر از ژاپن و تقریبا 5 برابر برزیل بود.(گلازر،2009) امروزه، یعنی یک سده بعد، طبق برآوردهای صندوق بین المللی پول، درآمد سرانه آرژانتین معادل10600 دلار آمریکا است که کمتر از یک سوم درآمد سرانه ایتالیا(37000 دلار)، کمتر از یک چهارم درآمد سرانه ژاپن(45000 دلار) و حدود بیست درصد کمتر از درآمد سرانه برزیل(12900 دلار) است. افول اقتصادی آرژانتین موضوع بسیار جالبی برای مورخان اقتصادی است اما نکته بارز و واضح این تجربه تلخ بن بست اقتصاد دستوری است که مسیر جامعه پررونق مبتنی بر تجارت آزاد را با مداخلات دولتی توجیه ناپذیر و خیال پردازانه به سقوط می کشاند.




کانال با اساتید اقتصاد باز کردن / نظر دهید