2022-06-16 09:04:53
چالش های نظام مالیاتی
دکتر
محمدرضا منجذب
اقتصاد ایران شرایط رکودتورمی شدیدی را ناشی از استمرار تحریم ها، کرونا، انزوا از اقتصادجهانی، و ... تجربه می کند. کاهش درآمدهای ارزی و نفتی به همراه افزایش هزینه های دولت، کسری بودجه بالای چهل درصدی را به دولت تحمیل کرده است. از سوی دیگر تامین درآمدهای دولت از مالیات یکی از راه های معقول می تواند باشد. لیکن در این خصوص نکات زیر قابل توجه است:
مالیات بر تراکنش های مالی، مالیات روی درآمد و هزینه و سود هر سه است.چرا که تراکنش مالی کسبه و مشاغل شامل مجموعی از درآمد و هزینه آنان است. علاوه بر این خرید و فروش روزمره و غیر روزمره زندگی مودی را شامل می شود. لذا این نوعی مالیات مضاعف تلقی می شود. یکی از دلایل اعتراض به این نوع مالیات همین موضوع است.
ضمنا بعد از رسیدگی و بالتبع اعتراض مودی در قالب اظهارنامه، رسیدگی آن بعهده ممیز و کارشناس مالیاتی هست ، و این می تواند کمک به عدم شفافیت موضوع نماید برخلاف آنچه سیاستگذار اظهار می نماید.
در شرایط رکودی حاضر این نوع مالیات ها ضد تولید و اشتغال عمل می کند. هزینه های تولید و خدمات را افزایش می دهد، و این خود تورمی را بر اقتصاد تحمیل می نماید.
بهتر بود طی برنامه ای چند ساله و بصورت گام بگام، بصورت پایلوت از چند استان شروع می شد، تا معایب احتمالی آن شناسایی و برطرف می شد، سپس به سراسر کشور عنداللزوم تسری داده می شد.
قاعدتا این موضوع ،قبل از اجرا، می بایست به صورت عمومی و گسترده اطلاع‌رسانی می شد و آموزش‌های لازم برای اجرای این قانون انجام می شد. اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده هم با اطلاع رسانی و آموزش همراه بود ، و هم گام بگام اجرا شد. عجله در اجرای چنین طرح هایی می تواند اثرات منفی داشته باشد که احتمالا مورد نظر سیاستگذار هم نبوده است. دوره های آموزشی مستمر هم برای سیستم مالیاتی و هم برای مودیان ضروری است. نه برای این طرح بلکه برای هرطرح دیگری.
موضوع دیگر استفاده از پول و شبه پول در معاملات آتی و عدم کاربرد از تراکنش مالی رسمی بعنوان یکی از جایگزینها می تواند مطرح باشد. در کل افزایش عدم اطمینان به تراکنش های بانکی تقاضای پول نقد را افزایش خواهد داد، که هم تورم زا خواهد بود و هم فرار مالیاتی را دامن میزند و هم ریسک معاملات را افزایش می دهد.
همواره عدم انعطاف قوانین مالیاتی و نبود قوانین مالیاتی ایران هوشمند نیست، نداشتن انعطاف لازم را در برابر مودیان متفاوت و در برابر شرایط رکود و رونق اقتصادی، یکی از مشکلات مهم سیستم مالیاتی است که قانون جدید هم از این موضوع مسعثنی نیست.
موارد مهم دیگری در کنار موضوعات بالا همواره دامن سیستم مالیاتی را گرفته است از قبیل: چابک نبودن نظام و پرسنل مالیاتی، نداشتن آموزش های بروز و مستمر، عدم تامین مالی مناسب پرسنل، چاق و فربه بودن سیستم، نبود نگاه توسعه ای به مالیات، معافیت بزرگی از نهادها و بنیادهای عمومی و غیرعمومی غیر خصوصی (حدود 50 درصد از فعالیت های اقتصادی معاف از مالیات است)، آزمون و خطایی عمل کردن و تکرار طرحهای مضرر و بی فایده، دخالت های غیرتخصصی در یک سازمان تخصصی، کمبود نیروی متخصص ار راس هرم مالیاتی، و ... از مشکلات ساختاری و بلندمدت سیستم مالیاتی است.
استفاده از نیروهای مجرب، صاحب اندیشه مالیاتی، خبرگان و اساتید متخصص در فن مالیاتی همواره می تواند کمک به تصمیمات بهینه در این خصوص داشته باشد.
کانال دکتر منجذب
421 views06:04
ب
