2021-10-12 05:15:42
عمق خالی بودن دست ایران در روابط خارجی خود
روح الله سوری
از زمان شکل گیری دولت- ملت های کنونی و حتی پیش از آن در زمانی که شاهد موجودیت های سیاسی متفاوت از دولت – ملت های کنونی همچون دولت شهر هاو امپراطوری ها بوده ایم مناقشه، اختلاف و جنگ نیز همواره جزئی از روابط میان واحدهای سیاسی بوده است بطوری که از نگاه واقع گرایان، گریزی از این نوع ماهیت حاکم بر روابط دولت ها وجود ندارد اما به هر حال آنچه نمی توان در مورد آن تردید زیادی داشت قرارداشتن سایه اختلاف، درگیری و حتی بعضا تخاصم بر روابط میان کشورها است . در این میان کشورها نیز در زمان قرار گرفتن در یک موقعیت اختلاف زا و تنش زا با دیگران تلاش می کنند تا با استفاده از ابزارها و اهرم هایی که در اختیار دارند منافع خود را در مناقشات و اختلافات با دیگر واحدهای سیاسی به نحو قابل قبولی تامین کنند بدیهی است در چنین شرایطی هرچه یک کشور از اهرم های اقناعی یا تهدیدی بیشتر و موثرتری در قبال دیگری برخوردار و قادر به استفاه صحیح و در زمان مناسب از این اهرم ها باشد از احتمال موفقیت بیشتری نیز برخوردار خواهد بود.
اهرم نظامی و تهدید ناشی از آن اگر چه در زمان هایی می تواند به عنوان یک اهرم مناسب مورد استفاده قرار گیرد اما در شرایط کنونی نظام بین الملل اهرم های مورد استفاده و در اختیار دولت ها به دلیل درهم تنیدگی روابط میان دولت ها از تنوع بیشتری برخوردار است و عمده این اهرم ها را می توان در حوزه روابط اقتصادی و تجاری میان کشورها جستجو کرد. همانند استفاده روسیه از اهرم گردشگری علیه ترکیه طی سال های گذشته و استفاده کشورهای عرب از اهرم نفت در سال های دور . بخشی از اهرم های مورد استفاده کشورها می تواند در حوزه های ژیوپلیتیک و استراتژیک قرار گیرد به عنوان مثال تفاوت مواضع ترکیه و روسیه در برخی مناطق همچون سوریه و لیبی از مواردی است که در زمان لازم هر کدام از طرفین می تواند از آن در جهت تامین منافع خود در برابر دیگری از آن استفاده نماید.
موقعیت ژئوپلیتیکی یک کشور و دسترسی آن بر مناطق استراتژیک منطقه ای و بین المللی هم اهرم دیگری است که می تواند در اختیار دولت ها قرار گیرد اما همه این ها به چگونگی بهره برداری از این اهرم ها و توان بهره برداری از آنها وابستگی دارد به عنوان مثال به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی تنگه هرمز، ایران همیشه با تهدید بسته شدن این تنگه سعی داشته تا از این موقعیت خود به عنوان یک اهرم فشار در برابر دیگران استفاده کند اگرچه آنچه میزان کارآمدی و واقعی بودن چنین اهرمی را برای دیگران مشخص می کند توانایی واقعی ایران در بستن این تنگه می باشد.
مهمتر اینکه تاکید وافر ایران بر استفاده از چنین اهرمی می تواند در نهایت دیگر کشورهای ذینفع را به سمت ایجاد مسیرهای جایگزین متمایل نماید که در نتیجه آن تهدید به استفاده از چنین اهرمی می تواند به ضد خود تبدیل شود. بنابراین باید گفت که استفاده از اهرم های در اختیار دولت ها در روابط خود با یکدیگر موضوعی پیجیده است که تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی قرار دارد که در نظر گرفتن ابعاد مختلف آن برای بهره برداری مناسب از اهرم ها امری ضروریست.
هرچه کشوری روابط درهم تنیده تر و متنوع تری بویژه از لحاظ اقتصادی با دیگر کشورها داشته باشد از اهرم های فشار بیشتری نیز برخوردار خواهد بود به عبارت دقیق تر افزایش تعامل با همه بازیگران منطقه ای و غیر منطقه ای در حوزه های مختلف به معنای در اختیار داشتن برگه ها بیشتر بازی خواهد بود.
اینکه وزیر امور خارجه کشورمان در دیدار با همتای کره ای خود در رابطه با موضوع پول های پرداخت نشده ایران از احتمال قطع روابط فرهنگی و پخش نشدن سریال های کره ای در ایران سخن به میان می آورد ، جدای از مضحک بودن چنین بیانی برای وزارت خارجه ، باید گفت که این مساله موضوعی بسیار غم انگیز است که از عمق خالی بودن دست ایران در روابط خارجی خود حکایت دارد.
در واقعیت امر عدم ارتباط موثر ایران با همسایگان خود و عدم گسترش روابط اقتصادی با دیگر کشورها که خود معلول عامل بزرگتر مناقشه با غرب و تحریم های طولانی مدت می باشد کارت های بازی ایران در سیاست خارجی را به شدت کاهش داده و چنین وضعیتی دفاع از منافع ملی کشور را روز به روز برای تصمیم گیرندگان و سیاستگذاران ایرانی سخت تر کرده است در نهایت شاید چنین انزوایی ایران را به مدل دیگری از کره شمالی در خاورمیانه تبدیل نماید که البته این مساله با توجه به اعتقاد برخی بر تاثیرپذیری اهرم هسته ای در روابط با دنیای بیرونی خیلی هم دور از ذهن نیست.
http://telegram.me/Iran_economy_online
@nasiri42
4.6K viewsedited 02:15
ک
