سرو سخنگو (دکتر اسلامی نُدوشن)

2023-02-19 22:08:35 ‍ ‍ ‍ ‍ ‍ ‍ #معرفی_کتاب شماره ۱۱ #ابر_زمانه_و_ابر_زلف ( نمایشنامه‌ای است در چهار پرده بر مبنای رسواییِ عشقی‌ سیاسیِ سال ۱۹۶۱ در اروپا) روزگار ما هر حُسنی داشته باشد، این عیب بزرگ را داراست که از حقیقت و اصالت دور شده است. این روزگار، سیمای واقعی… باز کردن / نظر دهید

2023-02-17 19:02:30 بزرگ علوی:
آل احمد می‌خواست تمام تقصیرها را به گردن غرب بیندازد و می‌گفت حتّی این تحجّرِ شرق هم محصولِ افعال و اعمالِ اجدادِ اروپایی در مشرق‌زمین است و الّا خودِ شرقی‌ها هیچ قصور و تقصیری ندارند و عقب ماندگیشان معلولِ نفوذ غربیهاست، افراط و تفریط شد.
امّا آدمهایی مثل اسلامی نُدوشن هم بودند که دانا و فاضل بودند و حدّ تعادل نگه داشتند. این شخص نوشته‌ای دارد به اسم «ابر زمانه و ابر زلف» که سعی کرده این تناقض با افراط و تفریط را حل کند، می‌گوید ما باید مدنیّتِ غرب را بگیریم و تمدّنِ او را.*

* تک درخت (مجموعه مقالات و مصاحبه‌ها درباره‌ی دکتر اسلامی نُدوشن)
....................................
۲۸ بهمن سالروز درگذشت استاد بزرگ علوی؛

نامِشان زمزمه‌ی نیمه‌شبِ مستان باد
تـا نگوینـد که از یــاد فـراموشان‌اَند
.....................................

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-15 07:35:49 این عقیده برای من بوده و باز هم هست که فرهنگ مهمّ‌ترین موضوعِ روز است، زیرا عاملِ توازن دهنده است، و توازن لازمه‌ی سلامتِ اجتماعی است.

#گفته‌ها_و_ناگفته‌ها

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی‌ نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-13 21:53:15 تجدّد باید با یک زیربنای اخلاقی همراه باشد و همه‌ی کشور را بپوشاند.
اگر عمقِ فرهنگ در کار نیاید، اصلاحاتی که با عدالتِ اجتماعی و تنظیم نسبیِ اقتصادی همراه نباشد، کانون تخریب خود را در خود خواهد پرورد. کشور را دو هوایه کردن طوفان می‌زایاند.
در کشورهای مشرق زمین مسائل مشترکی هست که برای حلّ آنها باید به پایه‌ها توجّه کرد. در غرب، طیّ دو سه قرن، نهادها به گونه‌ای جا افتاده‌اند که مردم بیاندیشند که همینی که هست چندان بد نیست. ولی در کشورهای سنّتیِ شرق، که بوی تجدّد به بینی‌ها خورده، مردم می‌پندارند که آنچه هست خیلی بهتر از آن می‌تواند باشد، و در برابر خود یک «اقلّیّت ممتاز» می‌بینند، که از همان ملّیّت و همان زبان‌اَند _امّا نه با صلاحیّت و استحقاقِ بیشتر_ ولی همه چیز در اختیار دارند و همه‌ی درها به رویشان باز است، آنگاه تحمّل نمی‌توانند کرد.

#بازتاب‌ها

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-11 13:25:00 وقتی یک نظر کلّی بر جهان می‌افکنیم، می‌بینیم که قدرتهای بزرگ بیشترین سوءاستفاده را از گرایشهای افراطیِ ملّتهای ضعیف می‌کنند؛ چه این گرایش در جهتِ تعصّب و واپس‌گرایی باشد، چه در جهتِ تجدّد جوییِ خام و مفرط.

#ایران_چه_حرفی_برای_گفتن_دارد

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-10 20:36:22 مقتضیّات تازه‌ای که بر اثر پیشرفت علم و تکنولوژی ایجاد گردیده، ملّت‌ها را با تَبَدّلِ سریع روبرو کرده است، و از این حیث، گاه کُنش‌ها و واکنش‌هایی دیده می‌شوند که حیرت‌انگیز است و از شگرف بودنِ ماجرا حکایت دارد. به این حساب، اگر ما روزگار خود را «گاهِ تصمیم» بخوانیم، بر خطا نبوده‌ایم.
ملّت‌ها در دنیای امروز حکمِ سربازانِ چترباز پیدا کرده‌اند که بر لبِ دریچه‌ی خروج ایستاده‌اند و جز این راهی ندارند که بپرند به سوی سرزمینِ مقصود. اگر واپس بزنند، محاکمه و مجازات خواهند شد، و محاکمه‌گر و مجازات‌گر، زمانه است؛ انعطاف‌ناپذیر و سنگدل.
 ما متعلّق به سرزمینی هستیم که دارای تاریخ و فرهنگ و سرگذشت و سرنوشتِ خاصّی بوده، و مورد زیر و بم و غفلت و بندبازی و بازیهای روزگار، كم قرار نگرفته. اگر ما از کشور دیگری، مثلاً مراکش یا میانمار یا شیلی یا فنلاند بودیم، شاید آنقدر دلمان نمی‌لرزید، ولی ایران قدری با دیگران فرق دارد. وقتی فردوسی می‌گفت: «دریغ است ایران...» از تهِ دل و از زبانِ تاریخِ همیشگیِ این مُلک می‌گفت.

#گفته‌ها_و_ناگفته‌ها

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی‌ نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-09 08:11:47 #نغمه‌ی_جانان

آرش کمانگیر
شعر و صدا: سیاوش کسرایی

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-08 07:55:24 ‍ عاملی که در پرورشِ شخصیّت ایرانی تأثیرگذار بوده، اقلیم و جغرافیاست. یک سرزمینِ خشک، پیوسته سرِ مردمِ خود را به جانب آسمان به بالا نگاه می‌دارد، که از او انتظار باران داشته باشند، و این امر آنان را در حالِ چشم به راه بودن قرار می‌دهد. چنین مردمی سرنوشت خود را در دستِ آسمان می‌بینند که سال خوبی به آنان ارزانی دارد. این، به صورت یک "نیازِ ذاتی" در می‌آید. ایرانی همواره با این دو حالت سروکار داشته:
«ناامنی و نیاز»؛
و چنانکه می‌بینیم ادبیّات فارسیِ دری سرشار است از بازتابِ این دو حالت. آنهمه غُلُو، اوج گرفتن، پیچیدن به پای طبیعت، بی‌قراری، به گل و سبزه و چشمه و هامون متوسّل شدن؛ نوعی استغاثه به درگاهِ آسمان است، تا به فریادِ زمین برسد.
حافظ که بیش از دیگران در عمقِ روحِ ایرانی نفوذ کرده است، این کلمه‌ی "نیاز" را در تمامِ بُعدِ دور و درازش به کار می‌برد:
«نیاز نیم شبی دفع صد بلا بکند»،
« که کیمیای مراد است خاک کوی نیاز»،
«نیازی عرضه کن بر نازنینی»...
این "نیاز" وسیع‌تر از آن است که به یک «معشوق» منحصر بماند. ندایی درونی است به کلّ دستگاه آفرینش که کارکردِ اقلیم، یکی از نمودهایش می‌تواند باشد. لفظِ "تشنه" نیز با همان حدّت ادا می‌شود:
«در لبِ تشنه‌ی ما بین و مدار آب دریغ»،
«تشنه‌ی بادیه را هم به زلالی دریاب»،
«رندانِ تشنه‌لب را جامی نمی‌دهد کس»؛

در مقابلِ "نیاز" کلمه‌ی «فیض» قرار می‌گیرد:
«چون آبروی لاله و گل فیضِ حُسنِ توست»،
«در ازل هر کو به فیضِ دولت ارزانی بود»،
«به فیض جرعه‌ی جامِ تو تشنه‌ایم ولی...»

کمبود آب با فراوانی آفتاب همراه است. اندیشه‌ی ایرانی پرورده‌ی سرزمینی است که خورشید بر آن استیلا دارد. بی‌جهت نیست که شاهنامه آن را «خورشیدِ فرمانروا» می‌خواند، و در شاهنامه همه‌ی کردارهای بزرگ با دمیدنِ آفتاب آغاز می‌شود.
ایران گهواره‌ی «مهرپرستی» است، و حافظ خورشید را به درونِ خانه می‌آورد، و در تلألوء جام بازتاب می‌دهد:
« خورشیدِ مِی ز مشرقِ ساغر طلوع کرد»،

اما از سوی دیگر، تابشِ تندِ آفتاب تشنگی‌انگیز هم می‌شود. در مجموع، این حالت هجر و فراق و محرومی و عجز و طلب که زبانزدِ غزلِ فارسی است، از همین معنا سرچشمه می‌گیرد، و در کنار آن انتظار و امید و مژده و دیدار نیز هست، و نشان دهنده‌ی آن است که طیّ هزار سال، امید و نومیدی و گشاد و بَست، دوش به دوش، بر روحِ ایرانی حکمفرما بوده. خورشید در حالتِ دوگانه‌ی خود بر این کشور چیرگی داشته: یکی "روشنایی و گرمی" و دیگری "تفّ"، یعنی حرارتِ خشک‌کننده. موضوع نیاز و عطش، گذشته از شعر در سایر شاخه‌های هنری و عقیدتی نیز راه یافته است.
مگر نه آن است که سقّاخانه، آبدان، نذرِ آب، جزوِ مناسک درآمده و ده‌ها مَثَل و حکایت آن را همراهی می‌کند؟

#تأمل_در_حافظ

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-06 17:39:23 کیفیّت طبیعی، حوادث تاریخی و نوع سامانِ اجتماعی، و اینکه چه مقدار قانون و هنجار بر جامعه‌ای حاکم باشد، در ضعف و شدّت بخشیدن به عقیده‌ی جبر تأثیر داشته، و نباید ملّتی را یکسره از این جهت تقصیر کار شمرد.
وزنه‌ی بیش از حد به «جبر» بخشیدن حاکی از پَر شکستگیِ یک ملّت است که در برابر حوادث، سـر‌زندگیِ خویش را از دست داده و با زبانِ گشاده‌ای که دارد در پیِ آن است که تنبلی و رکود خود را توجیه کند.

#ایران_و_تنهایی‌اش

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-02-04 19:42:17 ‍ ‍ . مَــــرد بـــاش .

من نگویم که چه‌سان عمر گذار ای دوست
یا چه ره بِسپُر زین راه و چه ره مَسپُر
من نگویم زِ کژ و راست کدامین بِـهْ
که گنه بهتر، یا بی‌گنهی بهتر
من نگویم که رهِ امن و سلامت گیر
یا به میدانِ نبرد آی و دلیری کن
من نگویم که به پیری، چو جوانان باش
یا به بُرنایی، فرتوتی و پیری کن

من نگویم که به نیرنگ و ستم بِگْرای
نیز خود با تو نگویم: به نکویی کوش
که بهین جامه‌ی زر دوخته در بَر کُن
یا یکی خرقه‌ی کرباسِ مُرَقّع پوش
من نگویم که خطا آن و صواب این است
تو بدان سنّت مگْرای و بدین ره رو
دانش‌افروز و یا دشمنِ دانش باش
یا چنین بین و چنین گوی و چنین بِشنو

با تو از حکمتِ دیرینه نمی‌گویم
نه زِ ایمان و زِ فرزانگی و آیین
خودِ تو دانیّ و همان شیوه که بِپْسَندی
چه تفاوت که رهِ کفر بُوَد یا دین
من نگویم به تو از درسِ جهانداری
نه زِ گمراهی و نادانی و دانایی
نه زِ قانون و زِ فرمان و نويد و بیم
نه زِ فرّ و هنر و زشتی و زیبایی

زین همه هیچ نمی‌گویم و می‌گویم
با تو این نکته که دانی که چه باید کرد:
هر که باشیّ و به هرگونه گذاری عمر
مرد باش ای دوست، ای دشمنِ دانا، مَــرد


محمّد‌علی اسلامی‌ نُدوشن
مهـر ماه ۱۳۲۷
#چشمه
............................................

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید