سرو سخنگو (دکتر اسلامی نُدوشن)

2023-01-19 22:20:45 گویا در طبعِ آدمیزاد این خاصیّتِ تناقض‌آمیز باشد که در عین آن که روشن‌بینی غایتِ مقصودِ اوست، دلش می‌خواهد که فریب بخورد (به شرط آنکه نداند که فریب می‌خورد) زیرا همانگونه که روشن‌بینی اطمینان‌بخش است، فریب، آرامشِ خاطر می‌دهد. دانندگی دردسری است که مردمِ عادّی تحمّلِ مزمن شدنِ آن را ندارند، کسی که می‌خواهد بخوابد ترجیح می‌دهد که چراغها خاموش باشند!
[در عینِ حال] برای انسـان کشفی ناگُواراتر از کشفِ فریب‌خوردگیِ خود نیست.

#داستان_داستان‌ها

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی ‌نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-17 18:26:51 وقتی می‌بینم که صدها و هزاران سال باورهایی بر بشر حکومت کرده‌اند که بنیادی نداشته‌اند و او آنها را حقیقت پنداشته، به این نتیجه می‌رسم که آدمی به همان اندازه که روشن‌بینی را دوست داشته، فریب را هم می‌پسندیده، زیرا به او آرامشِ خاطر می‌بخشیده.
بشر به ذاتِ خود آرزومندِ آن است که به روشنایی و یقین برسد، ولی از سوی دیگر گویا «حقیقت» نورِ تندی داشته باشد که اگر خالص بتابد، چشم را بزند. از این‌رو آمیزه‌ای از حقیقت و فریب، سرنوشتِ انسان را شکل بخشیده است.
#راه_و_بی‌راه
#دیروز_امروز_فردا

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی ‌نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-16 06:31:49 ‍ برای آنکه «فردابینی» مجالِ بروز بیابد، باید جامعه احساسِ امنیّت بکند، امنیّتِ بیرونی و امنیّتِ روحی هر دو. باید از این مدارِ دیرینه‌سال بیرون آید که بترسد از اینکه ضمیرِ خود را به ابراز آوَرَد و حرف بزند.
این جاست که در یک جامعه، نقش رهبرانِ فکری یعنی کسانی که دانشور یا «روشنفکر» خوانده می‌شوند بسیار حسّاس می‌گردد، و در این میان آنها که معلّم، روزنامه‌نویس، ناطق و فکرساز هستند، مسئولِ اوّل قرار می‌گیرند. سامانِ کشور باید به گونه‌ای باشد که اینان بتوانند بر وفقِ وجدان وظیفه‌ی خود را به خوبی انجام دهند.
مشکلِ این صد ساله‌ی اخیر ایران که مردم دست به دیوار یا با تشتّت حرکت کرده و هنوز در راهند، آن بوده که طبقه‌ی «نخبه» و «پیشگام» در ایفاء وظیفه‌ی انسانیِ خود کوتاه آمدند. نمی‌گویم عمومیّت داشته، حتّی کسانی در این راه جانِ خود را از دست دادند، ولی جان دادن آنقدر مؤثّر نیست که در راه بودن هست. شیوه‌های افراطی بار را به منزل نمی‌رساند.
اگر در یک کلمه بخواهیم بگوییم که شکستِ بزرگِ این قرن چه بود، باید بگوییم «شکستِ روشنفکران»، آنان که ادّعا می‌کردند که می‌دانند و به «دانستگیِ» خود عمل نکردند.

#روزها_جلد‌چهارم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-15 00:04:18 ‍ ناامن بودنِ ایران دلیلش روشن است، در نقطه‌ای از جغرافیا قرار داشته که در معرض هجوم چهار جانب باشد: شمال و جنوب و شرق و غرب؛ هریک به نوعی. علاوه بر آن، این خصوصیّت هم داشته که از همه‌ی سرزمینهای دور و نزدیکِ خود، آبادتر و آراسته‌تر بنماید، و بدینگونه برای دیگران هم اشتها‌انگیز باشد و هم رشک‌انگیز.
بنابراین او را به حالِ خود نمی‌گذارده‌اند. نتیجه‌اش آن شد که برای حفظِ موجودیّتِ خود به قدرت بیاویزد. در هر دوران به نوعی. پیش از اسلام به صورت اَبَرقدرت سیاسی، بعد از اسلام به صورت اَبَرقدرت فرهنگی؛ و ملموس‌ترین قدرت به نظرش آن آمده که در پنجه‌ی یک فرد معیّن مشخّص جایگزین بماند. البتّه در این زمان اقتضاهای دیگری در کار آمده، انتقال گرایش از قدرت فردی به قدرت جمعی، مستلزم دست برداشتن از یک عادت دیرینه است که برای یک ملّت کهنسال آسان نیست، ولی چاره هم نیست. این تحوّل باید بر اثر آموزش، به اصطلاح امروزی «نهادینه» بشود. باید آرام به کار افتد، نه آنکه چون هواپیمایی که چرخ‌هایش باز نمی‌شود با تشنّج بر خاک بیافتد. این است که در کشورهایی چون ایران، آموزش محور قرار می‌گیرد. آموزش نه به معنای «سوادآموزی» بلکه به معنای آگاه شدن، خطّ فکری داشتن، تربیّت اجتماعی داشتن، و در نهایت به نیروی جمع سر فرود آوردن. امّا موضوع این است که جمع به خودیِ خود مقدّس نیست، مبرّی از اشتباه هم نیست. حرف بر سرِ جمعی است که شایسته‌ی راه بردن بوده باشد. این خود مستلزم پالوده شدن از دُردهای تاریخی و باورهای دست و پاگیر است، وگرنه چه بسا که یک «دوْر» پیش آید. بسیار همّت می‌خواهد و حتّی یاریِ بخت و قدری ایثار که این دوْر به «دوْرِ باطل» تبدیل نشود. چاره آن است که اکنون‌بینی، جای خود را به «فردابینی» بدهد.

#روزها_جلد‌چهارم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-12 17:44:13 ‍ ایران در این صد ساله آزمایشگاه بزرگی بوده که شخصیّتها در آن در بوته قرار می‌گرفتند، عدّه‌ای تا پای جان پافشاری می‌کردند ولی عدّه‌ی بیشتری در نظام ذوب می‌شدند. وقتی نگاه بر این صدساله می‌افکنیم و می‌بینیم که چه تعداد مردمِ گمنام و با‌نام جان یا هستیِ خود را بر سرِ نوعی آرمان، بر سرِ نامِ ایران، بر سرِ آئین و شرفِ انسانی گذاردند به این نتیجه می‌رسیم که این مردم هیچ‌گاه از ابراز علائمِ زنده بودن باز نایستادند؛ ولی در مقابل عدّه‌ی زیادی بودند که نتوانستند اخلاق را که به نظر آنها موهوم می‌آمد در پای جاه‌طلبیِ خود قربانی نکنند!
مسائل ایران در این صد ساله به قدری پیچیده بوده که اکثریّت عظیم مردم ترجیح می‌دادند که تماشاگر باشند، بهترین تدبیر را آن می‌دانستند که قدرتِ حاکمه را نسبت به خود بدبین نکنند ولو به آن اعتقاد نداشته باشند. فتنه، خُفته‌اَش اوْلیٰ!
مشروطه آمد تا مردم را در کار حکومت مداخله دهد ولی این کار به نتیجه نرسید. مردم طیّ قرنها عادت کرده بودند که رعیّت باشند و حکومت را به حکومتگران بسپارند. تبدیل شدن «رعیّت» به «شهروند» می‌بایست هیأت حاکمه‌ی مسئول داشته باشد و یک دوران دردناک را بگذراند که هنوز هم در حال گذراندن است. ایرانی دارای استعداد و هوش بود، امّا زمینه‌ی ابرازِ استعداد و افکندن هوش در مسیر درست در برابرش نبود. به نظر من یک علّت آن بوده که محیط امن وجود نداشته و به او مجال انتخابِ مسیر داده نشده، علّت دیگر آن بوده که دستخوش دوگانگیِ فکر بوده، مغزش مانند خورجینی بوده که در یک لنگه‌اش یک متاع و در لنگه‌ی دیگر متاع دیگری قرار داشته باشد.

#روزها_جلد‌چهارم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-11 00:50:18 #نغمه‌ی_جانان

شعر و دکلمه:
زنده‌یاد استاد فریدون مشیری

«ما همان جمعِ پراکنده،
آن تنها،
آن تنها‌هاییم...»

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-10 03:45:21 گمان می‌کنم زیاد نیست در جهان پاره‌ی خاکی که به اندازه‌ی ایران حوادث به چشم دیده باشد: جنگ، شهربندان، قحطی، خشک سالی، هوس بازیِ شاهان و امیران، سالوسِ موبدان و زاهد نمایان، جشن و ماتم، عشق، ایثار، روزهای خوش و روزهای ناخوش، از بوی خوش گُلِ سرخ تا بوی خون....
بدین گونه ایران یک گورستان پهناور تاریخ است. چه تعداد انسان در طیّ این چند هزار سال بر این خاک زندگی کرده و رفته‌اند، خدا می‌داند. هم اکنون ردّ پایشان هست؛ عشق ورزیدند و امیدوار بودند و رنج کشیدند و تلاش کردند و گذشتند.
وقتی کارنامه‌ی ایران را می‌گشاییم، مانند آن است که چند هزار سال زندگی کرده‌ایم. باد که در درخت می‌پیچد، به صدایش گوش دهیم:
این صدای درختِ تناورِ ایران است.

#ایران_را_از_یاد_نبریم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی‌ نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-08 21:41:10 وظیفه‌ی نخستین حکومت که دفاع از جانِ مردم بوده، با همه‌ی کهن بودنش هنوز ذرّه‌ای از اعتبارش کاسته نشده است.
این را نیز باید در نظر داشت که ایجاد ایمنی هر چند وظیفه‌ی اوّلِ هر حکومت است، نباید بهانه قرار گیرد برای استقرارِ سیطره‌ی رُعب؛ بدان گونه که آرامشِ کشور، شبیه به آرامشِ گورستانِ Feace Of Cemetery* بشود، و امکانِ سِیر طبیعیِ زندگی از مردم سلب گردد، این خود به جای آوردنِ ایمنی، موجب ناایمنی می‌گردد، زیرا خودِ حکومت آنچه را که مردم از آن هراسان بوده‌اند، بر آنان استیلا داده است.
..............................
* نام گورستانی تاریخی و مشهور است که در شمال شهر لندن قرار دارد.
..............................

#ذکر_مناقب_حقوق‌بشر_در_جهان‌سوم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-07 11:57:15 امنیّت و ناامنی به آن ختم نمی‌شود که مردم در کوچه و خیابان که راه می‌روند یا شبها در خانه می‌خوابند، احساس ناامنی داشته یا نداشته باشند.
به‌طور کلّی نامشخّص بودنِ جوّ اجتماعی، عدمِ همخوانیِ گفتار و کردار در سطح رسمی، عدمِ تطابق ادّعا با واقعیّت، عدمِ انطباق تدبيرها با روحِ زمان... همه‌ی اینها تزلزلِ خاطر در حدّ نا‌امنی می‌آورند.

#دیروز_امروز_فردا

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2023-01-06 19:34:09 امنیّت به دو گونه است: جسمی و روحی.
کشورهایی که در معرض هجوم بیگانه، یا جنگ‌های فرقه‌ای و داخلی بودند، در آنها پیوسته احساس خطر می‌شد، و هر خانواده به نحوی متکفّلِ دفاعِ خود می‌گردید. این از لحاظ جسمی بود. امّا ناامنیِ روحی بدان‌گونه بود که فضای فکری ناامن باشد، مرجعِ درستی برای دفاع از حق وجود نداشته باشد، عدالت تحت نفوذها و تفسیرهای متعدّدی قرار گیرد.
شما وقتی مدافعِ اجتماعی و قضایی نداشته باشید، ناگزیرید که خود به تدبیرِ دفاعیِ خود بیندیشید، و این طبیعی است که اندیشه‌ی «هر کس به فکر خود بودن» را مسلّط قرار دهد. در این صورت، برای آنکه در پناه بمانید، یا روحیّه‌ی زیر‌دستی و زبونی تقویّت می‌شود، یا روحیّه‌ی تجرّی، با این استدلال که اگر بخواهید زور نشنوید، باید زور بگویید.
در هر دو حال کشور از مسیرِ طبیعی خارج می‌شود.

#ایران_چه_حرفی_برای_گفتن_دارد

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید