شهر دیگر

2020-08-21 19:31:55 ۷. نقشه برون‌رانی: ده‌ونک

روایت‌ها همراه با تصاویر آماده‌ است، آنها را بر نقشه‌ای می‌گذاریم به نام «نقشه برون‌رانی» که قرار است مبارزه مردم شهر در برابر سلب‌مالکیت از خانه‌شان را ثبت و روایت کند. خاطرات مردمان ده‌ونک از تولد و شکل‌گیری محله، زندگی در آن، و ساخت خانواده‌ای بزرگ و همبسته چه‌بسا بهترین سند حقانیت آنها بر زندگی‌ در خانه‌هایشان باشد.

https://shahredigar.ir/expropriation-mapping/ باز کردن / نظر دهید

2020-08-20 19:31:57 ۶. ادیت فیلم‌ها

متن روایت‌ها پیاده شدند، تصویر خاطرات اهالی جلوی چشم ما حرکت می‌کنند. ویرایش فیلم‌های خاطرات اهالی وقتی بخش‌های مختلف خانه‌ها را نشان می‌دادند و شنیدن صدایشان که از زندگی در ده‌ونک می‌گفتند فرصتی بود تا زندگی در محله را به روایت ساکنانش مرور کنیم. حالا باید برای خاطره پیرمرد نان‌فروشی که روزانه از شهر می‌آمد و به ده‌ونک نان می‌رساند تصویری پیدا می‌کردیم. کسی در خاطراتش دستش را بر دیوارها می‌کشد و روی دیوار خط‌هایی را نشان می‌دهد که چوب‌خط نان‌ها بوده‌اند. این تصویر اما خاطره فرد دیگری است. در ویرایش فیلم‌ها چیزی که زیاد پیدا می‌کنیم خاطرات مشترک است. روایت زنان از نشستن دور حوض، روایت افراد مسنی که روزی در همین خیابان‌ها دسته‌جمعی کودکی کرده بودند. تصویرها در هم پیچ می‌خورند و کات می‌زنیم به عکس باغ اناری، زن می‌گوید «سیزده‌به‌در همه آنجا جمع می‌شدیم». همه انسان‌های ثبت شده در عکس‌ سیاه‌سفید در باغ اناری به ما نگاه می‌کنند، رنگی و زنده.

https://bit.ly/2E203tq باز کردن / نظر دهید

2020-08-20 19:31:31 در ویرایش فیلم‌ها چیزی که زیاد پیدا می‌کنیم خاطرات مشترک است. روایت زنان از نشستن دور حوض، روایت افراد مسنی که روزی در همین خیابان‌ها دسته‌جمعی کودکی کرده بودند.

*تصویر: عکسی قدیمی از حسینیه ده‌ونک باز کردن / نظر دهید

2020-08-19 19:39:31 ۵. تنظیم روایت‌ها

ساکنان ده‌ونک جلوی دوربین ما حرف زده بودند و حالا ما باید از دل حرف‌های آن‌ها فرآیند تولد و رشد یک محله را روایت می‌کردیم. کار پیچیده‌ای نبود چون در ذهن ساکنان فرایند شکل‌گیری ده‌ونک یک تجربه مشترک و جمعی بود: شاغل شدن در کارخانه ۰۵ ونک، اسکان در خانه‌های کوی کارگران، دوندگی برای جبران کمبودهای محله‌ای که ابتدایی‌ترین امکانات را نداشت و از همه مهم‌تر ساخت یک خانواده بزرگ از اهالی که گاهی از خواهر و برادر به هم نزدیک‌تر بودند.

در لابلای این خط مشترک روایت اما تنوعی از تجربه‌های انسانی نیز قابل پیگیری بود. تجربه مردان محله که عمدتا روز خود را در کارخانه می‌گذارند، تجربه زنان که بیشترین سهم را در تبدیل کردن کوی کارگران به محلی برای «زندگی» داشتند، و تجربه کودکان که نام و نشان تک‌تک درختان محله را هنوز به خاطر دارند؛ روایت چهار نسل از زنان و مردان و کودکان که زندگی در ده‌‌ونک را نه با گودبرداری و بتن‌ریزی، که با تغییر و تعمیر و مدارا و مشارکت ممکن کردند.

https://bit.ly/2Fxwy2M باز کردن / نظر دهید

2020-08-19 19:39:00 باید از دل روایت‌ها، فرآیند تولید و رشد یک محله را می‌گفتیم. روایت‌های چهار نسل که زندگی در ده‌‌ونک را نه با گودبرداری و بتن‌ریزی، که با تغییر و تعمیر و مدارا و مشارکت ممکن کردند.

*تصویر: عکسی قدیمی از محله ده‌ونک باز کردن / نظر دهید

2020-08-18 19:40:35 ۴. گرفتن روایت‌ها

روایت‌های اهالی ده‌ونک را با دوربین موبایل‌هایمان ثبت کردیم. وارد خانه‌هایشان شدیم، از زندگی‌‌هایشان شنیدیم: از کودکی‌ها و بازی‌ در زمین ورزشی که حالا مرکز خرید بزرگی جای آن را گرفته، از دورهمی‌های زیر آن درخت بزرگی که هنوز پابرجاست، از پرسه زدن در توتستان‌های ونک، از سختی‌های زندگی در دهی در حاشیه‌های تهران قدیم، از کار در کارخانه شماره پنج، از ساخت حسینه و البته مرمت‌ خانه‌ها در طول سالیان به دست خود ساکنان.

از خانه‌ها، عکس‌های قدیمی و اسنادشان عکس گرفتیم. بلد نبودیم کادرهای خوبی ببندیم، بارها در طول تصویربرداری دست‌هایمان تکان خورد یا لرزید، دوربین موبایل رفت به سمت زاویه‌ای بی‌ربط. اما هیچ کدام از این‌ها کیفیت «خاطرات» ده‌ونک را مخدوش نکرد، چون این خاطرات از جایی بیرون از ما می‌جوشیدند. خاطرات ده‌ونک در خانه‌ها و کوچه‌ها و حیاط‌ها جاری بودند. در دل محله‌ای که اهالی‌اش با «همبستگی» توانسته بودند جلوی نابودی آن را بگیرند و در طول ۸۰ سال «زندگی»‌ها بسازند. قدرت ده‌ونکی‌ها در همین خاطرات نهفته است.

https://bit.ly/2PZZ0wm باز کردن / نظر دهید

2020-08-18 19:40:13 خاطرات ده‌ونک در خانه‌ها و کوچه‌ها و حیاط‌ها جاری بودند. در دل محله‌ای که اهالی‌اش با «همبستگی» توانسته بودند در طول ۸۰ سال «زندگی»‌ها بسازند.

*تصویر: عکسی قدیمی از «باغ انار» در ده‌ونک باز کردن / نظر دهید

2020-08-17 19:55:44 ۳. ورود ما به ده‌ونک

همزمانی میان تخریب ده‌ونک و آغاز پروژه مسکن شهر‌دیگر موجب شد تصمیم بگیریم سیاست برون‌رانی و سلب‌مالکیت را با نگاه به آنچه در ده‌و‌‌نک می‌گذرد و از زبان مردم ده‌ونک بگوییم، مقاومتشان را تصویر کنیم و نشان دهیم که این ماجرا یک اتفاق تکرارشونده است: تخریب «ده‌ونک» در ادامه برون‌رانی‌ مردم از سکونت‌گاه‌های خود است، ‌هم‌ر‌استای همان بلایی‌ست که در بسیاری طرح‌های «نوسازی» بافت فرسوده، طرح‌های «توسعه» (از جمله طرح توسعه دانشگاه تهران و صنعتی شریف)، طرح‌های «بازآفرینی» (مانند محله اسلام‌آباد) و دیگر جاها بر سر مردم آورده‌اند. در یک‌کلام؛ این روندهای «توسعه» نه به نفع مردم بلکه در راستای بلعیده‌شدن شهرها توسط زور و سرمایه است.

پس از چندی تصمیم گرفتیم با همکاری اتحادیه انجمن‌های علمی علوم اجتماعی، نشستی با حضور و مشارکت اهالی ده‌ونک و اسلام‌آباد (که داستانی مشابه داشت) تحت عنوان «قانون زمین می‌¬خورد» در دانشگاه تهران برگزار کنیم. اما به ما گفته شد که صدای مردم نباید شنیده شود و حضور اهالی محل را از برنامه حذف کنید. پیغام دادیم که بدون صدای مردم نشستی برگزار نخواهد شد و در نهایت نشست لغو شد.

در ماجرای ده‌ونک بسیاری گروه‌ها و افراد دغدغه‌مند همراه مردم بودند، اما گروه‌هایی هم بودند که برای مقاصد سیاسی خاص و تحت لوای عدالت به صحنه وارد شدند و سعی داشتند با شبکه‌های وابسته به قدرت خود مسأله‌ زیست مردم را به نفع خود مصادره کنند. برای همراه نشدن با آنها نحوه فعالیت‌ خود را تغییر دادیم، اما تلاش کردیم در حد توان‌مان به مسیر خود ادامه دهیم و صدای مردم را با ثبت روایت‌هایی از حیات هشتادساله‌ی ده‌ونک بر نقشه ده‌ونک بلندتر کنیم. فرایند ثبت روایات با مشارکت و همکاری گروه حق سرپناه انجام شد.

https://bit.ly/2Y9LJFO باز کردن / نظر دهید

2020-08-17 19:54:59 تصمیم گرفتیم سیاست برون‌رانی و سلب‌مالکیت را از زبان مردم ده‌ونک بگوییم، مقاومتشان را تصویر کنیم و نشان دهیم که این ماجرا یک اتفاق تکرارشونده است‌.

*تصویر: عکسی قدیمی از محله ده‌ونک باز کردن / نظر دهید

2020-08-17 13:53:01 ۲. حمله بولدوزرها به ده‌ونک و مقاومت برای حفظ زندگی

ماجرا نه از ده‌ونک شروع شده و نه به ده‌ونک ختم می‌‌شود. تخریب ده‌ونک نه یک استثنا، که قاعده حاکم بر توسعه شهری و به‌خصوص مسئله مسکن است. سیاست گران‌ کردن، توسعه به مدد سلب مالکیت، و سلب زندگی فردی و اجتماعی‌ ما در شهر.

ما در ابتدای کار بر مسئله مسکن بودیم که از تخریب خانه‌هایی در ده‌ونک با خبر شدیم. طلوع ۲۷مرداد ۱۳۹۷ یگان‌ویژه تمام مواصل ارتباطی با خیابان کارخانه‌ را قرق کرده بود. بلدوزرها در کمتر از چند ساعت پنج خانه‌ی مسکونی را با خاک یکسان می‌کنند. این کوچه بخشی از ده‌ونک است که قدمت زندگی ساکنان در آن به ۸۰ سال پیش بازمی‌گردد. هشت دهه پیش در این محله کارخانه‌ای برای ساخت قطعات راه‌آهن تاسیس و برای رفاه کارگرانش خانه‌هایی ساخته می‌شود.

ما دو روز بعد از شروع تخریب به ده‌ونک می‌رویم، زمانی که از زندگی‌های ۸۰ ساله در آن پنج خانه جز مخروبه‌‌ای محصور چیزی بر جای نمانده بود. قرار بود ۷۵ خانه‌ی باقی‌مانده را هم به سرنوشت همان پنج خانه‌ی اول تبدیل کنند و بر ویرانه‌اش «طرح توسعه» دانشگاه الزهرا را پی بریزند. طلوع ۲۹ مرداد که وارد ده‌ونک شدیم، ساکنانی را دیدیم که مدت‌ها پیش از ما برای نگه‌داشتن آخرین دارایی‌های خود و هم‌محله‌ای‌هایشان، ۷۵ خانه‌ی قدیمی و کوچک، نوبت به نوبت شب و روز کشیک می‌کشیدند تا مبادا مانند سحرگاه دو روز پیش ناغافل اسیر نیروهای تخریب بلدوزر و لودر شوند.


پی‌نوشت: امروز ۲۷ مرداد، دومین سالگرد شروع تخریب خانه‌های ده‌ونک است.

https://bit.ly/3h5AnKD باز کردن / نظر دهید