2023-04-13 01:24:56
فایل صوتی
دکتر #سروش_دباغ
عنوان؛ وقت لطیف شن - #روزه_ذهن از منظر
سروش دباغ مبتنی بر آثار سهراب سپهری
روزه، خودآزادی مقدس نیست!
(نقبی بر سخنرانی وقت لطیف شن ایرادشده توسط دکتر #سروش_دباغ)
همیشه از پیگیری آثار و افکار دکتر #سروش_دباغ و خصوصاً طرحوارهی ارزشمند او در باب #عرفان_مدرن لذت بردهام. بارها گفتهام که این پروژهی فکری یکی از علاقهمندیهای جدی من است و دوست دارم بیشتر و بیشتر دربارهی آن بخوانم. به گمانم اگر این فیلسوف اخلاق هیچ کار و بار و دغدغهی معرفتی دیگری جز همین پروژهی فکری نداشت، باز رسالت خود
_در مقام یک اندیشمند یا روشنفکر_ را به انجام رسانده، و سنگ تمام گذاشته بود. "طرحوارهی عرفان مدرن" آنقدر ظرفیت دارد که تمام ذهن و ضمیر متفکری را به خود مشغول کند و او را به "زمانهای پیش از طلوع هجاها" ببرد. با این حال، درود و تبریک به سروش دباغ که میدانیم علاوهبر این طرحواره درخشان هم فیسلوف اخلاق زبردستیست، هم به ادبیات جهان مسلط است، و هم دغدغههای نیکویِ دینشناسانه دارد.
از این مقدمهی کوتاه درگذرم و به اصل قضیه بپردازم؛ نقبی بر سخنرانی اخیر سروش دباغ تحت عنوان: "وقت لطیفِ شن". این روشنفکر دینی گرانقدر در این اثر گفتاری بر آن است تا به تحلیل #روزهداری_ذهنی بپردازد و از دست بالاتر آن در برابر "روزهداری بدنی" و "روزهداری زبانی" سخن بگوید. مراد او از "روزهداری بدنی" همان روزهداری فقهیست و از طریق امساک در خوردن و آشامیدن محقق میشود. در این نوع روزهداری، فرد روزهدار با وجود خطاهای اخلاقی اگر در نخوردن و نیآشامیدن همچنان استقامت بورزد، روزهاش مقبول است و مستحق عقوبت الهی نیست. شاید روزهی چنین فردی از خوراکهای معنوی مشحون نباشد، اما میتوان همچنان آن را نگاه داشت.
ولی در باب "روزهداری زبانی" بحث کمی فرق میکند. این نوع روزهداری بسی ارزشمندتر از نوع اول است. چنانکه سروش دباغ نیز به خوبی متذکر میشود، در روزهداری زبانی فرد روزهدار تلاش میکند که علاوهبر نخوردن و نیآشامیدن بر زبان خود نیز مسلط باشد و از خطاهای اخلاقی دوری گزیند. در اینجا فرد روزهدار از اقتضائات جسمی فراتر میرود و افقهای بالاتری از معنویت را به نمایش میگذارد و...
اما در "روزهداری ذهنی" مراقبه و خودسازی معنوی بسیار نیرومندتر از حتا روزهداری نوع دوم است. در "روزهداری زبانی" اگرچه فرد روزهدار سعی بر آن دارد که خطاهای اخلاقی را مرتکب نشود، اما همیشه بیم چنین خبطی میرود. در نوع دوم روزهداری هنوز وسوسهها و تمناهای ذهنی جوشان و خروشانند و میتوانند زهر خود را بریزند. هنوز ذهن شیطنتهای خود را دارد و یاراست همهی رشتههای ما را پنبه کند. امری که البته در "روزهداری ذهنی" درصدد برمیآییم آن را از طریق ذهنآگاهی و تمارین معنوی-روحانی کنترل کنیم و چهرهی زیباتری از خودسازی و انسانیت را به منصهی ظهور برسانیم. توضیحات دلچسب و آموزندهی سروش دباغ در باب این نوع روزهداری به خوبی نشان میدهد که بسیاری از ناپسندیهای ما در زندگی خود به همین درخواستهایِ افسارگسیختهی ذهنمان برمیگردد و تنها از راه "روزهی ذهن" میتوان آنها را منتفی کرد.
اکنون مایلم در راستایِ دیدگاه سروش دباغ و در جهت تکمیل کلامم به استشهاداتی از کتاب مقدس مسیحیان و همچنین مسلمانان اشاره کنم و به ذکر آیاتی بپردازم. آنچه در ذیل میآید به نوعی میتواند ناظر بر ذهنآگاهی و "روزهی ذهن" باشد و نقشهی راه را نشانمان دهد. در انجیل متی آیهای وجود دارد که عیسی مسیح(ع) مستقیما پیروان خود را از هرزگی زبان و سپس ذهن برحذر میدارند و جملگی را نجاست میخواند:
"به سخنانم گوش فرادهید و سعی کنید آن را درک کنید. هیچکس با خوردن چیزی نجس نمیشود. چیزی که انسان را نجس میسازد، سخنان و افکار اوست".
و در قرآن سورهی حجرات نیز از مومنان خواسته میشود که از بسیاری از پندارها و ذهنیتهای سوء برکنار باشند و مرتکب گناه نشوند:
"ای مؤمنان از بسیاری از گمانها پرهیز کنید، چرا که بعضی از گمانها گناه است...".
در پایان جادارد به سروش دباغ استاد ارجمندم به خاطر این تیزبینیها و نکتهسنجیهای دقیق تبریک بگویم و مطالعهی آثار او را به همهی دوستان توصیه کنم.
حسین پورفرج
چهاردهم خردادماه نودوهشت
@sokhanranihaa
@sokhanranihaa
کانال سخنرانی ها
1.3K views22:24