تفکر

2023-04-13 17:06:12 در میان آدم های بی قدرت، آن هایی که خواب نجات جهان را از طریق به دست گرفتن زمام قدرت و رهاندن آن و خودشان از ترس می‌بینند، خودشان را فریب می‌دهند. نوع بشر از طریق دست به دست شدن قدرت و افتادن قدرت به دست آدم‌های بی‌قدرت سابق نجات نخواهد یافت، زیرا درست در همان روزی که قدرت به دست آن‌ها می‌افتد معصومیت‌شان از بین می‌رود.
درست از همان لحظه، آن ها هم به این وحشت می‌افتند که مبادا قدرت استحکام پیدا نکرده‌شان از دست برود، رؤیاها و نقشه های تحقق نیافته‌شان نقش بر آب شود، و در نتیجه دستانشان را به خون می‌آلایند و تخم وحشت می‌پراکنند، و سرانجام از این بادی که می‌کارند همان توفان را می‌دروند. آن‌ها نمی‌توانند از این وحشت بگریزند. آن ها در وحشت انتقام خواهند زیست، از وحشت از آن که دوباره به همان گذشته شان پرتاب شوند، و از کارهایی که خودشان کرده اند به وحشت خواهند افتاد. قدرت ترکیب شده با وحشت منجر به جنون می شود.

روح پراگ/ایوان کلیما
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-13 13:44:12 آشنایی با مغالطات و سفسطه

قسمت دوم : بحث را شخصی نکنیم
هنر استدلال و گفت و گو
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-13 10:33:25 آفات جامعه دینی!

دکتر مصطفی ملکیان

فقط به مهم‌ترین آفات جامعه دینی می‌توان اشاره کرد و الا آفاتی که ممکن است عارض یک جامعه دینی، از این حیث که دینی است، بشوند بسیار فراوان‌اند.

آفت اوّل؛ خلاصه شدن دین در عبادیّات
یکی از این آفات جامعه دینی این است که دین، که فی‌الواقع شامل سه بخش اعتقادیّات، اخلاقیّات و عبادیّات است، منحصر در عبادیّات مثلاً: نماز و روزه و حج شود و این چیزی است که اگرچه نظراً کسی بدان قائل نشده است، اما عملاً بسیاری از متدیّنان به آن مبتلایند. بدین معنا که متدیّن بودن را منحصر در رعایت احکام عبادی می‌دانند. این تلقّی از دین، علاوه‌بر اینکه دو بخش مهم دین یعنی؛ اعتقادیّات و مخصوصاً اخلاقیّات، را به ‌دست فراموشی می‌سپارد، در مورد عبادیّات هم دستخوش توهم عظیمی است و نمی‌داند که عبادیّات فقط و فقط تا آنجا ارزشمندند که دو کارکرد داشته باشند؛
یکی اینکه، در خدمت اخلاقی شدن و اخلاقی ماندن انسان باشند، یعنی مقدّمه و وسیله‌ای باشند برای اخلاقی زیستن انسان. قرآن درباره نماز می‌گوید: ”إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَرِ“ [سوره عنکبوت: ۴۵]. نماز خاصیّتش این است که نمازگزار را از کارهای زشت و ناپسندیده باز می‌دارد، یعنی اگر مرتکب کار زشت و ناپسندیده می‌شوی، درواقع، نماز به‌جا نیاورده‌ای، در فیلم نماز به‌جا آوردن اجرای نقش کرده‌ای، همین و بس.
کارکرد دیگر عبادیّات کارکرد رمزی آنهاست یعنی در عبادات آدمی اعمال و افعال ظاهری و جوارحی خود را اشاره‌ای رمزی تلقّی می‌کند به حالت باطنی که نسبت به خدا دارد و آنها را نمی‌تواند جز با کارهای بدنی نمایش دهد و ابراز کند.اگر احساس حرمت و خشیت و محبت و ستایش و امثال اینها را نسبت به خدا در خود نداشته باشم، وضو و نماز و روزه و حج دیگر هیچ کارکردی نخواهد داشت.

آفت دوّم: گسترش قلمرو تعبّد؛
آفت دیگر این است که حالت تعبّد و چون‌وچرانکردن را به مواردی که نباید تسرّی دهیم، تسرّی می‌دهیم. بدون شک، دین اجمالاً خالی از تعبّد نیست و هرکه به دین و مذهبی پایبند باشد نسبت به سخن کس یا کسانی متعبّد است. آفت جامعه دینی این است که این تعبّدِ گریزناپذیر آهسته‌آهسته گسترش یابد و جامعه مبتلا به تعبّد نسبت به اشخاص عدیده شود و از استدلال و برهان و نقد و نظر و بحث و فحص و چون‌وچرا رو بگرداند؛ مثلاً، نوعی روحانیت‌پرستی، که از انواع شاخص بت‌پرستی است، پدید آید. تعبیر ”روحانیت پرستی“ را از قرآن وام کرده‌ام، که درباره یهودیان و مسیحیان شبه‌جزیره عربستان چهارده قرن پیش می‌گوید: ”اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَ رُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ“ [توبه: ۳۱] یعنی روحانیون خود را می‌پرستند و از این طریق به گونه‌ای شرک‌آلوده‌اند، و بعضی از مفسّران قرآن، از جمله مرحوم طباطبایی، گفته‌اند که چون یهود و نصاری نسبت به عالمان دینی خود همان حالتی را داشتند که انسان باید فقط نسبت به خدا داشته باشد، یعنی سخنان‌شان را بدون چون‌وچرا و مطالبه دلیل و برهان قبول می‌کردند؛ قرآن آنان را مشرک و روحانی‌پرست دانسته است.

آفت سوّم؛ تلقّی فرآورده‌ای از دین
آفت دیگر این است که دین، به جای اینکه نوعی فرآیند تلقّی شود که اقتضای عمل و سیر و سلوک معنوی و باطنی دارد، نوعی فرآورده تلقی شود که کسانی در اختیارش دارند و کسانی از آن محروم مانده‌اند. دین، در واقع نوعی سفر معنوی و سیر و سلوک باطنی است از خاک و مغاک به افلاک پاک و، بنابراین، فقط کسانی متدیّن‌اند که در حال این تکا‌پو و جنب‌وجوش‌اند. دین نوعی سوغات نیست که برای کسانی آورده باشند و به دیگران نداده باشند. تلقّی سوغاتی از دین، دین را دست‌مایه فخر و مباهات و خودبزرگ‌بینی و تحقیر دیگران می‌کند، ولی تلقّی سیر و سفر از دین، متدیّن را همواره دل‌نگران این معنا می‌کند که مبادا خواب نوشین بامداد رحیل، که غوطه‌وری در سطوح و ظواهر است، مرا از سبیل باز دارد. دین همای سعادتی نیست که بر بام خانه من نشسته باشد و بر بام خانه دیگری نه؛ بلکه سیمرغی است که همگان باید در طلبش تا کوه قاف پرس‌وجو و تکا‌پو کنیم. متدیّن کسی نیست که خود را مالک حقیقت و حقیقت را ملکِ طلق خود می‌پندارد، بلکه کسی است که خود را طالب حقیقت می‌بیند.
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-13 07:59:40 ‍ ‍امروز‌در‌این‌آیه‌تدبر‌می‌کنیم
به نام خدا

قُلْ هُوَ لِلَّذِينَ آمَنُوا هُدًى وَشِفَاء
بگواين [كتاب] براى كسانى‌كه ايمان آورده‏ اند رهنمود و درمانى است.
فصلت/۴۴
@Tafakkor
࿐ྀུ༅࿇༅═‎┅

در مثل‌ها آمده، بر هر ملتی کسانی حکومت می‌کنند که لیاقت آن‌هاست.

ژوزه ساراماگو
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-12 13:48:35 ‍ ای پسرم نفس خود را میزان میان خود و دیگران قرار ده، پس انچه را برای خود دوست میداری برای دیگران نیز دوست بدار، وانچه را که برای خود نمی پسندی،برای دیگران مپسند.
ستم روا مدار،ان گونه که دوست نداری به تو ستم شود. نیکوکار باش،ان گونه که دوست داری به تو نیکی کنند.

نهج البلاغه نامه ۳۱
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-12 12:07:38 فلسفه و منطق
آشنایی با مغالطات‌و‌سفسطه

قسمت‌اول؛ مقدمه
هنر استدلال و گفت و گو
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-12 11:07:39 دو دسته از مردم به خواسته‌ها و رضایت دیگران اعتنا ندارند، یک دسته جباران و ظالمان که این‌ها در برابر نظر مردم نسبت به خودشان بی‌اعتنا هستند و دسته‌ي دوم عارفان هستند. این دو دسته واقعا با هم تفاوت دارند، این که من از دیدگاه عرفانی و حکمی که به جهان هستی دارم به مردم بی اعتنا باشم یا از سر استبداد و جور، با هم متفاوت است. علی‌ابن‌ابی طالب به هر دو دسته در نهج البلاغه اشاره می‌کند که هر دو دسته وجود دارند. منتها در مورد آن‌ها می فرماید: من استبد هلک، آن‌ها هلاکت خودشان را با این استبداد و بی اعتنایی فراهم می آورند. من شاور الناس شارك فی عقولها، هر کس که با عقول مردم دم سازي و دم خوري داشته باشد، در عقول آن‌ها مشارکت ورزیده و یک حرف این است که عارفان این جور نیستند، عارفان به نظر مردم نسبت به خودشان اعتنا ندارند. خوب، این دو تا چه تفاوتی با هم دارند؟ چگونه من نسبت به نظر دیگران بی‌اعتنا هستم، که یک بار عارفم و یک بار مستبد؟ هر کس به نظر مردم نسبت به خودش بی اعتناست، در واقع به خوشایند مردم التفات می ورزد. اما مستبد به خوشایند و بدآیند مردم هیچ گونه اعتنایی نمی ورزد، چون خوشایند و بدایند خودش را بر خوشایند و بدایند مردم راجح می‌داند و عارف به خوشایند و بدآیند مردم اعتنا نمی‌ورزد، براي این که مصالح و مفاسد خود مردم را بر مفاسد و مصالح مردم راجح می داند. در واقع هر دو خوشایند و بدایند مردم را به کنار نهادند، اما یکی بدایند و خوشایند مردم را فداي خوشایند و بدایند خودش کرده و یکی هم خوشایند و بدایند مردم را فداي مصالح و مفاسد مردم کرده است. یعنی می‌گوید من کاري ندارم که تو خوشت می آید یا نه، من مصلحت تو را که وظیفه‌ام است در نظر می‌گیرم، این مصلحت اگر خوشایندت هم نیست، نباشد، من مفسده را می خواهم از تو بگیرم و اگر بخواهم این مفسده را از تو بگیرم به بدایند و خوشایند تو التفاتی نمی ورزم. این دو خیلی با هم فرق می کنند.

استاد ملکیان
معنویت در نهج البلاغه
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-12 08:39:55 ‍ امروز‌در‌این‌آیه‌تدبر‌می‌کنیم
به نام خدا

…فَعَسى اَنْ تَـكْرَهوا شَيْئا وَ يَجْعَلَ اللّه‌ُ فيهِ خَيْرا كَثيرا
چه بسا چيزها كه ناپسند شماست، حال آن‌كه خداوند در آن، خير فراوانى براى شما قرار داده است.
نسا/ ۱۹
@Tafakkor
࿐ྀུ༅࿇༅ ═‎┅

شاید تاکنون چند بار این کلام زیبای امام علی را مشاهده کرده باشید که می‌گوید؛ مَن اِستَبَدَّ بِرأيِهِ هَلَک؛ کسی که با تبختر و تکبر فقط به رای و نظر خود اهمیت دهد و اندیشه و نظر دیگران را در عمل به هیچ شمارد؛ بی‌تردید هلاک می‌شود و زندگیش نیز تباه می‌گردد.
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-11 23:05:50 شرح دعای ابوحمزه ثمالی

سید حجت مهدوی سعیدی؛

بیست و یکمین روز از ماه مبارک رمضان

شب قدر بواقع شب احیای قلب است چنانکه امید آن می‌رود ما در فواصل پربرکت این‌ ماه، رحمت را برای خودمان به زحمت تبدیل نکنیم یعنی که فرصتی را تبدیل به تهدید نکنیم! متاسفانه ،
هر چه گیرد علتی، علت شود!
یعنی اینکه به وظیفه‌ اصلی خود که همان‌ عمارتِ دلِ خویشتن است بخوبی عمل نمائیم. دلی که البته دلالت به رستگاری تام دنیوی و اخروی دارد.
در این فقره از دعا، مجدد از عفو و بخشش الهی سخن‌ به میان می‌آوریم . نیایشی که به‌نحوی از انحاء از روانشناختی گناه پرده بر می‌گیرد ، اینکه‌ پاره ای از گناهان‌ نه به سببِ تخفیفِ علمانیت و نظارگی خدا بر رفتارهای ماست، بلکه به‌ سبب پرده پوشی و‌ گذشت از رفتارهای نامناسب و ناحوشایند ما می باشد.
تحقیقا موجبات زیادی وجود دارد که ‌آدمی دست‌ به گناه یا عیوب اخلاقی می برد، گناهانی که شاید در بادی امر گناه و عیوب هم جلوه نکند اما بواقع عیوب و گناه است.
سعدی رحمه‌الله آورده است؛
عارفی که ۳۰ سال مرتب ذکر می‌گفت و استغفر الله.
مریدی به او گفت: چرا این همه استغفار می‌کنی، ما که از تو گناهی ندیدیم.
جواب داد: سی سال استغفار من به خاطر یک الحمدلله ِنابجاست!
روزی خبر آوردند بازار بصره آتش گرفته، پرسیدم: حجره من چه؟
گفتند: مال شما نسوخته.
گفتم: الحمدلله.
معنیش این بود که مال من نسوزد مال مردم به درک!
آن الحمدلله من از سرِ خودخواهی بود نه خداخواهی.

پ.ن: راستی چه‌ قدر ما از این الحمدلله ها گفتیم و فکر کردیم شاکریم؟
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید

2023-04-11 16:18:57 ‍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ‏:
فُقَهَاءُ ذَلِکَ الزَّمَانِ شَرُّ فُقَهَاءَ تَحْتَ ظِلِّ السَّمَاءِ، مِنْهُمْ خَرَجَتِ الْفِتْنَةُ وَ إِلَیْهِمْ تَعُودُ.

فقيهان (دين شناسان) آن روزگار (شرورترین)بدترين فقيهانِ زير اين آسمان كبودند، فتنه و گمراهى از آنها بر مى خيزد و [باز ]به آنها بر مى گردد.


کافی، ج8، ص308
ثواب الاعمال(صدوق)، ص253
@Tafakkor باز کردن / نظر دهید