دکتر الهی قمشه ای

2023-09-24 20:29:33 «داد و بیداد»

عدل بر مثال مرغی است:
هرکجا سایه وی برافتد،
آنجا سعد و دولت شود.
هرکجا وی خانه سازد،
آن زمین قبله و کعبه امید امّت گردد،
و جور و ظلم،
مرغی است که هر کجا پرّد قحط سال شود،
باران از آسمان باز ایستد،
و آب از چشمه‌ها به قعر زمین
باز گردد،
و حیات و حیا از میان خلق معدوم شود.

سنایی، مکاتیب
شاعر و عارف قرن پنجم و ششم

«داد» در فرهنگ ما پارسیان
شالوده و پالوده همه نیکی‌هاست
از هستی و شادی و روشنایی و والایی

و «بیداد» از جوهر نیستی و تاریکی و پریشانی و پشیمانی است

چنانکه فردوسی بهشت‌آفرین
این هر دو را در سیمای پهلوان و آهرمن
در سراسر شاهنامه به نمایش آورده است

و چنانکه نظامی بزم‌آفرین‌
در پنج منظومه مینوی خویش
پیکار این دو اندیشه
و پیروزی نخستین را بر پسین
در سرشت همه داستان‌های خویش نهاده است:

داد کن از همت مردم بترس
نیم‌شب از تیر تظلّم بترس
تیغ ستم دور کن از راهشان
تا نخوری تیر سحرگاهشان

برگرفته از کتاب «متون عرفانی به زبان فارسی»
تالیف حسین الهی قمشه ای
انتشارات سمت
تصویر مینیاتور قدیمی

کانال رسمی حسین الهی قمشه‌ای
@drelahighomshei

https://www.instagram.com/p/CxDgUjnoJ0M/?igshid=MzRlODBiNWFlZA== . باز کردن / نظر دهید

2023-09-02 19:25:19 «فراست زنان»

زنان در شناخت مشکلات بنیادین و مسائل بزرگتر زندگی،
به گونه‌ای درست و با شتابی مطلوب،
بسیار توانا هستند؛
نه بدین‌خاطر که از بخت نیک برخوردارند،
نه بدین‌خاطر که برخی الهامات الهی بدیشان می‌رسد،
نه بدین‌خاطر که آنان وارث سحر و جادوی ویژه‌ای از دورانهای نخستین‌اند،
بلکه به سادگی، و تنها بدین‌خاطر
که ایشان از احساس و فهم و شعور بیشتری برخوردارند.
آنها می‌توانند با یک نگاه آنچه را بیشتر مردان
حتی با دوربین و نورافکن، درنمی‌یابند
مشاهده کنند
و می‌توان گفت ایشان
واقع‌بینان بلندپایه و فرازنده نوع بشرند.

هنری لوییس منکن (۱۹۵۶-۱۸۸۰)
روزنامه‌نگار ،نویسنده، منقّد و طنزپرداز آمریکایی


Women decide the larger questions of life correctly and quickly, not because they are lucky guessers, not because they are divinely inspired, not because they practise a magic inherited from savagery, but simply and solely because they have sense. They see at a glance what most men could not see with searchlights and telescopes…. They are the supreme realists of the race.
H. L. Mencken

نوشته هِنری لوییس منکن
ترجمه و توضیح از حسین الهی قمشه‌ای
تصویر: پرتره سافو، دیرینه‌ترین شاعره یونان باستان
www.drelahighomshei.com

کامال رسمی حسین الهی قمشه‌ای
@drelahighomshei

https://www.instagram.com/p/CwczWyBIQ6c/?igshid=MzRlODBiNWFlZA== . باز کردن / نظر دهید

2023-08-14 20:33:56 «گونه‌های جان‌ستانی»

در هر گام یکی را هلاک می‌کنیم،
نه‌تنها در جنگ‌ها و آشوب‌ها و اعدام‌ها
بلکه ما جان می‌ستانیم هنگامی که
چشم‌های خود را
بر مسکینی و فقر و تهی‌دستی
و رنج‌ها و محنت‌ها و بی‌رحمی‌ها می‌بندیم.

و به همین‌سان
هرگونه بی‌حرمتی به زندگی
و هرگونه سنگدلی و بی‌رحمی
و همه بی‌تفاوتی‌ها و خفت‌ها و خواری‌ها
همه در چشم بینایان باایمان
چیزی جز کشتن و نابود کردن نیست.

و این‌گونه کشتن‌ها
نه‌تنها کشتن در زمان حاضر را شامل می‌شود
بلکه می‌تواند از نفوس آینده نیز جان‌ستانی کند
ما با اندکی شبهه و شکاکی
بخش زیادی از آینده یک جوان را به کشتن می‌دهیم.

زندگی همه‌جا در انتظار ایستاده است
و آینده در هر گوشه و کنار در شکفتن است
و ما جز بخش اندکی از آن را نمی‌بینیم و در نمی‌یابیم
از این‌رو بخش انبوهی را در زیر پا لگدکوب می‌کنیم
و با هر گامی یکی را جان می‌ستانیم.

هرمان هسه (۱۹۶۲-۱۸۷۷) شاعر و نویسنده آلمانی-سوییسی از نادرگان قرن بیستم است که داستان‌های عبرت‌آموز و حکمت‌آمیزی چون «سیذارتا»، «نرگس و گلدموند»، «دمیان» و اشعار لطیف و عرفانی به بشریت هدیه کرده است و همه آثارش آکنده از عشق به انسانیت و فضایل اخلاقی و عرفانی است.
او برنده جایزه نوبل ادبیات در ۱۹۴۶ و افزون بر آن جوایز بسیار دیگر نیز به وی اهدا شده است.

We kill at every step, not only in wars, riots and executions. We kill when we close our eyes to poverty, suffering and shame. In the same way all disrespect for life, all hard-heartedness, all indifference, all contempt is, in the eyes of believer, nothing else than killing. It is possible to kill not only what is in the present, but also what is in the future. With just a little skepticism we can kill a good deal of the future in the young person. Life is waiting everywhere. The future is flowering everywhere. We see only a small part of it and step on much of it with our feet. We kill with every step.

نوشته هرمان هسه
ترجمه و توضیح از حسین الهی قمشه‌ای
نقاشی اثر هرمان هسه
www.drelahighomshei.com

کانال رسمی حسین الهی قمشه‌ای
@drelahighomshei

https://www.instagram.com/p/Cv4w0J7IWqX/?igshid=MzRlODBiNWFlZA== . باز کردن / نظر دهید

2023-05-10 13:49:14 "انتشار كتاب ٣٦٥ روز در صحبت فردوسى"

كتاب در صحبت فردوسى با انتخاب ٣٦٥ قطعه از شاهنامه و پيشگفتار و توضيحات دكتر حسين الهى ‌قمشه‌ای
توسط انتشارات سخن در قطع رقعی و با جلد سخت به چاپ رسیده است و در غرفه انتشارات سخن درنمایشگاه بین المللی کتاب عرضه می شود.

متن استاد پس از انتشار کتاب

هزار شکر و سپاس
که هزار سال پیش خداوندگار جهان
یکی از مستوران خیمه عزت را
در نمایشگاه خاک به صحنه آورد،
تا حماسه پهلوانی انسان
و پیکار مستمر او را با دیوان و ددان
بر صحنه جهان به نمایش آورد
و نقش هزار رنگ اهریمنان را
در پیشگاه حقیقت روسیاه گرداند
و داستان این پیکارها را
در دفتری سترگ با نام فاخر «شاهنامه» به جهانیان هدیه کند.

ما این چند سال اخیر، از تاراج آن بیماری تاج بر سر و تموجات اجتماعی ناگوار، را در فرآوردن گزیده زبده‌ای از این کتاب مستطاب صرف کردیم
و اینک آن گزیده را
بر پیشخوان مقدس کتابفروشان‌ نهاده‌ایم
تا جوانان و میان‌سالان و کهنسالان پارسی‌گو
بتوانند در صحبت این نقّال فرخ‌پی توش و توان حماسی و پهلوانی گیرند
و دست در دست رستمِ دستان
لاف و گزاف اهریمنان را بازیچه و فریب شمارند
و چنان فریادی بر ارژنگ‌دیو دروغ برآورند
که در گریز ناشکیب‌، عنان از رکیب باز نشناسد.

شگفتا از این شاعر بهشت آفرین که به جادوی هنر
از زمین سخت و بی‌جان واژه‌ها گل و ریحان و نسرین و ضیمران برآورده و بر دامن پیر و جوان افشانده است.
چه خوشتر که ما نیز با انوری ابیوردی هم آواز شویم:

آفرین بر روان فردوسی
آن همایون همای فرخنده
او نه استاد بود و ما شاگرد
او خداوند بود و ما بنده

و سلام بر عاشقان زیبایی، دانایی
و نیکویی

نوشته حسین الهی قمشه‌ای
اردیبهشت ۱۴۰۲
www.drelahighomshei.com

کانال رسمی حسین الهی قمشه‌ای
@drelahighomshei

https://www.instagram.com/p/CsBnT_2owBR/?igshid=NTc4MTIwNjQ2YQ== باز کردن / نظر دهید

2023-05-10 13:49:02 باز کردن / نظر دهید

2023-03-20 19:41:27 «پیام نوروزی»

به روز آخر هر سال چون دلم نگریست
نه گریه کرد و نه خندید، بل به خنده گریست
چگونه‌ام نتوان گفت این کسی داند
که زار زار بخندید و قاه قاه گریست
حمیدی شیرازی

چگونه می‌توان طلایه بهار
و خیل بیشمار فرشتگان زیبایی و دانایی را
که نشاط و شادی آنها در وصف نمی‌گنجد
و اعجاز و اعجاب آن به وهم نمی‌آید
شادباش و تهنیت گفت
در حالی که فرهیختگان و فرزانگان همه
از رنج‌های جان‌گزای دوران
و شکنج طاقت‌فرسای دیوان و ددان
به فریاد آمده‌اند
و هر بامداد چنانند
که خارهای سرکش در چشم دارند
و هر شامگاه در گلویشان
استخوانی درشت و ناهموار می‌یابند
که به هیچ روی نه فرو می‌رود و نه بر می‌آید؟

اما چارلی چاپلین نادره طنز و حکمت
در توجیه چهره شاد و سرخوش خویش گفته است:
من بی‌گمان رنج و محنت بسیار
و غصه‌های بی‌شمار دارم
اما از آن‌ها به لب‌های خود هیچ نمی‌گویم
تا همچنان شاد و خندان باشند.

و ما نیز این پند حکیمانه را در دل جای دادیم
که شادی‌ها و بشارت‌ها
و نشاط و سرخوشی‌ها را باید با دیگران قسمت کرد
اما هیچگاه نباید جبین ما در چشم مردمان
ساتگین شوکران
و جام هلاهل گردد
سورها و شورها را باید در میان گذاشت
شادی‌ها را باید حراج کرد
هنرها و حکمت‌ها را باید در پای اهلش به نثار افشاند
و آغوش‌های مهر و محبت را باید گشود
و درهای خانه‌ها را باید باز گذاشت
و پرچم داد و آزادی را باید برافراشت.

آری، سوک‌ها و سوزها را در دل و جان باید نهاد
و بغض‌های گران‌سنگ را
در دامن سوختگان باید گشود، زیرا:

دلی چون شمع می‌باید که بر جانم ببخشاید
که جز وی کس نمی‌بینم که می‌سوزد به بالینم
سعدی

آری از شر تاریکی و شرار دیوان و دزدان ظلمت‌پرست
و از تزویر آن دیو که انگشت بر یک‌یک ستارگان می‌نهد
تا جمله را خاموش کند
باید به نور پناه برد
نوری که عین مستی و سرخوشی است
نوری که چون شراب دل‌ها را روشن می‌کند
نوری که عین راستی‌ است
تا دروغ‌ها از شرم آن روی در دیوار کنند
و دیوان واژونه از ژاژخایی و زشت‌خویی وارهند.

ما بدین امید و آرزو،
تفالی از دیوان لسان‌الغیب زدیم
و اینک دو بیت از این فال فرخنده را
بر عاشقان زیبایی نثار می کنیم
تا یادآور حکایت آن مغان سه‌گانه باشد
که از ایران به دیدار آن نوزاد سخنگو رفتند:

گر مِی فروش حاجت رندان روا کند
ایزد گنه ببخشد و دفع بلا کند
حقا که در زمان برسد مژده امان
گر سالکی به عهد امانت وفا کند

نوشته حسین الهی قمشه‌ای
نوروز ۱۴۰۲
www.drelahighomshei.com

کانال رسمی حسین الهی قمشه‌ای
@drelahighomshei

https://www.instagram.com/p/CqBID4io1ze/?igshid=YmMyMTA2M2Y= باز کردن / نظر دهید

2023-03-20 19:41:24 باز کردن / نظر دهید

2022-07-24 17:23:06 “آزمون سراسری”

چه رویداد فرخنده‌ای است
که خداوند هستی هر بامداد
برگ تازه‌ای پیش روی ما آدمیان می‌نهد
که این برگه زندگی را پیراسته کن
و از هر آنچه شایسته شأن آدمی نیست بپرداز
و املای درست آدمیت را
بر صفحه آفرینش بنویس
و در هر نوشته و دفتر که خواهی بنگر
و با هر استاد و پیر مغان که خواستی
شور و مشورت کن
آن هم نه ترسان و لرزان
و زیر لب گویان‌ و نجوا کنان
بلکه گستاخ و بی‌هراس
به آوای بلند یاری گیر
که به تعبیر محی‌الدین اندلسی
"حروف عاليات"، انسان را
چگونه از عقل به نقل مى‌آورند.

شگفتا از این آزمون دست‌باز
که ما را از دست‌یازی
به هیچ سرچشمه باز نمی‌دارد.
بی‌گمان نگاشتن آدمیت
با دروغ و تزویر و نارو و نیرنگ
آهنگی خوش نخواهد داشت
و آن شادی و سرخوشی
که لازمه سرشت آدمی است
با تلخی و تندی و خشم و خروش
و گستاخی و گُربزی
درنگ نخواهد کرد.

و آن آرامش ژرف
که جملگی در پی آن بی‌آرامند‌
با هزاران تشویش و تشویر
و اندیشه مدام سود و زیان خویش
و تدبیر مستدام کم و بیش
در امان نخواهد بود.

و رقم مهر با رشگ و شهوت خطاست
و با غبطه و عشق بجاست،
یکی گدازنده و بکی سازنده
این بدان کی ماند؟

و از این دست بسی دیگر
قدیسان و قدسیان
همچون مادران مهربان
با ما خواهند گفت
تا برگه خویش کامل کنیم
و آن انسان را که خداوند فرمود:
“فتبارک الله احسن الخالقین”
(مؤمنون:۱۴)
در آغوش خود بیابیم و همچون مولانا بگوییم:
بوسه بده خویش را ای صنم سیم‌تن
ای به ختا تو مجوی خویشتن اندر ختن

آیا آزمونی از این سهل‌تر می‌توان گرفت
و رهنمونی از این خوش‌تر می‌توان یافت؟

هر که این عشرت نخواهد خوشدلی بر وی تباه
و آنکه این مجلس نجوید زندگی بر وی حرام
حافظ

نوشته حسین الهی قمشه‌ای
۱۴۰۱/۵/۲
www.drelahighomshei.com

كانال رسمی حسين الهی قمشه‌ای
@drelahighomshei باز کردن / نظر دهید

2022-07-24 17:22:49 باز کردن / نظر دهید