📶درسگفتارهای جامعه شناسی

2023-06-27 20:12:45 آن‌چه رخ می‌دهد بدین‌خاطر نیست که برخی می‌خواهند رخ دهد؛ بلکه بدین‌خاطر است که توده‌ی انسان‌ها با میل خود کناره‌گیری می‌کنند و رخصتِ وقوعِ اشتباهات و کورشدنِ گِره‌هایی را می‌دهند که بعدها فقط شمشیر خواهد توانست آن‌ها را ازهم بدرد. اجازه‌ی اشاعه‌ی هنجارها و تقنین قوانینی را می‌دهند که تنها طغیان خواهد توانست آن‌ها را باطل کند. و می‌گذارند انسان‌هایی بر قدرت سوار شوند که بعدها تنها شورش خواهد توانست آن‌ها را از قدرت، خلع و سرنگون کند.

من از بی‌تفاوت‌ها بیزارم. انسان‌های دست‌تنها و بیگانه با شهر، نمی‌توانند وجود داشته باشند.
آن‌که زنده است نمی‌تواند به‌راستی شهروند باشد و موضع‌گیری نکند. بی‌تفاوتی، کاهلی است، انگل‌وارگی است، بی‌جربزگی است، زندگی نیست و ازاین‌‌روست که من از بی‌تفاوت‌ها بیزارم.

#آنتونیو_گرامشی

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-27 09:53:33 ایرانیان و زندگی در شرایط ناپایدار

دکتر علی میرزامحمدی (جامعه شناس)

چندی است درباره بسنده کردن به توافق‌های سیاسی موقت بین ایران با دیگر کشورها و مزایای نسبی آن برای گشایش‌های اقتصادی و معیشتی مردم صحبت می‌شود.

واقعیت این است که ایرانیان در طول دهه‌های پساانقلابی یاد گرفته‌اند که پایداری‌های سیاسی و اقتصادی جامعه ایران موقتی است و آنها «گوش به زنگ» ناپایداری‌هایی هستند که در آینده، زندگی فردی و اجتماعی آنها را تهدید خواهد کرد.

این ناپایداری‌ها فقط به دوره پساانقلاب اسلامی اختصاص ندارد و از سنتی دیرین برخوردار است. سنتی که بر اساس آن کاتوزیان در نظریه‌ «ایران، جامعه کوتاه مدت» معتقد است مجموعه شرایط و تحولات تاریخی، ویژگی‌ای را در تاریخ و جامعه‌ ایران ساخته که نتیجه آن نامشخص بودن آینده است و اینکه هر آن ممکن است همه‌چیز زیرورو شود.

پرسش کلیدی این نوشتار آن است که این ناپایداری ها چه نتایجی در ساختار زندگی اجتماعی ایرانیان به همراه داشته است. در این نوشتار به این آثار  و نتایج زندگی در  ایران پساانقلابی خواهیم پرداخت. 

برهم خوردن ساختار طبقاتی جامعه : توزیع نامتوازنِ «آثار زندگی در شرایط ناپایدار» موجب شده است برخی اقشار اجتماعی با سوء استفاده از این وضعیت، در میدان رقابتی نابرابر، پایگاه اجتماعی خود را ناعادلانه ارتقا دهند.

رشد تازه به دوران‌رسیده ها یا نوکیسه ها که  بدون پشتوانه صحیح یا زحمتِ متناسب با نتیجه، به مال یا مقامی می‌رسند نتیجه ناپایداری جامعه ایران است که آثار منفی زیادی بر جامعه ایران بر جای می‌گذارد. از جمله، انگیزه‌ دست یافتن به اهداف ارزشمند از راه های قانونی و شرعی را تضعیف می‌کند و افراد را به جستجوی میانبرهای غیرقانونی دست یابی به قدرت، ثروت و وجهه اجتماعی تشویق و ترغیب می‌کند.

یکی از عوامل تاثیرگذار در این میان آن است که شرایط ناپایدار جامعه ایران تعادل بین افراد بهره مند از هوش و استعدادهای متفاوت را به نفع آنهایی که بهره هوش اقتصادی یا سواد اقتصاد سیاسی بالاتری دارند به هم می‌زند. اینچنین افرادی می‌دانند در شرایط سیاسی و اجتماعی ناپایدار، سرمایه خود را چگونه جابجا کنند تا در این آشفتگی‌ها سود بیشتری نصیب آنها شود.

اما از سوی دیگر، اقشاری که از چنین دانش و بهره هوشی بهره‌مند نیستند یا فرصت و علاقه‌ای به این جابجایی‌های سرمایه ای ندارند در ساختار طبقاتی به طبقات پایین‌تر جامعه سقوط می‌کنند.

فرار سرمایه: شرایط ناپایدار جامعه ایران موجب فرار سرمایه در شکل های مختلف آن می شود. سرمایه در جایی که شرایط پایدار و امن باشد مسقر می شود. متاسفانه با شرایط ناپایدار هم  سرمایه انسانی و هم  سرمایه اقتصادی کشور به دیگر کشورها سرازیر می شود.

واژگونی ارزش‌های اجتماعی: با الهام از اینگلهارت شرایط ناپایدار ایران موجب شده  ارزش‌هایی که با بقا و زیست ایرانیان ارتباط بیشتری دارند در صدر قرار بگیرند و ارزش های فرامادی به حاشیه رانده شوند. دغدغه مردم در هرم نیازهای مختلف از سطوح بالا به سطوح پایین تنزل یافته است، به این معنا که مردم از دغدغه آزادی مطبوعات در دولت اصلاحات، به دغدغه‌هایی چون قیمت حامل‌های انرژی مانند بنزین در دولت اعتدال و قیمت نان در دولت فعلی سقوط کرده‌اند.

هم عقیده با «لنسکی»  در جوامعی که دغدغه «زندگی برای غذا» وجود دارد، اندیشه و رؤیاهای آنان پیرامون غذا سیر می‌کند و  گرایش‌های اقتصادی دامنه محدودی پیدا می‌کند. این‌چنین نظام‌های معیشتی، مانع گسترش مشاغل تخصصی، رشد ایده‌ها و خلاقیت‌ها می‌شوند. تقلا در این سطح، توان اندیشه برای تعلق‌خاطر و عزت‌نفس را از افراد گرفته و آن‌ها دیگر به دنبال ایده‌های خلاقانه نیستند. 

افزایش جرایم و آسیب های اجتماعی: رشد جرایم و آسیب های اجتماعی در نتیجه شرایط ناپایدار از یک طرف، ریشه در تزلزل نظام های معنابخش زندگی و تضعیف ارزش های اجتماعی و حتی واژگونی آنها دارد و از طرف دیگر با برهم خوردن ساختار طبقاتی جامعه در ارتباط است.

در شرایط ناپایدار، نظام های معنابخش دچار تزلزل می شوند چراکه دیگر نمی توانند روحيات آدم‌ها را با جهان‌بيني آنها هماهنگ ‌كنند. تجربه ناعدالتی و نابرابری که نتیجه آن در برهم خوردن ساختار طبقاتی جامعه و رشد نوکیسه ها ظاهر می شود خود به این پدیده دامن می‌زند.

شرایط ناپایدار، درک ایرانیان را از مفهوم آینده دچار اختلال کرده و آينده‌ی مبهم و دشواری دست يافتن به ارزش‌هاي مادي و معنوي، با تشدید تجربه سردرگمی و تهديد معنا، به رشد جرایم و آسيب‌های اجتماعی و گسترش پوچ‌گرایی در جامعه کمک کرده است.

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 23:25:45 اختلاف بزرگ بر سر این است که جایگاه انسانی که نمی‌خواهد کوچک و در خدمت ایدئولوژی باشد کجاست؟ انسانی که سعادت محتوم و تبلیغ‌شده‌‌ی ایدئولوژیک را نمی‌خواهد و به دنبال ساختن آزادانه سعادتی جمعی و ناشناخته است، می‌داند که اختیار با خود، مسئولیت می‌آورد و دشواری‌‌های آزادی مسئولانه را می‌داند، اما سد راهش دشواری‌ بزرگتری است به نام سعادت ایدئولوژیک.

#سوتلانا_آلکساندرونا_الکسیویچ

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 22:45:09 ابربحران های زیست جهان ایرانی و امکانات تفکر شریعتی!

دکتر محمدحسن علایی
(جامعه‌شناس)

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 22:41:02 نشست نظام ارزش‌های جامعه ایرانی

با حضور

تقی آزاد ارمکی
سیدمحمود نجاتی‌حسینی
مهراب صادق‌نیا
سیدجواد میری


@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 18:30:55 «آن که براستی به عصر خویش تعلق دارد؛ یک معاصر واقعی، کسی است که به تمامی، هم‌آیند با زمانه ی خویش نیست و به تظاهرات و ادعاهای آن نمی‌چسبد؛ این بدین معناست که او خود را نا به هنگام معرفی می‌کند، اما دقیقاً به همین دلیل، دقیقاً به واسطه‌ی همین شکاف و همین ناهمزمانی تاریخی است که او در قیاس با دیگران، استعداد بیشتری برای درک و به چنگ انداختن زمانه خویش دارد... معاصر کسی است که نگاهش را به زمان خود می دوزد، اما نه برای مشاهده روشنایی‌ها، بلکه برای درک تمامی تاری‌ها و تیرگی‌های آن... معاصر کسی است که می تواند این تیرگی را ببیند. کسی که با تر کردن نوک قلم در ظلمات حال، می‌تواند بنویسد.»

#جورج_آگامبن

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 18:25:55 خلاصه‌ای از کتاب تورم و اخلاق

اندرو دیکسون وایت

درس آموخته‌های اقتصادی از انقلاب فرانسه
انقلابیون گمان می‌کردند نیروی اراده و ایمان آنها می‌تواند قوانین جهان‌شمول اقتصادی را تغییر دهد.

آنها به پشتوانه املاک مصادره شده از کلیسا پول کاغذی چاپ کردند. سیاستمداران کم‌کم طعم پول بادآورده را چشیدند و...

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 18:18:30 مرور کتاب «جامعه مدنی» - اثر موسی غنی‌نژاد و به همراه مطالعه چند کتاب کمکی از جمله کتاب «جامعه مدنی» کاظم علمداری

به روایت شهرام اتفاق
با هماهنگی و مدیریت فریدون پرهام
مشارکت کنندگان: اصلان عباسی
میهمانان جلسه هفتم (۲): کاظم علمداری، موسی غنی‌نژاد و ابراهیم صحافی

جلسه اول / جلسه دوم (بخش ۱ و ۲) / جلسه سوم / جلسه چهارم / جلسه پنجم / جلسه ششم / جلسه هفتم (بخش ۱) / جلسه هفتم (بخش ۲) / جلسه هشتم / جلسه نهم / جلسه دهم / جلسه یازدهم / جلسه دوازدهم / جلسه سیزدهم / جلسه چهاردهم / جلسه پانزدهم / جلسه شانزدهم / جلسه هجدهم.

#جامعه_مدنی باز کردن / نظر دهید

2023-06-22 20:34:00 واقعیت اسفبار این است که بخش بزرگ بدی‌ها را کسانی مرتکب می‌شوند که هرگز تصمیم به بد بودن یا خوب بودن نمی‌گیرند، همان‌هایی که توانایی اندیشیدن ندارند.

#هانا_آرنت
#تفکر_و_ملاحظات_اخلاقی

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2023-06-22 20:07:39 چرایی تکثرگرایی روش شناختی برای مطالعه پدیده های اجتماعی
 
  حبیب ابراهیم پور

نقص روش‌شناسی‌های موجود برای شناخت پدیده‌های اجتماعی و حتی پدیده‌های طبیعی نیازمند بازنگری در روش‌های جاری و بسط و توسعه است. بطوری که منجر به شناخت وسیع تری از پدیده‌ها بشود. نگاهی محققانه به مبانی نظری علوم نشان می‌دهد که غلبه دیدگاه اثبات‌گرایی(Positivism) و نگرش کمی و ریاضی در علوم، ناشی از الگوبرداری از پژوهش‌های تجربی علوم طبیعی بوده و این امر مشکلاتی را در استنباط و استنتاج محققان علوم اجتماعی و انسانی به‎وجود آورده است. این معضل در تمامی زیرشاخه‌های علوم اجتماعی و انسانی نیز تسری دارد.

 در نتیجه می توان گفت:
(1) پارادایم غالب در روش‌شناسی‌ علوم، اعم از علوم طبیعی و اجتماعی پارادایم اثبات‌گرایی است. مطابق این پارادایم روش‌های کمی و تجربی با تبعیت از مدل‌های علوم طبیعی و ریاضیات به‌عنوان روش اصلی پژوهش علوم تجربی و طبیعی بوده و به دلیل حوزه فکری غالب، بر علوم اجتماعی نیز تحمیل شده است.

 (2) پارادایم اثبات‌گرایی موجب تقلیل‌گرایی (Reductionism) در علوم اجتماعی شده و پدیده‌های پیچیده علوم اجتماعی را تا حد علوم طبیعی تقلیل می‌دهد.

بر این اساس دانشمندان علوم اجتماعی به‌دنبال راه‌های برون رفت از این معضل به پژوهش‌های کیفی و مبتنی بر علوم اجتماعی روی آورده‌اند تا بتوانند با کشف مدل‌های مبتنی بر علوم اجتماعی و انسانی برای این معضل پاسخی پیدا کنند.

 پیش زمینه این راه حل عبارت است از:

(1) علوم اجتماعی- انسانی و زیر شاخه‌های آن برای نجات از سیطره پارادایم اثبات‌گرایی و تقلیل‌گرایی، نیازمند پایه‌ریزی پیش‌فرضها و مفروضات خود بر اساس رویکردهای غیراثبات‌گرایی هستند. بر این اساس، رویکردهای دیگری چون پارادایم تفسیری، انتقادی و واقع‌گرایی انتقادی ظهور یافتند.

(2) چهار پارادایم اثبات‌گرایی، تفسیری، انتقادی و واقع انتقادی هر یک به تنهایی برای مطالعه پدیده‌های اجتماعی و انسانی کافی نبوده و گرایش به پارادایم‌های جدید نیز به معنای رویگردانی از پارادایم‌های قبلی نیست. 

در نتیجه برای یافتن راه‌حل مناسب برای حل این مساله می‌بایست در روش شناسی و مبانی فلسفی حاکم بر این روش‌ها بازنگری کرده و رویکرد آمیخته و تکثر‌گرایی(Pluralism) در روش شناسی و مبانی فکری و فلسفی را به عنوان راه برون رفت از آن اتخاذ نمود.
 

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید