سرو سخنگو (دکتر اسلامی نُدوشن)

2024-06-21 11:30:38 ایران سرزمینی تنهاست، یعنی به هیچ سرزمینِ دیگری در جهان شبیه نیست. نیچه می‌گفت: «مردِ تنها بزرگ است» و سنائیِ خودِ ما گفته است: «مُلکِ عالَم به زیرِ تنهایی‌ست/ مـردِ تنها، نشانِ زیبایی‌ست»؛
بنابراین از یاد نبریم که او را با این کیفیّت باید سنجيد. این توقّع هرگز نبوده است که کشور خود را _برای آنکه کشور ماست_ بیش از آنچه هست ارزیابی کنیم و به آن بها بدهیم. وطن‌خواهیِ خام، نشانه‌ی سبک‌مایگیِ ناهنجاری است. حرف بر سر آن است که او را آن‌گونه که هست بشناسیم، با عیب‌ها و حُسن‌هایش در کنار هم، و از نظر دور نداریم که این مرز و بوم اگر در دوران‌هایی کانونِ مصائب بوده است، بزرگ هم بوده است. بهای نازنینیِ خود را پرداخته.
من این خوش‌باوری را داشته‌ام که در هیچ موقعیّتی از این کشور امید برنگیرم. یک نیروی مرموز، یک هسته‌ی زایا _که نگفتنی است_ در قعرِ فرهنگِ این سرزمین و مردمِ آن می‌بینم که دلم را قرص نگاه می‌دارد:
تو عمر خواه و صبوری که چرخِ شعبده‌باز
هــزار بازی از ایـن طُرفه‌تر برانگیـزد.
«حافظ»
                #روزها_جلد‌سوم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-17 18:05:43 ‍ شعر معروف ناصر خسرو «حاجیان آمدند با تعظیم…» هر چه را در این باره گفتنی است، گفته است...
ناصرخسرو از رفیقش که از حج بازگشته است، می‌پرسد که آیا در برابر مناسک بیرونی، مناسک درونی را نیز به جا آورده است، مثلا: "عارفِ حقّ و منکرِ خود شده است؟ از شرّ نفْس ایمن گشته؟ عادت‌های بد را از خود دور ساخته؟ خود را به صِدق سپرده؟ و از این نوع…" و چون جواب همه‌ی آنها را «نه» می‌شنود، سرانجام می‌گوید:
گفتم: ای دوست، پس نکردی حج
نشدی در مقام محو مقیم
رفته و مکّه دیده، آمده باز
محنتِ بادیه خریده به سیم

از این‌رو می‌بینیم که میان دین دیواری کشیده شده است، این سوی دیوار همه جمع‌اند: حکّام جبّار، علمای بی‌عمل، سوداگران سودجو، اربابان بی‌مروّت، و همه‌ی اینها هم دلخوش بوده‌اند که واجبات و مستحبّات را مو به مو انجام داده‌اند، و البته درِ تفسیر و تعبیر هم که چهارطاق باز بوده است! وقتی ربا حرام باشد، می‌شود خانه را رهن کرد که منعی ندارد؛ شراب می‌شود خورد و پشت آن نماز خواند، فقط نباید فراموش کرد که دهان را آب بکشند! می‌توان در حال تعقیبِ نماز با اشاره‌ی انگشت حکم اجرای قتل داد (آن‌گونه که امیر مبارزالدّین آل‌مظفر می‌داد)، زیرا کسی که توی روی او بایستد، قتلش واجب است! خلاصه می‌توان موضوع را پیش خود این‌طور حل کرد که: هر کسی سرنوشتی دارد و با تقدیر الهی نباید جنگید؛ بنابراین فقیر، فقیر خلق شده است و غنی، غنی. قوی و ضعیف هر دو به حکمت آسمانی چنین شده‌اند!

امّا در آن سوی دیوار به‌ ندرت می‌توان کسی را یافت؛ زیرا در آنجا باید جوهر و جانِ دین به اجرا درآید و آن مستلزم محروم‌ کردن خود از لذائذ و مشتهیّات است و گذشت می‌خواهد؛ بنابراین ما در تاریخِ خود با این فاصله میانِ اصل و فرع روبرو بوده‌ایم و حاصلش آن بوده است که فرع بماند و اصل برود. اگر ایران به دو دسته‌ی استکبار و استضعاف تقسیم شده است، چه تعجبّی دارد؟ زیرا چنین تعبیر کرده بودند که می‌توان "مستکبر" بود بی‌آنکه به حکم ظاهر، هیچ عمل خلافی صورت گرفته باشد…
سیرِ تاریخ ایران هرچه جلو می‌آید، بر غلظت آشفتگیِ اخلاقی در کشور افزوده می‌شود، دلیل روشن است. تاریخ ایران بر سرِ راهِ خود، هر زمان مشکلِ تازه‌ای تحویل می‌گیرد و تراکم مشکل و مصیبت در یک جامعه‌ی بی‌مرجع، هرچه بیشتر عکس‌العمل‌های گسیخته و خودبینانه ایجاد می‌کند. یکی از این عکس‌العمل‌ها و شاید در رأس آنها، همان دور شدن از راهِ مستقیم و روی بردن به زرق است.

تا آنجا که بتوان از شواهد موجود استنباط کرد، پاکیزه‌ترین دوره‌ی تاریخ بعد از اسلام ایران، دوره‌ی سامانی‌ها بوده است (که قسمتی از ایران را در بر می‌گرفته) در این دوره رابطه‌ی گرم‌ترِ انسانی دیده می‌شود، و مقدار بیشتری صفا و شادی و کم‌عُقدگی در مردم است، و این دورانی است که در آن عقیده‌ها آزادانه‌تر ابراز می‌شود، و ابراز اعتقاد دینی با رنگ‌آمیزیِ کمتری همراه است، و فرهنگ بر روح مردم چیرگی دارد، و اندیشه‌ها صریح و روشن است.
پس از آنکه غزنویان و سپس سلجوقی و خوارزمشاهی بر ایران مستولی می‌شوند، و رابطه‌ی نزدیک‌تری میانِ ایران و خلافتِ بغداد برقرار می‌گردد، بر خشکی و خشونت و تعصّب افزوده می‌شود، و ایرانی‌ها برای آنکه خود را با خوی تند و کم‌تمدّنِ مهاجمان تطبیق دهند، شروع می‌کنند به آنکه استعدادِ انعطاف و سیاستِ خود را تقویت کنند…
در تمام این دوران، علمای ایران، صاحب‌فکران و به اصطلاح «طبقه‌ی فاضله‌ی» کشور بر دو دسته‌اند:
آنان که جانب حکّام را می‌گیرند، جانبِ بادِ موافق و خود را در خدمت آن می‌گذارند، مانند احمد حسن میمندی، نظام‌الملک و همه‌ی دیوانی‌های از این دست، و نیز بسیاری از علما که با سکوت و یا همراهیِ خود در واقع چرخِ حکومت را در چرخش می‌گذارند و عدّه‌ای از صاحب قلمان و غیره… در مقابل، اقلیّتی از علمای دین (کسانی چون پسر سمّاک و بوالحسن بولانی، قاضی بُست که وصف آنها را بیهقی در کتاب خود آورده است)، تک و توکی از شاعران و صاحب‌قلمان، و عدّه‌ی زیادی از عارفان، راه دیگری را در پیش می‌گیرند که راهِ خلافِ قدرت است. شکایت و افشاگریِ اینان که بیان‌کننده‌ی فکرِ معترض و وجدانِ عمومیِ مردم می‌تواند محسوب شود، ناظر به سه منبعِ اقتدار است: دستگاهِ حاکمه‌ی خودکامه، عالِم بی‌عملِ دنیادار، عوام؛
از همین جاست که عرفانِ ایران کوشش دارد که با این سه قید معارضه کند و فضای فکریِ قابل تنفّسِ وسیع‌تری پدید آورد. عرفان، بی‌آنکه از اصلِ دین بگلسد، بر سر بسیاری از فروع و مقرّرات پای می‌نهد، و در نتیجه هدفش گذاردنِ اصل در برابرِ فرع، و مغز در برابرِ پوست است.

               #دیروز_امروز_فردا
(مقاله‌ی
   قلمروی ریا در زمینه‌ی اجتماع و سیاست)

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-15 19:49:08 سرمایه‌های فرهنگی عبارت است از همه‌ی آنچه از گذشته‌ی ایران به جا مانده، و حاکی از سازندگی و خلّاقیّتِ قومِ ایرانی در طیّ این چند هزار سال زندگیِ خود است. بارزترین صفتی که انسان را ممتاز کرده است عشق به دانش و کشفِ حقیقت و آفرینندگی بوده است، که چون با طلبِ آزادی و عدالت همراه می‌شده، کارنامه‌ی [مثبتِ] زندگیِ او را می‌ساخته.

  #ذکر_مناقب_حقوق‌بشر_در_جهان‌سوم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-13 11:30:37 یک نوجوان یا جوان به علّت همان جوان بودن، بنا به غریزه، رو به آینده و رو به دنیای زنده دارد، ولو از دورترین روستاها سر برآورده باشد، ولو از ساده‌ترین خانواده‌ها بیرون آمده باشد. بنابراین نمی‌شود یقه‌اش را گرفته او را به عقب کشید‌. نمی‌شود او را در حبسِ آموزه‌هایی نگاه داشت که با دنیای امروز سازگاری ندارند.

                 #هشدار_روزگار

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-11 06:30:20 اگر بپذیریم که بر هیچ سرمایه‌ای: نه نفت، نه میراثِ گذشته، نه مواهبِ طبیعیِ یک کشور نمی‌توان تکیه کرد، و تنها منبعِ قابلِ اتّکا نیروی مغز و بازوی مردمِ آن کشور است، تبخیرِ عمرِ جوانان فاجعه‌بار خواهد بود.

              #ایران_و_تنهایی‌اش

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-08 19:58:39 ‍ ایرانی حکم کسی را داشته که یک قدحِ چینیِ گران‌بها زیرِ بغلش بوده و همه‌ی سرمایه‌اش همان بوده، می‌ترسیده که اگر بیفتد این قدح بشکند؛ به هر قیمت خواسته است آن را نگاه دارد. از این‌رو دست‌ به‌ عصا راه می‌رفته. با خود نگفته: «یا زنگیِ زنگ یا رومیِ روم»، با خود نگفته: «مرگ یک‌بار، شیون یک‌بار»! این قدح عبارت بوده است از «موجودیّت ایرانی» که او می‌خواسته است حفظ کند، برای حفظِ این امانت خود را به هر آب‌ و آتشی زده. به هر رنگی که لازم بوده درآمده و از همین‌روست که در تاریخِ ایران بهترین انسان‌ها دیده شده‌اند و بدترین نیز. می‌توان دریافت که راه چقدر ناهموار و پُرخطر بوده است و ایرانی می‌بایست شخصیّتِ دوگانه به خود بگیرد: هم در راه باشد و هم در بی‌راه؛ هم همراه باشد و هم حریف. تمام نیروی این ملّتِ نگون‌بخت در طیّ تاریخ به این نحو مصرف شده است؛ این که هم خود باشد و هم آنچه به آن واداشته می‌شده است، باشد. "دینامیسمِ" فرهنگیِ او نیز از همین خصوصیّت سرچشمه می‌گیرد.
فرهنگِ ایران، فرهنگِ ناشی از دوگانگی و مقاومت است و به همین سبب توانسته فرهنگی بسیار نیرومند از آب درآید.

              #ایران_و_تنهایی‌اش

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-07 16:07:48 نشانه‌ی "شِبه" به جای "اصل" در سیاست این است: گزافه جای تبلیغ را می‌گیرد و ادّعا جای منطق را؛ ارقام و اعداد، آماس می‌کنند، و «خواهد شد» جای را بر «شده است» تنگ می‌دارد.

#مرزهای_ناپیدا

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی‌ نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-05 06:30:55 صنعتِ جدید و زندگیِ نو، زهری دارد و پادزهری؛
بخش بزرگی از مردم دنیا که آنها را به "دنیای سومی‌ها" موسوم کرده‌اند، این زهر را چشیده‌اند، بی‌آنکه هنوز پادزهرش در دستشان باشد. از این‌رو گرفتار انفجار جمعیّت، آلودگی محیط زیست، آلونک نشینی، فساد، نارسائیِ اقتصاد و آموزش و بهداشت، از همه بدتر آشفتگیِ فرهنگی و نفاق و سر در گُمی هستند.
این واقعه‌ی دور افتادگی از «طبیعت» سرانجام بشر را تنبیه خواهد کرد، طبیعت نفرین می‌کند و نفرینِ طبیعت، شوم است.

#سخن‌ها_را_بشنویم
#بازتاب‌ها
..............................
پنجم ژوئن، روز جهانی محیط زیست
..............................

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-03 21:31:04 دیگر امروز این اصلِ مسلّمی است که کسی که از مردم نمی‌پرسد، حق ندارد بر آنها فرمان براند. سخیف‌ترین ادّعایی که در دورانِ ما عنوان شده است، آن است که:
«ما مصلحتِ همگان را بهتر از خودِ آنها تشخیص می‌دهیم!»

#ذکر_مناقب_حقوق‌بشر

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن

@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید

2024-06-02 13:23:11 تعدّدِ مشکلات و فشردگیِ زندگی در دنیای سوم، عظیم‌تر از آن است که با راهِ حلّ‌های معمولی بشود با آنها روبرو شد. شرط بدیهی آن است که همبستگی در میان مردم و حکومت باشد و هریک برای دیگری سرمشق و منبعِ الهام بماند. تاکتیک‌های قدیمیِ اداره‌ی جامعه دیگر مندرس شده است و یا جزو "تجمّل" و "تفنّن" گردیده که عبارت بود از:
تبلیغ، وعده‌ی سرِ خرمن، به کار بردنِ مداومِ فعلِ "خواهد شد"، نمایش و گزافه؛
و از جانب مردم:
از زیر کار در رفتن، تَک‌رَوی، سود پرستی، و نظایرش...
باید این فکر در نزد همه روشن بماند که وقتی یک کشتی غرق شد احدی از آن جان به در نمی‌برد، نه ناخدا، نه جاشو، و نه سرنشین.

   #سخن‌ها_را_بشنویم

کانال دکتر محمّد‌علی اسلامی نُدوشن
@sarv_e_sokhangoo باز کردن / نظر دهید