FactNameh | فکت‌نامه

2024-03-09 07:30:00 رای دادیم چی شد؟

این هفته در پادکست فکت‌نامه، بیشتر فکت‌چک‌هایی که مرور می‌کنیم، مربوط به انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری است. ابتدا اما به سراغ عکس‌های ساختگی می‌رویم که ادعا می‌شود به سیل سیستان و بلوچستان ارتباط دارد.

در ادامه ادعاهایی را درباره سال‌های برگزاری انتخابات در ایران، نقش شورای نگهبان در انتخاب نمایندگان، آمارهای نادرست دستاوردهای دولت، حقوق بشر و تبلیغ به رای‌ندادن و سطح استاندارد سلامت انتخابات در ایران، مرور می‌کنیم.

همچنین توضیح می‌دهیم چرا این گفته که فرزندان رهبر جمهوری اسلامی، مسئولیت و نقشی در جمهوری اسلامی ندارند، ادعایی گمراه‌کننده است.

در پایان، کامنت‌ها را مرور می‌کنیم.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

00:02:09 عکس‌های ساختگی سیل سیستان و بلوچستان
00:05:49 سالی یک انتخابات آزاد در ایران
00:10:08 شورای نگهبان و نفع‌بردن از انتخابات مجلس
00:15:58 ادعاهای همشهری‌ برای ترغیب به شرکت در انتخابات
00:24:21 ادعای نادرست امام جمعه ساری در مورد تبلیغ برای رای ندادن
00:27:10 سطح استاندارد سلامت انتخابات در ایران
00:32:32 مسئولیت‌ها و نقش فرزندان رهبر جمهوری اسلامی
00:43:26 کامنت‌ها

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-07 13:23:55 ادعای نادرست وزیر کشور درباره سطح استاندارد انتخابات اسفند ۱۴۰۲

احمد وحیدی وزیر کشور مدعی است: «سلامت انتخابات از بالاترین سطح استاندارد برخوردار بود.» این در حالی است که شورای نگهبان به عنوان ناظر انتخابات هنوز صحت انتخابات را تایید نکرده و چنین ادعایی پیش از اعلام نظر شورای نگهبان حتی در عرف رایج در جمهوری اسلامی، نه متعارف و نه معتبر است.

با این وجود بررسی‌های ما نشان می ‌هد که با وجود پیش‌بینی برخی از استانداردهای سلامت انتخابات در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و رعایت کم و بیش آن از سوی هیات اجرایی، ولی بسیاری از استانداردهای سلامت انتخابات که سازمان بین‌المللی بین‌المجالس تصویب کرده رعایت نمی‌شود مثل:

ثبت‌نام رای‌دهندگان پیش از روز رای‌گیری؛

فقدان کمیسیون مستقل انتخابات و عدم پذیرش نظارت مستقل ملی و بین‌المللی بر انتخابات؛

وجود تردید نسبت به درستی شمارش و تجمیع آراء به دلیل حضور نداشتن ناظران مستقل و برگزاری و نظارت کردن عوامل حکومت بر انتخابات؛

وجود نداشتن نهاد یا دادگاه مستقل برای رسیدگی به شکایات انتخاباتی شهروندان؛

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که علاوه بر ایرادات ساختاری که سلامت انتخابات در ایران را تضمین نمی‌کند، ادعاهای برخی از کاندیداها از جمله روسای کمیسیون انرژی و کمیسیون اقتصادی مجلس نسبت به وجود تخلفات در اندیمشک و کرمان، نشان می‌دهد که انتخابات مجلس شورای اسلامی با رعایت استانداردهای سلامت انتخابات برگزار نشده است.

بنابراین «فکت نامه» به ادعای احمد وحیدی وزیر کشور مبنی بر اینکه «سلامت انتخابات از بالاترین سطح استاندارد برخوردار بود»، نشان «نادرست» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-06 15:48:55 ادعای نادرست سخنگوی هیات رئیسه مجلس: حقوق نمایندگان ماهانه ۲۵ میلیون تومان است

سخنگوی هیات رئیسه مجلس در حالی می‌گوید دریافتی نمایندگان، ۲۵ میلیون تومان است که اسناد، شواهد و قوانین نشان می‌دهد دریافتی آن‌ها به مراتب بیشتر از این است.

بنابراین «فکت‌نامه» این ادعای نظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس را که «حقوق نمایندگان حدود ۲۵ میلیون تومان است»، خلاف واقعیت می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-06 10:15:18 فکت‌نامه را در ایکس(توییتر سابق) دنبال کنید.

https://twitter.com/factnameh

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-05 22:53:45 عکس‌های ساختگی از سیل واقعی

در روزهای اخیر و در پی سیل استان سیستان و بلوچستان در ایران، در کنار تصاویر و ویدیوهای این فاجعه، تصاویری ساختگی هم که گفته می‌شود از مردم سیل‌زده در این استان گرفته شده، در شبکه‌های اجتماعی مختلف منتشر شد.

این تصویر نه یک عکس واقعی که ساخته هوش مصنوعی موتور جستجوی Bing است. این تصویر و چند تصویر مشابه آن را یک کاربر اینستاگرام به نام برای همراهی با کودکان فلسطینی تولید کرده است.

این کاربر در هشتگ‌های پستی که این تصاویر در آن منتشر شده بود بر اینکه تصاویر تولید هوش مصنوعی است تاکید کرده بود.

در شبکه‌های اجتماعی ایران حتی بر سر اینکه این عکس‌ها مربوط به غزه است یا سیستان و بلوچستان بحث و اختلاف نظر به وجود آمد. تصویر دیگری هم با شرایط مشابه در میان تصاویر منتشر شده وجود داشت.

در حالی که چنان که پیش از این تاکید کردیم تصاویری از این دست که لابلای عکس‌های واقعی سیل سیستان و بلوچستان و وضعیت کودکان فلسطینی در غزه منتشر می‌شود، نه عکس واقعی که محصول هوش مصنوعی است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-04 11:27:31 ایرنا: کاهش مشارکت در انتخابات در دنیا مشهود است اما مشارکت در ایران رو به افزایش است.

با کلیک بر روی نوشته‌های آبی رنگ می‌توانید مقایسه نرخ مشارکت را به صورت نمودار ببینید.

طبق آمارهای رسمی در ایران، نرخ مشارکت در انتخابات مجلس، نه‌تنها رو به افزایش نیست، بلکه در یک روند کاهشی، در انتخابات دوره گذشته به پایین‌ترین سطح تاریخی رسیده.

ادعاهای ایرنا درباره مشارکت مردم کشورهای دیگر در انتخابات، ترکیبی از اطلاعات، دست‌چین‌شده، درست، نادرست و گمراه‌کننده است.

ایرنا مدعیست نرخ مشارکت در انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا بالای ۵۰درصد نیامده. این ادعا نادرست است، تنها از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۴، این نرخ زیر ۵۰درصد بوده.

ایرنا مدعیست نرخ مشارکت در انتخابات مجلس فرانسه زیر ۵۰ درصد است. بله در دو دوره قبلی این طور بوده، اما در انتخابات دیگر مانند انتخابات اخیر اتحادیه اروپا در این کشور، نرخ مشارکت در بالای ۵۰ درصد است.

ایرنا مدعیست نرخ مشارکت در انگلستان نزولی است. این طور نیست. نرخ مشارکت در انتخابات انگلستان در ۲ دهه گذشته صعودی و در آخرین انتخابات به ۶۷ درصد رسیده.

ایرنا مدعیست مشارکت در اتریش ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده، اما توضیح نمی‌دهد منظورش از کاهش ۲۰ درصدی، کاهش نرخ مشارکت از ۹۵ درصد به مشارکت ۷۵درصدی در ۷۰ سال گذشته است.

ادعاهای ایرانا درباره نرخ مشارکت در پرتغال و جمهوری چک و دنمارک هم نادرست است.

ایرنا می‌گوید مشارکت در سوئد پایین آمده. از جنگ جهانی دوم تا امروز انتخابات پارلمان سوئد حداقل مشارکت ۷۷ درصدی را در سال ۱۹۵۸ و حداکثر ۹۱ درصد را در سال ۱۹۸۲ تجربه کرده و بقیه سال‌ها، نرخ مشارکت بین این ۲ عدد بوده.

تنها بخش درست گزارش ایرانا پایین بودن نرخ مشارکت در سوئیس است. در تمام نیم‌قرن گذشته، کم‌رونق‌‌ترین انتخابات جمهوری اسلامی ایران تقریبا به اندازه پررونق‌ترین انتخابات در سوئیس، مشارکت داشته‌است.

با کلیک بر روی نوشته‌های آبی رنگ می‌توانید مقایسه نرخ مشارکت را به صورت نمودار ببینید.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-02 11:13:48 «من بی‌خبرم»

این هفته در پادکست فکت‌نامه دو سوژه اصلی داریم. ابتدا درباره «هما» یا همان کرکس استخوان‌خوار صحبت می‌کنیم؛ پرنده‌ای که این هفته، مهم‌ترین سوژه حیات وحش در ایران بود.

همچنین به سراغ ابلاغیه جدید درباره غیرقانونی بودن فیلترشکن‌ها می‌رویم و بررسی می‌کنیم آیا واقعا امکان دارد وزیر ارتباطات که در جلسه تصویب آن حضور داشته، خبر این مصوبه را اولین بار از تلویزیون شنیده باشد؟

در ادامه، ادعاهای مربوط به غیرقانونی بودن یا نبودن فیلترشکن را بررسی می‌کنیم و درباره ویدئوی صف افغانستانی‌ها در ورامین، ادعای احیای واحدهای تولیدی در کشور توضیح می‌دهیم.

در پایان هم فکت‌چک کوتاهی درباره ادعای غرق‌شدن کشتی بریتانیایی در خلیج فارس را مرور می‌کنیم و به سراغ بررسی کامنت‌ها می‌رویم.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

00:02:39 همه چیز درباره «هما»
00:16:31 بی‌اطلاعی وزیر از ممنوعیت فیلترشکن
00:26:56 آیا استفاده از فیلترشکن غیرقانونی است؟
00:31:21 صف افغانستانی‌ها در ورامین
00:39:28 ادعای احیای واحدهای تولیدی
00:43:07 ویدئوی غرق‌شدن کشتی در سواحل برزیل
00:52:29 کامنت‌ها

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-01 23:37:54 ادعای نادرست امام جمعه ساری در مورد تبلیغ برای رای ندادن

امام‌جمعه ساری که کاندیدای خبرگان رهبری از مازندران هم هست، در سفر تبلیغاتی به سوادکوه، گفته: «دعوت مردم به عدم شرکت در انتخابات، ضد حقوق بشری است»

نه هیچ سند بین‌المللی و تعریف پذیرفته‌شده‌ای از این ادعا پشتیبانی می‌کند و نه حتی منطقی است که این ادعا را بپذیریم که «تبلیغ برای رای ندادن» عملی «ضد حقوق بشری» است.

بر اساس مواد ۱۸ و۱۹ و ۲۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر، فردی که دیگران را به عدم مشارکت در انتخابات تشویق می‌کند در حال استفاده از حق آزادی بیان خود است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-01 22:30:03 ادعاهای همشهری‌ آنلاین برای ترغیب به شرکت در انتخابات با عنوان «رای دادیم چی شد؟»

روزنامه همشهری با انتشار تصاویر تبلیغاتی با عنوان «رای دادیم چی شد؟» مدعی شده با رای مردم به دولت رئیسی تورم ۶۰ درصدی در یک سال به ۴۰ درصد کاهش یافت و رشد ۱۰ برابری قیمت مسکن متوقف شد.

هیچ کدام از این ادعاها صحت ندارند.

ادعای ساخت یک میلیون مسکن بی‌پایه و اساس است، طبق آمار رسمی از زمان روی کار آمدن دولت رئیسی قیمت مسکن در تهران بیش از دو برابر رشد کرده و نرخ تورم مسکن به بالاترین حد در هفت سال گذشته رسیده است.

در مورد تورم هم بارها فکت‌نامه این ادعای نادرست را بررسی و صحت آن را رد کرده است. گزارش‌های بانک مرکزی در دسترس عموم نیست، اما طبق گزارش مرکز آمار نرخ تورم در زمان تشکیل دولت سیزدهم حدود ۴۵ درصد بود، طبق آخرین گزارش مرکز آمار در بهمن ماه حدود ۴۲ درصد است.

رخ رشد با احتساب نفت از ۱۵ ماه پیش از تشکیل دولت رئیسی مثبت بوده و حتی در یک فصل ۹ درصد ثبت شده که ۲ واحد درصد بیشتر از بالاترین نرخ رشد فصلی در دولت ابراهیم رئیسی است. بدون نفت هم وضعیت قبل و بعد از دولت رئیسی تغییر تغییر معناداری نکرده است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-28 12:48:27 از «طرح زنجیره تامین» برای اتباع افغانستان چه می‌دانیم؟

در شبکه‌های اجتماعی، ویدیویی منتشر شده که صف طولانی را نشان می‌دهد و مدعیست: «صف سپرده صد میلیونی خرید اقامت ایران توسط افغان‌ها در ورامین» است.

ویدیو را فردی به‌نام محمدحسین رضایی در استوری اینستاگرام منتشر کرده‌است. ویدیوها روز اول اسفند منتشر شده‌اند. این مکان، سالن فوتسال شیرکوند در ورامین، صادقعلی، خیابان فکوری است.

در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۲، سازمان ملی مهاجرت در وزارت کشور، جزییات طرحی را اعلام کرد که عنوانش «طرح جذب و مدیریت منابع مالی و سپرده‌گذاری اتباع و مهاجرین در زنجیره‌های تولید» بود. در اخبار رسمی به این طرح «زنجیره تولید» می‌گویند و در بین افکار عمومی به طرح «سپرده صدمیلیونیِ خرید اقامت ایران» مشهور شده‌است.

خلاصه این طرح این است که جمهوری اسلامی می‌خواهد با جذب سپرده‌های خرد مهاجران افغانستانی (رقم قطعی ۱۰۰ میلیون تومان برای سال ۱۴۰۲)، مزایایی را در اختیار این مهاجران قرار بدهد و در عین‌حال به منابع مالی این بخش نیز دست پیدا کند.

سازمان ملی مهاجرت تأکید دارد این طرح اختیاری بوده و تسهیلات متعددی از جمله قسط بندی ۱۰ ماهه و ۲۰ ماهه برای متقاضایان در نظر گرفته است. دارندگان «برگه سرشماری و بازشماری» در اولویت اول هستند. این گروه در حقیقت «پناهجویان افغانستانی فاقد مدارک معتبر قانونی» بوده‌اند که معمولا بیشتر از دارندگان کارت‌های اقامت، حقوق مدنی‌شان نادیده گرفته می‌شود.
در همه موارد فوق «تمدید مجوز سکونت و تردد»، سپس «پروانه اشتغال» و «بهره‌مندی از خدمات بانکی و بیمه‌ای» برای چنین افرادی در نظر گرفته‌شده‌است.

هیچ‌کدام از این خدمات به منزله «اقامت» در ایران نیست و در هیچ جای متن طرح منتشر شده صحبتی از «کسب دفترچه اقامت ایران» به‌عنوان مزایای طرح نشده‌است. با این‌حال:

۱) پرداخت این ۱۰۰ میلیون تومان، بخشی از مقدمات اولیه برای هر زندگی معمولی در ایران (مانند تردد و اشتغال) را برای این مهاجران فراهم می‌کند.

۲) پرداخت این ۱۰۰ میلیون مزیت‌هایی مانند کارهای بانکی و بیمه را برای دارنده آن مهیا می‌کند که می‌تواند سابقه و پروفایل خوبی برای کسب اقامت ایران برای آن فرد مهاجر یا پناهجو ایجاد کند.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید