FactNameh | فکت‌نامه

2024-03-01 22:30:03 ادعاهای همشهری‌ آنلاین برای ترغیب به شرکت در انتخابات با عنوان «رای دادیم چی شد؟»

روزنامه همشهری با انتشار تصاویر تبلیغاتی با عنوان «رای دادیم چی شد؟» مدعی شده با رای مردم به دولت رئیسی تورم ۶۰ درصدی در یک سال به ۴۰ درصد کاهش یافت و رشد ۱۰ برابری قیمت مسکن متوقف شد.

هیچ کدام از این ادعاها صحت ندارند.

ادعای ساخت یک میلیون مسکن بی‌پایه و اساس است، طبق آمار رسمی از زمان روی کار آمدن دولت رئیسی قیمت مسکن در تهران بیش از دو برابر رشد کرده و نرخ تورم مسکن به بالاترین حد در هفت سال گذشته رسیده است.

در مورد تورم هم بارها فکت‌نامه این ادعای نادرست را بررسی و صحت آن را رد کرده است. گزارش‌های بانک مرکزی در دسترس عموم نیست، اما طبق گزارش مرکز آمار نرخ تورم در زمان تشکیل دولت سیزدهم حدود ۴۵ درصد بود، طبق آخرین گزارش مرکز آمار در بهمن ماه حدود ۴۲ درصد است.

رخ رشد با احتساب نفت از ۱۵ ماه پیش از تشکیل دولت رئیسی مثبت بوده و حتی در یک فصل ۹ درصد ثبت شده که ۲ واحد درصد بیشتر از بالاترین نرخ رشد فصلی در دولت ابراهیم رئیسی است. بدون نفت هم وضعیت قبل و بعد از دولت رئیسی تغییر تغییر معناداری نکرده است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-28 12:48:27 از «طرح زنجیره تامین» برای اتباع افغانستان چه می‌دانیم؟

در شبکه‌های اجتماعی، ویدیویی منتشر شده که صف طولانی را نشان می‌دهد و مدعیست: «صف سپرده صد میلیونی خرید اقامت ایران توسط افغان‌ها در ورامین» است.

ویدیو را فردی به‌نام محمدحسین رضایی در استوری اینستاگرام منتشر کرده‌است. ویدیوها روز اول اسفند منتشر شده‌اند. این مکان، سالن فوتسال شیرکوند در ورامین، صادقعلی، خیابان فکوری است.

در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۲، سازمان ملی مهاجرت در وزارت کشور، جزییات طرحی را اعلام کرد که عنوانش «طرح جذب و مدیریت منابع مالی و سپرده‌گذاری اتباع و مهاجرین در زنجیره‌های تولید» بود. در اخبار رسمی به این طرح «زنجیره تولید» می‌گویند و در بین افکار عمومی به طرح «سپرده صدمیلیونیِ خرید اقامت ایران» مشهور شده‌است.

خلاصه این طرح این است که جمهوری اسلامی می‌خواهد با جذب سپرده‌های خرد مهاجران افغانستانی (رقم قطعی ۱۰۰ میلیون تومان برای سال ۱۴۰۲)، مزایایی را در اختیار این مهاجران قرار بدهد و در عین‌حال به منابع مالی این بخش نیز دست پیدا کند.

سازمان ملی مهاجرت تأکید دارد این طرح اختیاری بوده و تسهیلات متعددی از جمله قسط بندی ۱۰ ماهه و ۲۰ ماهه برای متقاضایان در نظر گرفته است. دارندگان «برگه سرشماری و بازشماری» در اولویت اول هستند. این گروه در حقیقت «پناهجویان افغانستانی فاقد مدارک معتبر قانونی» بوده‌اند که معمولا بیشتر از دارندگان کارت‌های اقامت، حقوق مدنی‌شان نادیده گرفته می‌شود.
در همه موارد فوق «تمدید مجوز سکونت و تردد»، سپس «پروانه اشتغال» و «بهره‌مندی از خدمات بانکی و بیمه‌ای» برای چنین افرادی در نظر گرفته‌شده‌است.

هیچ‌کدام از این خدمات به منزله «اقامت» در ایران نیست و در هیچ جای متن طرح منتشر شده صحبتی از «کسب دفترچه اقامت ایران» به‌عنوان مزایای طرح نشده‌است. با این‌حال:

۱) پرداخت این ۱۰۰ میلیون تومان، بخشی از مقدمات اولیه برای هر زندگی معمولی در ایران (مانند تردد و اشتغال) را برای این مهاجران فراهم می‌کند.

۲) پرداخت این ۱۰۰ میلیون مزیت‌هایی مانند کارهای بانکی و بیمه را برای دارنده آن مهیا می‌کند که می‌تواند سابقه و پروفایل خوبی برای کسب اقامت ایران برای آن فرد مهاجر یا پناهجو ایجاد کند.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-28 11:22:53 همه چیز درباره «هما»

در هفته‌های گذشته و پس از انتشار ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی با عنوان «همای سعادت روی شانه‌های‌تان»، این پرنده لاشه‌خوار توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کرد.

به دلیل اهمیت این پرنده در باورهای عمومی مردم ایران، هر بار دیده شدن آن با تولید حجم انبوهی از خبرهای نادرست و نیمه‌درست در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی همراه است.

روزنامه اعتماد بعد از انتشار این ویدیو یک اینفوگرافی با عنوان آشنایی با «همای سعادت» منتشر کرده و در آن ادعاهای نادرست و نیمه درستی را منتشر کرده است.

یکی از این ادعاها این است «PH اسید معده هما یک است، می‌تواند حتی فلزات را ذوب کند». PH اسید معده کرکس ریش‌دار یا همان هما، نزدیک به یک است، و می‌تواند در عرض ۲۴ ساعت استخوان‌ها را متلاشی کند. ذوب فلزات اما یک فرایند فیزیکی است و بجز برای جیوه، در مورد سایر فلزات در دمای بالا صورت می‌گیرد و در این مورد بی‌معنی است. اگر منظور توانایی «حل کردن» فلزات در معده این کرکس باشد، در حالی که اسید معده هما در تجزیه مواد آلی و حتی استخوان ها بسیار موثر است، توانایی آن در حل کردن فلزات محدود است و به نوع فلز و زمان قرار گرفتن در معرض آن بستگی دارد.

روزنامه اعتماد در توضیح رنگ پرهای این پرنده هم نوشته که «رنگ اصلی هما، سفید است اما به علت حمام در آب‌های حاوی گوگرد، به منظور باکتری‌زدایی، به مرور زرد می‌شود.»

یکی دیگر از ادعاهای مطرح شده این است که نقش هما بر سرستون‌های تخت جمشید وجود دارد. موجود پرنده مانندی که در سرستون‌های تخت جمشید دیده می‌شود، موجودی افسانه‌های به نام شیردال یا گریفین (Griffin) است، با تن شیر و سر دال (نوعی کرکس، متفاوت از هما) و گوش اسب است. احتمالا اینکه «هواپیمایی ملی ایران» با حروف اختصاری «هما»، از عکس این سرستون‌ها به عنوان نماد خود استفاده کرده این تصویر غلط اما معمول را به وجود آورده است که این سرستون‌ها همان «هما» پرنده مورد بحث ماست.

کرکس ریش‌دار یا هما در گستره‌ای عظیم از تبت، شبه قاره هند، مغولستان، چین، ایران، جنوب اروپا گرفته تا شرق آفریقا زندگی می‌کند. از هما در ادبیات فارسی به کرات یاد شده و از فردوسی و خاقانی گرفته تا فرخی و نظامی درباره آن شعر سروده‌اند.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-26 15:14:21 آیا انتخابات در جمهوری اسلامی ایران همیشه صحیح و سالم برگزار شده؟

علی خامنه‌ای: انتخابات در ایران همیشه «صحیح، سالم و متین» بوده است.

انتخابات در جمهوری اسلامی همواره با شائبه تقلب و تخلف و با حذف سازمان‌یافته جریان‌های مخالف و منتقد و حتی گروه‌های همسو با نظام برگزار شده.

ادعای سلامت انتخابات بدون ناظران مستقل اعتباری ندارد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-25 07:31:25 از این هم نزدیک‌تر می‌شویم!

این هفته، قسمت ۱۵۱ پادکست فکت‌نامه را با فکت‌چک کانال هواداران علی‌اکبر رائفی‌پور آغاز می‌کنیم؛ ویدئویی که فیلم سخنرانی او را روی یک ناو بازنشسته آمریکایی در موزه‌ای در کالیفرنیا نشان می‌دهد و می‌گوید: «از این هم نزدیک‌تر می‌شویم.»

در ادامه هم، به بهانه انتخابات، به سراغ بررسی ادعاها و گفته‌هایی می‌رویم که درباره دموکراسی و حق رای در این روزها گفته می‌شود. ادعای رهبر جمهوری اسلامی را درباره سالم بودن انتخابات در ایران بررسی می‌کنیم، توضیح می‌دهیم که چرا ادعای کاهش مشارکت انتخاباتی در دنیا، شاخ‌دار است و دقایقی هم درباره جزئیات دریافتی نمایندگان مجلس و همچنین سن رای‌اولی‌ها در ایران صحبت خواهیم کرد.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

00:04:04 ویدئوی سخنرانی رائفی‌پور روی ناو آمریکایی
00:10:07 سلامت انتخابات در ایران
00:19:56 ادعای کاهش مشارکت انتخاباتی در دنیا
00:29:10 دریافتی نمایندگان مجلس
00:34:44 رای‌اولی‌ها در ایران
00:39:54 کامنت‌ها

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-24 13:00:00 ادعای عجیب دبیر شورای عالی فضای مجازی درباره ممنوعیت فیلترشکن

سیدمحمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی می‌گوید، مخاطب مصوبه شورا برای «ممنوعیت استفاده از فیلترشکن» دستگاه‌های دولتی است و ربطی به مردم ندارد.

در بند ششم مصوبه جلسه ۹۹ شورای عالی فضای مجازی (۲۳ آبان ۱۴۰۲) گفته شده «استفاده از ابزارهای پالایش‌شکن ممنوع می‌باشد، مگر مواردی که دارای مجوز قانونی می‌باشند.»

مخاطب این این بند بر خلاف بقیه قسمت‌ها، به طور صریح یا تلویحی مشخص نیست. بنابراین از نظر حقوقی می‌تواند مبنای ممنوعیت عمومی استفاده از فیلترشکن باشد.

در بقیه بخش‌های مصوبه،‌ از جمله مواد یک تا پنج که دستگاه‌های دولتی «مخاطب خاص» هستند به روشنی به عنوان اشاره شده است.

از نظر منطقی معلوم نیست چرا فیلترشکن باید برای دستگا‌ه‌های دولتی منع یا مشروط به مجوز شود، در حالی که دستگاه‌ها می‌تواننددر صورت لزوم از اینترنت بدون فیلتر استفاده کنند.

در تبصره بند ممنوعیت استفاده از فیلترشکن، کارگروهی از مقام‌های حکومتی برای ساماندهی وضعیت فیلترشکن‌ها تشکیل شده که منطقا حوزه مسئولیت آن، حوزه عمومی است.

تاکنون اغلب مقامات حاضر در جلسه ۲۳ آبان شورای عالی فضای، از اظهار نظر درباره این مصوبه خودداری کرده‌اند و حتی وزیر ارتباطات منکر اطلاع از آن شده است.

می‌توان تصور کرد، خودداری و پنهان‌کاری درباره این مصوبه، نگرانی از واکنش و حساسیت افکار عمومی به ممنوعیت و احتمالا جرم‌انگاری استفاده از فیلترشکن باشد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-24 10:43:44 ادعای نادرست درباره احیای واحدهای تولیدی راکد و غیرفعال

محسن منصوری، معاون اجرایی رئیس‌جمهور و سرپرست نهاد ریاست جمهوری می‌گوید: «بیش‌ از ۷ هزار واحد تولیدی تعطیل یا نیمه‌تعطیل در دولت رئیسی احیا شده‌اند.»

هیچ گزارش مستندی برای تایید یا رد این ادعا وجود ندارد، اما در ۶ ماه گذشته، مقام‌ها و نهادهای دولتی اعداد و ارقام مختلف و متناقضی از ۴ تا بیش از ۷ هزار با عنوان آمار احیای واحدهای تولیدی اعلام کرده‌اند.

با وجود این تناقض‌ها و در غیاب گزارش‌های آماری مستند، فکت‌نامه همه این اعداد و ارقام را بی‌اساس می‌داند و به آن نشان نادرست می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-23 10:50:08 ویدیویی که ادعا می‌شود مربوط به غرق‌شدن یک کشتی بریتانیایی است

برخی از سایت‌های خبری مانند همشهری آنلاین، مشرق‌نیوز، قدس آنلاین و همچنین کاربران موسوم به ارزشی در توییتر، اینستاگرام و ایتا، ویدیوی غرق‌شدن یک کشتی را با عنوان ویدیوی کشتی بریتانیایی منتشر می‌کنند و مدعی‌اند این کشتی بر اثر حمله حوثی‌ها غرق شده است.

ویدیو قدیمی است و ارتباطی با این روزها ندارد. رد ویدیوی اصلی را می‌توان در یوتیوب از سال ۲۰۲۱ پیدا کرد.

ویدیویی که این روزها دست‌به‌دست می‌شود، مربوط به غرق‌شدن یک کشتی کره جنوبی در سواحل برزیل است. این سانحه در سال ۲۰۲۰ اتفاق افتاده است.

درباره حمله اخیر حوثی‌ها به یک کشتی بریتانیایی نیز می‌دانیم که خدمه این کشتی، خود را تسلیم کرده‌اند اما اینکه این کشتی پس از این حمله غرق شده، ادعایی بی‌اساس است.

فکت‌نامه نیز به این ادعاها درباره ویدیوی غرق‌شدن کشتی بریتانیایی نشان «نادرست» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-23 07:31:35 از این هم نزدیک‌تر می‌شویم!

این هفته، قسمت ۱۵۱ پادکست فکت‌نامه را با فکت‌چک کانال هواداران علی‌اکبر رائفی‌پور آغاز می‌کنیم؛ ویدئویی که فیلم سخنرانی او را روی یک ناو بازنشسته آمریکایی در موزه‌ای در کالیفرنیا نشان می‌دهد و می‌گوید: «از این هم نزدیک‌تر می‌شویم.»

در ادامه هم، به بهانه انتخابات، به سراغ بررسی ادعاها و گفته‌هایی می‌رویم که درباره دموکراسی و حق رای در این روزها گفته می‌شود. ادعای رهبر جمهوری اسلامی را درباره سالم بودن انتخابات در ایران بررسی می‌کنیم، توضیح می‌دهیم که چرا ادعای کاهش مشارکت انتخاباتی در دنیا، شاخ‌دار است و دقایقی هم درباره جزئیات دریافتی نمایندگان مجلس و همچنین سن رای‌اولی‌ها در ایران صحبت خواهیم کرد.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-02-22 23:16:26 ادعای شاخ‌دار وزیر ارتباطات درباره بی‌اطلاعی از مصوبه ممنوعیت فیلترشکن

صبح روز ۲ اسفند ۱۴۰۲، زارع‌پور، وزیر ارتباطات، درباره مصوبه «ممنوعیت فیلترشکن‌ها» به گفت: «ما هم از طریق صدا و سیما شنیدیم و هنوز چیزی رسما به ما ابلاغ نشده‌است. [منتظریم] ابلاغ بشود ببینیم داستان چه هست.»

وزیر ارتباطات، نه‌تنها «عضو حقوقی شورای عالی فضای مجازی» است، بلکه اصولا این شورا و وزارت ارتباطات در بیشتر امور ارتباط تنگاتنگی دارند و هر دو از نهادهای اصلی جمهوری اسلامی برای اجرای سیاست‌های فضای مجازی هستند.

براساس اطلاعات منتشر شده در «پایگاه ملی قوانین و مقررات» مصوبه در «۲۳ آبان» در جلسه ۹۶ شورای عالی فضای مجازی تصویب شده‌است.

در بعدازظهر سه‌شنبه ۲۳ آبان (ساعت ۱۵) وزیر ارتباطات برای شرکت در جلسه ۹۶‌ شورای عالی فضای مجازی در سالن «شهید بهشتی نهاد ریاست جمهوری» حضور داشته و حتی پیش از صحبت‌های رئیس جمهوری ، گزارشی درباره «اینترنت ماهواره‌ای» داده‌است.

ایرنا، در خبری که همان‌شب از جلسه شورای عالی فضای مجازی مخابره کرده‌بود به بخش‌های از همین مصوبه (شماره ۳) و مصوبه شماره ۲ همین جلسه اشاره کرده‌بود.

فردای آن روز (۲۴ آبان)، صبح، وزیر ارتباطات برای شرکت در «جلسه هیات دولت» به ریاست جمهوری رفته و در حاشیه آن جلسه با خبرنگاران درباره مسائلی مشابه محتوای جلسه روز قبل هم صحبت کرده‌است.

این مصوبه روز «۲۹ بهمن» ابلاغ و همان روز رسانه‌ای شده‌ و توسط «معاون اول رییس جمهوری» به دستگاه‌های دولتی ذیربط (از جمله وزارت ارتباطات) ابلاغ شده و ۳۰ بهمن روی سامانه معاونت حقوقی ریاست جمهوری قرار گرفته‌است.

دو روز بعد از انتشار اخبار مختلف درباره این مصوبه (مشهور به ممنوعیت فیلترشکن) جلسه‌ ۹۹ شورا در بعد از ظهر روز سه‌شنبه «۱ اسفند ۱۴۰۲» در سالن شهید بهشتی ریاست‌جمهوری برگزار شده و در جلسه زارع‌پور و آقامیری کنار هم نشسته‌بودند.

اما با این‌حال وزیر ارتباطات روز بعد (صبح ۲ اسفند ۱۴۰۲) در مقابل خبرنگاران چندین‌بار به‌طور کلی، از همه‌چیز اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.

وزیر ارتباطات در ادامه همین اظهار بی‌اطلاعیش می‌گوید: «بخش‌هایی از آن [مصوبه] … به‌صورت آزمایشی روی سکوهای بومی در حال ارائه است.»

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید