FactNameh | فکت‌نامه

2024-03-27 10:18:27 ادعای اغراق‌آمیز برافراشتن پرچم ایران در مسجدالاقصی

در رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی ویدیویی با عنوان برافراشته شدن پرچم ایران بر دیوار مسجد الاقصی منتشر شده است.

در این ویدیو پرچم جمهوری اسلامی را می‌بینیم که بر روی پرچم فلسطین قرار گرفته و بر دیواره داخلی اتاقی سنگی نصب شده است.

جستجوهای ما نشان می‌دهد این اتاق سنگی، مکانی به نام مسجد الصخره در قبة الصخره است. جایی که به باور مسلمانان پیامبر اسلام از آنجا به معراج رفته است.

این مکان در نزدیکی مسجدالاقصی و در محوطه حرم شریف است. آنچه مشخص است در این ویدیو اثری از برافراشته شدن پرچم جمهوری اسلامی بر دیوار مسجدالاقصی دیده نمی‌شود.

بنابراین ما در فکت‌نامه به ادعای برافراشته شدن پرچم ایران بر دیوار مسجد الاقصی نشان نادرست می‌دهیم.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-26 20:47:35 بازی با آمار پرتاب‌های فضایی

مقامات دولتی و رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران در یک ساله گذشته آمارهایی درباره پرتاب‌های فضایی در دولت سیزدهم می‌دهند که مبنای درستی برای محاسبه نداشته و دقیق نیست.

در آخرین مورد ابراهیم رئیسی در پیام نوروزی سال ۱۴۰۳ گفت «از ابتدای این دولت به اندازه کل ۱۳ سال قبل پرتاب فضایی موفق انجام شده است.»

تعداد کل پرتاب‌هایی که در دوره ریاست‌جمهوری رییسی انجام شده ۸ پرتاب است و در دوره احمدی نژاد و دوره روحانی هم هر کدام ۴ پرتاب در مجموع ۸ پرتاب انجام شده‌‌است.

اما در دوره احمدی نژاد: ۳ پرتاب دولت، ۱ پرتاب روسیه؛ در دوره روحانی: ۳ پرتاب دولت، ۱ پرتاب سپاه و در دوره رئیسی: ۲ پرتاب دولت، ۴ پرتاب سپاه و ۲ پرتاب روسیه انجام داده‌اند. یعنی خود دولت، یک سوم مجموع دولت‌های قبلی پرتاب انجام داده‌است.

تعداد کل پرتاب‌های موفق در دولت رئیسی ۶ پرتاب بوده در حالی که در دوره احمدی نژاد ۳ و در دوره روحانی ۲ پرتاب موفق و در مجموع ۵ پرتاب موفق انجام شده‌است.

اما، در دوره احمدی نژاد: ۳ پرتاب دولت؛ در دوره روحانی: ۱ پرتاب دولت، ۱ پرتاب سپاه و در دوره رئیسی: ۱ پرتاب دولت، ۳ پرتاب سپاه و ۲ پرتاب روسیه موفق اعلام شده است.

دولت رئیسی تنها یک پرتاب موفق (ماهواره مهدا و دو تاسواره کیهان۲ و هاتف۱) ماهواره‌ای داشته‌ که یک چهارم پرتاب‌های موفق‌اعلام‌شده کارنامه دولت‌های قبلی (امید، رصد، نوید و فجر) است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-26 10:59:17 آیا رویداد غدیر همزمان با آغاز فصل بهار و عید نوروز بوده است؟

این روزها همزمان با نوروز، پست‌هایی در شبکه‌های اجتماعی با عنوان «همزمانی نوروز با عید غدیر» دست‌به‌دست می‌شود. این ادعا تازگی ندارد و سال‌هاست که در سایت‌های خبری و همچنین منابع نزدیک به حوزه‌های علمیه به آن اشاره شده است.

روایت‌های اسلامی روز ۱۸ ذی‌الحجه سال ‍۱۰ هجری را به عنوان روز رویداد غدیر ذکر کرده‌اند.

این روز در بسیاری از نرم‌افزارهای تبدیل تاریخ ۲۸ اسفند است و برخی نیز آن را ۱۰ فروردین می‌دانند.

تقویم هجری قمری تا پیش از سال دهم هجرت، یک ماه به عنوان «نسیء» داشت که هر دو یا سه سال به تقویم اضافه می‌شد. اما پس از ابلاغ آیه‌هایی از قرآن، سال دوازده‌ماهی در تقویم مسلمانان تثبیت شد.

فکت‌نامه نیز بر اساس این یافته‌ها به این ادعا که رویداد غدیر خم همزمان با شروع بهار (یا نوروز این روزها) بوده است نشان درست می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-23 12:13:34 پروفسور حسابی در مریخ

قسمت ۱۵۵ پادکست فکت‌نامه، اولین قسمت در سال ۱۴۰۳ است و در آن سوژه‌های مختلفی را مرور می‌کنیم.

ابتدا از شایعات درباره خانواده سلطنتی می‌گوییم و بعد به سراغ خبر نادرست مسلمان‌شدن برنده جایزه نوبل می‌رویم.

ادعای انسیه خزعلی درباره دلیل اخراج ایران از کمیسیون مقام زن، داستان ویدئویی که گفته می‌شود مربوط به رقص صادق خلخالی است و همچنین ارتباط لوگوی بوندس‌لیگا با کریم باقری نیز از دیگر فکت‌چک‌هایی است که این هفته به آنها می‌پردازیم.

در پایان نیز، چند کامنت شنوندگان رو می‌خوانیم.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

00:04:20 پرچم نیمه‌افراشته کاخ باکینگهام
00:07:57 دانشمند ژاپنی و روزه‌داری
00:19:10 انسیه خزعلی و کمیسیون مقام زن سازمان ملل
00:25:29 پروفسور حسابی و خرید زمین در مریخ
00:37:10 ویدئوی رقص خلخالی
00:44:45 کریم باقری و بوندس لیگا
00:49:04 کامنت‌ها

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-22 20:11:04 ادعای شاخ‌دار اجرای فرامرز اصلانی در جبهه جنگ ایران و عراق

در پی درگذشت فرامرز اصلانی، خواننده و ترانه‌سرای شهیر ایرانی در روز اول فروردین ۱۴۰۳، عکسی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که مدعی است او را در جبهه و در حال اجرا «در میان رزمندگان جنگ ایران و عراق» نشان می‌دهد.

این عکس مربوط به اجرایی از لئونارد کوهن، خواننده و ترانه‌سرا کانادایی است.

کوهن در سال ۱۹۷۳ در میانه جنگ یوم‌کیپور، به صحرای سینا رفت و برای سربازان اسرائیلی خواند.

این عکس همچنین طرح روی جلد کتابی درباره این سفر کوهن، به نام Who By Fire است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-22 09:55:48 ادعای شاخ‌دار ایرج حسابی درباره زمین ایران در مریخ

ایرج حسابی در برنامه‌ای در تلویزیون مدعی شد «پروفسور حسابی در سال ۱۳۴۶، هزار متر زمین در مریخ به قیمت هزار دلار برای کشور ایران از موسسه بین المللی فضا خریده‌است».

نهادی به نام «سازمان بین‌المللی فضا» وجود ندارد اما این اولین بار نیست که ایرج حسابی این ادعا را مطرح می‌کند.

«تارنمای بنیاد پروفسور حسابی؛ استاد عشق» در کنار گزارشی با عنوان «خرید زمین در کره مریخ، ۱۳۴۶ شمسی» تصویر سندی را دراین‌باره منتشر کرده‌است.

بخش‌هایی از این تصویر ، مخدوش است و به‌خصوص آن قسمت‌های مهمی که سال یا زمان ثبت آن سند در آنجا نوشته شده از بین رفته‌است.

در این سند، لوگوی قبلی موسسه «انجمن سیاره‌ای» (The Planetary Society) دیده می‌شود. این سازمان مردم‌نهاد در سال ۱۹۸۰ برای علاقه‌مندان به فضا تاسیس شده‌است.

بنابراین ادعای مطرح‌شده درباره سال ۱۳۴۶ (معادل با ۱۹۶۷) نادرست است چون این موسسه تازه ۱۳ سال بعد در سال ۱۹۸۰ (معادل با ۱۳۵۹) تاسیس شده‌است.

فعالیت‌های موسسه «انجمن سیاره‌ای» در ۴۴ سال گذشته را می‌توان در وبسایت آن دید. این موسسه هیچ‌گاه یک برنامه «سمبلیک» برای ثبت نمادین سند بخشی از خاک مریخ آن‌طور که بعضی موسسات دارند هم نداشته‌است.

این سند به نام دولت ایران یا ملت ایران و … نیست و برای آقای «دکتر محمود حسابی» صادر شده و نام ایران تنها در محل درج آدرس فرد، ذکر شده‌است.

در این برنامه ایرج حسابی چندین ادعای دیگر درباره دکتر محمود حسابی و حواشی زندگی او مطرح کرد که اغراق‌آمیز و بی‌اساس بود و بعضی از آنها از قبل رد شده و برای بعضی دیگر هیچ سندی در دفاع از آن نیست.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-21 11:17:24 ویدیوی «رقص خلخالی» یک برنامه طنز دهه شصت است

مدت‌هاست که ویدیویی در شبکه‌‌های اجتماعی با عنوان رقص خلخالی و دیگر روحانیان انقلاب ۵۷ دست به دست می‌شود.

این ویدیو بخشی از یک مجموعه طنز به نام «واریته آخوندی» است که در دهه ۶۰ شمسی به تهیه‌کنندگی رضا فاضلی، کارگردانی محمدرضا سرکوب، بازیگر و کارگردان و بازیگری منوچهر وثوق در لندن ساخته می‌شد.

صحنه‌های رقصی که در این ویدیو منتشر می‌شود به‌ویژه با توضیحی که روی ویدیو آمده، شباهت زیادی به صحنه‌های توصیف شده در کتاب «پشت‌پرده‌های انقلاب، خاطرات جعفر شفیع‌زاده» دارد.

زمان دقیق نگارش این کتاب خاطرات جعلی مشخص نیست ولی چاپ اول این کتاب در سایت نشر ناکجا سال ۱۳۷۹ ذکر شده است. به این دلیل به نظر می‌رسد که ویدیوهای طنز «واریته آخوند» قدیمی‌تر از کتاب باشند و احتمالا در خلق چنین صحنه‌هایی، ویدیو منبع الهام نویسنده کتاب بوده است و نه برعکس.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-20 18:28:41 نوروز و سال نو مبارک!
صد سال به از این سال‌ها...

https://factnameh.com/

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-18 21:36:04 ایرانی‌ها چقدر نان مصرف می‌کنند؟

علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید «ایران بزرگترین مصرف‌‌کننده نان در جهان است و ایرانی‌ها بین ۳۷ تا ۴۰ درصد، بیشتر از نرم جهانی، نان مصرف می‌کند.»

هم علیرضا زالی، هم افراد دیگری که در ایران آمارهای مصرف سرانه نان را اعلام می‌کنند، به عددهای مشابهی اشاره کرده‌اند؛ از سالانه ۱۱۷ کیلوگرم تا سالانه ۱۷۰ کیلوگرم. بنابراین آمار دقیق و قابل اتکایی از مصرف سرانه نان در ایران وجود ندارد.

در سطح جهانی هم آمار مشخصی از میزان مصرف نان وجود ندارد. هر چند آمارهایی از مصرف سرانه «گندم» دیده می‌شود.

بر اساس آمار سازمان همکاری و توسعه اقتصادی،‌ سرانه مصرف گندم ایرانیان، دو و نیم برابر مصرف سرانه گندم در دنیاست اما ایران در این رده‌بندی هم بالاترین مصرف را ندارد.

پژوهش‌های دیگری منتشر شده که در آن نام ترکیه در صدر جدول بیشترین مصرف‌کنندگان نان قرار دارد.

ضمن اینکه حدود ۳۰ درصد از نان در ایران به ضایعات تبدیل می‌شود و به همین دلیل نمی‌توان تولید نان و مصرف آن را یکسان در نظر گرفت.

از سویی دیگر الگوی مصرف نان بسته به شرایط محیطی، دسترسی به منابع و تفاوت‌های فرهنگی، متفاوت است و بسته به عادت‌های مصرف، ممکن است استفاده از پاستا، نان پیتزا یا نان‌هایی که از گندم درست‌نشده‌اند نیز تغییراتی در الگوی مصرف کشورها به وجود آورد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-03-17 12:31:00 از طرح ممنوعیت تیک‌تاک در آمریکا چه می‌دانیم؟


طرحی که در رسانه‌های ایرانی به «محدود کردن تیک‌تاک در آمریکا» معروف شده، در مجلس آمریکا تصویب شد که به موجب آن شرکت بایت‌دنس، مالک چینی شبکه اجتماعی تیک‌تاک، باید آن را واگذار کند وگرنه محدود می‌شود؛ یعنی چیزی شبیه فیلترشدن در ایران که دسترسی به آن قطع شده، از روی فروشگاه‌های اپلیکیشن هم برداشته و خدمات ابری به آن در سرورهای ایالات متحده متوقف می‌شود.

هنوز مراحل قانونی در سنا طی نشده و سال گذشته هم طرح قانونی مشابه در سنا رای نیاورده، اما حمایت پیشاپیش رئیس‌جمهوری ایالات متحده از تصویب آن از یک طرف و جلسه امنیتی محرمانه مجلس با حضور بالاترین مقامات امنیتی ایالات متحده از FBI، دفتر اداره‌کننده اطلاعات ملی و وزارت دادگستری آمریکا، از طرف دیگر، تا اینجای کار منجر به رای پرتعداد فراجناحی نمایندگان مجلس شده‌است. پکن هم همه این ادعاها را رد می‌کند در موضع گیری رسمی این اقدامات را مختل‌کننده تجارت جهانی می‌داند.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید