FactNameh | فکت‌نامه

2024-04-14 04:18:26 این ویدیوی حساب روزنامه جام‌جم قدیمی است و مربوط به برخورد موشک‌های اوکراینی به کشتی‌های روسی در بندر سواستوپول در ۴ فروردین ۱۴۰۳ است.
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-10 18:20:59 ادعای گمراه‌کننده درباره زمانی که همه ژاپنی‌ها فقط یک نام خانوادگی خواهند داشت

در برخی رسانه و شبکه‌های اجتماعی خبری با تیتر «مردم ژاپن تا سال ۲۵۳۱ همگی نام خانوادگی یکسانی خواهند داشت» منتشر شده. این تیتر گمراه‌کننده است.

این تیتر، نتایج یک شبیه‌سازی (مدل‌سازی ریاضی) در ژاپن را انعکاس می‌دهد. از پیش‌فرض‌ها این شبیه‌سازی ثبات نرخ رشد جمعیت در ژاپن و نرخ تمایل مردم به استفاده از نام خانوادگی همسر تا ۵۰۰ سال آینده است

در ژاپن زن و شوهر باید در هنگام ازدواج نام خانوادگی یکسانی انتخاب کنند و در اکثر موارد زنان، نام خانوادگی شوهر خود را انتخاب می‌کنند.

تحقق پیش‌بینی‌های این شبیه‌سازی به این معناست که در سال ۲۵۳۱ جمعیت ژاپن که همه «ساتو» نامیده خواهند شد باید به ۲۸۲ هزار نفر برسد و اگر قانون در ژاپن تغییر کند اما میل زوجین به استفاده از نام شوهر عوض نشود، در سال ۳۳۱۰، کشور «ساتو»ها باید تنها ۲۲ شهروند داشته باشد. در چنین وضعیتی قطعا نگرانی بزرگتر اساسا از بین رفتن کل کشور ژاپن بر اثر کاهش زادوولد خواهد بود و نه نام خانوادگی.

به عبارتی برای تحقق شبیه‌سازی مورد نظر در ۵۰۰ سال آینده باید پیش‌فرض‌های اساسی هیچ تغییری نکند. در مدل‌سازی‌ ریاضی ممکن است پیش فرض‌ها شامل همه مکانیسم‌های مهم و اساسی نباشند از این رو عدم اشاره به مفروضات چنین مدل‌سازی‌هایی عموما باعث گمراهی مخاطب می‌شود.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-09 10:07:13 آیا داور لیورپول-شفیلد، بازی را به خاطر افطار متوقف کرد؟

برخی از کاربران در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری می‌گویند بازی روز ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ تیم‌های لیورپول و شفیلد یونایتد، لحظاتی به دلیل همزمانی با زمان افطار و به دلیل حضور بازیکنان مسلمان در زمین متوقف شده است.

تصاویر و گزارش‌ها، این ادعا را تایید می‌کند. بازی در دقیقه ۲۵ متوقف شده که همزمان با زمان افطار در شهر لیورپول است.

مسئولان فوتبال لیگ برتر انگلیس سال گذشته از داوران خواسته‌اند در شرایطی که بازیکن مسلمان در زمین باشد، بازی را برای مدت کوتاهی در زمان افطار متوقف کنند.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-07 10:01:40 قطع درختان و نهال‌های جنگل هیرکانی در منطقه الیمالات

پس از انتشار خبرهایی مبنی بر قطع ۴۰۰۰ اصله درخت از جنگل‌های هیرکانی در منطقه الیمالات، سازمان منابع طبیعی کشور در بیانیه‌ای مدعی شده تنها ۳۰ درخت و تعدادی نهال برای احداث پارکینگی در نزدیکی این منطقه قطع شده است.

این ادعا گمراه‌کننده است.

در تعاریف عمومی به درختان جوان با قطر کمتر از ۲/۵ سانتی متر جوانه، نهال کوچک یا Seedling و به درختانی که بین ۲/۵ تا ۱۲/۵ سانت قطر دارند نهال می‌گویند.

طبق اظهارات دادستانی و همچنین متنی که به عنوان صورت جلسه کشف تخلف در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده در فرایند ساخت این پارکینگ حداقل ۲۵۰۰ نهال کوچک، ۵۰۰ نهال و ۳۰ درخت قطع شده اند.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-06 11:44:18 از دمشق تا قیطریه

این هفته در قسمت ۱۵۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه، سوژه‌های مختلفی را مرور می‌کنیم و ابتدا به سراغ سوژه حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق می‌رویم. به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا به لحاظ «حقوقی» این ساختمان جزو خاک ایران است یا نه.

در ادامه هم دو فکت‌چک را درباره جریمه سرعت غیرمجاز در اروپا و سیستم دادستانی در ژاپن بررسی می‌کنیم و یک فکت‌چک اقتصادی با موضوع سرمایه‌گذاری خارجی را هم مرور خواهیم کرد.

همچنین به سراغ یکی دیگر از سوژه‌های داغ هفته یعنی ساختن مسجد در پارک قیطریه می‌رویم و توضیح می‌دهیم این ماجرا چه دانسته‌ها و چه ابهام‌هایی دارد.

در پایان هم به کامنت‌ها پاسخ می‌دهیم.

پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

در پایان هم به کامنت‌ها پاسخ می‌دهیم.
00:07:23 اماکن دیپلماتیک و خاک کشورها
00:14:03 سرعت غیرمجاز در فنلاند
00:18:19 ادعای گمراه‌کننده درباره سیستم قضایی ژاپن
00:25:27 ادعای نادرست درباره رکوردشکنی سرمایه‌گذاری خارجی
00:29:44 دانسته‌ها درباره ساخت مسجد در پارک قیطریه
00:41:12 کامنت‌ها

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-05 10:45:49 وضعیت دانشگاه‌های تک جنسیتی در دنیا

زهرا ناظم بکائی، رئیس دانشگاه الزهرا می‌گوید تقاضا برای ورود به دانشگاه‌های تک‌جنسیتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی افزایش یافته است.

ما گزارش، آمار یا خبری که منبع احتمالی ادعای خانم بکائی باشد، یا آن را تایید کند، نیافتیم. در عوض می‌دانیم در ایالات متحده در نیمه اول قرن بیستم حدود ۳۰۰ کالج یا دانشگاه مختص زنان فعال بود که الان تعداد آنان به حدود ۳۰ موسسه رسیده. علیرغم استقبال اندک از دانشگاه‌های باقیمانده، به گزارش یونسکو این موسسات به دلیل موقوفاتی که به آنان اختصاص داده شده به کار خود ادامه می‌دهند و سعی می‌کنند روی جذب دانشجویان خارجی به ویژه خاورمیانه‌ای کار کنند.

در اروپا اغلب کشورها حتی سابقه داشتن کالج‌های مخصوص زنان مانند ایالات متحده را ندارند و فقط بریتانیاست که تعداد کالج‌های زنان آن از ۱۹ کالج و دانشگاه در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم به ۳ کالج در حال حاضر رسیده است.

بنابراین با توجه به اطلاعات و آمارهای موجود این ادعا که تقاضا برای دانشگاه‌های تک جنسیتی در آمریکا و اروپا افزایش یافته به وضوح نادرست است. به گزارش یونسکو در سال ۲۰۱۸ تنها ۰.۵ درصد زنان متقاضی ورود به دانشگاه در ایالات متحده تمایل به درس خواندن در مراکز تک جنسیتی را داشتند.

از این رو با توجه به اطلاعات و آمار موجود با برداشته شدن موانع پیشین برای ورود زنان به دانشگاه‌ها عملا موجودیت این موسسات و مراکز آموزش عالی خصوصی، دیگر موضوعیتی ندارد و با کاهش اقبال زنان هم مواجه شد و به مرور تعداد آنان بسیار کم شد.

بنابراین فکت‌نامه به این ادعای خانم بکائی که تقاضا برای ورود به دانشگاه‌های تک‌جنسیتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی افزایش یافته است نشان نادرست می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-04 10:36:43 تکرار یک ادعای نادرست

امروز، علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با مسئولان نظام بار دیگر گفت: «ملت ایران از هوش بالاتر از متوسط جهانی برخوردار است.»

ما بارها این ادعا را که سال‌هاست از زبان رهبر جمهوری اسلامی و سایر مسئولان نظام تکرار می‌شود درستی‌سنجی کرده‌ایم.

این گفته در سال‌های بعد در بیلبورد‌ها و بنرهای تبلیغاتی نهادهای حکومتی هم بازتاب داده شد.

تاریخ انتشار مقاله ۲۹ آبان ۱۴۰۰

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-04 10:27:35 ادعای نادرست مرگ سلوان مومیکا

در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده‌بود «پلیس نروژ جسد سلوان مومیکا را به همراه یک نامه پیدا کرده‌است.»این ادعا نادرست است.

گفته می‌شود این شایعه، شوخی اول آوریل بوده که در رسانه‌های هندی، عراقی و سپس ایرانی بازتاب داشته‌است. یک روزنامه نروژی با تماس با پلیس مهاجرت این کشور، موضوع را رد کرده‌است.

سلوان مومیکا شهروند عراقی است که خود را «منتقد و متفکر ملحد لیبرال» می‌خواند، به «آتش‌زدن قرآن در ملا عام» مشهور است و اخیرا به نروژ پناهنده شد‌ه‌است.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-03 21:14:59 آیا حمله به اماکن دیپلماتیک یک کشور، در حکم حمله به خاک آن کشور است؟

جلیل رحیمی جهان آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می‌گوید«حمله رژیم صهیونیستی به اماکن دیپلماتیک ایران در دمشق در حکم حمله به خاک ایران است». او نوشته: «بر اساس اصل ۵۱ منشور سازمان ملل متحد؛ حق دفاع مشروع برای ایران محفوظ است».

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که این ادعا تطابقی با قواعد و اصول بین‌الملل ندارد. مطابق معاهده وین درباره روابط کنسولی، اماکن دیپلماتیک مصونیت دارند و کشور پذیرنده مکلف به تامین امنیت آن است ولی در هیچ کجای این معاهده و یا در منشور سازمان ملل نیامده که اماکن دیپلماتیک در حکم خاک کشور فرستنده است.

اماکن دیپلماتیک در کشور پذیرنده از حقوقی برخوردار است و در دنیا این اصل پذیرفته شده که باید امنیت و مصونیت آن را رعایت کرد حتی تاکید شده که در صورت وقوع منازعه نظامی بین طرفین، دولت میزبان باید شرایط ایمن برای خروج دیپلمات‌ها و وسایل اماکن کنسولی را تضمین کنند ولی این به منزله شناخته شدن اماکن دیپلماتیک به عنوان قلمرو کشور فرستنده نیست.

حمله نظامی به دفتر کنسولی ایران در سوریه توسط کشور ثالث، حق دفاع مشروع برابر با ماده ۵۱ منشور سازمان ملل را ایجاد نمی‌کند چون حمله نظامی و اشغالی که دفاع مشروع را امری فوری و آنی کند صورت نگرفته و ایران می‌تواند تا اتخاذ تصمیم توسط شورای امنیت سازمان ملل، صبر کند. مطابق این منشور ایران از حق گزارش‌دهی خود به شورای امنیت سازمان ملل و تقاضای تشکیل جلسه فوری استفاده کرده و حق اقدام متقابل (نه انتقام‌جویی) با نظر شورای امنیت سازمان ملل متحد را دارد.

بنابراین «فکت‌نامه» به ادعای جلیل رحیمی جهان آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه: «حمله رژیم صهیونیستی به اماکن دیپلماتیک ایران در دمشق در حکم حمله به خاک ایران است»، نشان «نادرست» می‌دهد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2024-04-03 09:22:59 دانسته ها و ابهامات درباره پروژه مسجد پارک قیطریه

از اوایل اسفند ماه سال گذشته خبر آغاز پروژه ساخت مسجدی در پارک قیطریه، در میان افکار عمومی و رسانه‌ها حساسیت‌برانگیز شد.

فکت‌نامه چند نکته کمتر بررسی شده و قابل راستی‌آزمایی در حاشیه این خبر را بررسی کرده‌است.

هنوز نقشه دقیقی از مسجد و محل ساخت آن منتشر نشده و حصارها جابه‌جا شده‌است. آن قسمت پارک قیطریه که قرار است مسجد ساخته شود، هم‌اکنون توالت عمومی است. باتوجه به پوشش گیاهی، هرچند درختان بسیار کمی نسبت به بقیه پارک وجود دارد اما ادعای اینکه درخت‌های قدیمی پارک قطع نمی‌شود، فعلا غیرقابل اثبات است.

محل ساخت مسجد، سایت باستانی خاصی نیست و قبرستان باستانی قیطریه، با این محل فاصله دارد اما همه منطقه از تجریش تا قلهک از گذشته‌ها، سکونتگاه انسان بوده‌است.

در فاصله حدود ۱۰ دقیقه پیاده‌روی از محل درنظر گرفته‌شده برای مسجد، حداقل ۷ مسجد و ۲ امام‌زاده قرار دارد که نزدیک‌ترین آنها حدود ۵۰۰ متر با محل فاصله دارد.

در منطقه قیطریه برای هر ۱،۲۷۰ نفر یک مسجد وجود دارد. در مرکز شهر از هفت‌تیر تا ولیعصر برای هر ۶،۹۴۲ نفر یک مسجد و در محدوده میدان خراسان برای هر ۱،۸۰۶ نفر یک مسجد وجود دارد.

بدیهیست در هر منطقه‌ای بر حسب عوامل بسیاری، تراکم و سرانه مساجد متفاوت است. اما حداقل می‌بینید که بخش‌هایی از مرکز شهر یا نقاط مهم شهر را می‌توان انتخاب کرد که با مساحت مشابه محله قیطریه، جمعیت بیشتر و سرانه مسجد کمتری دارند. چنین وضعیتی، اولویت ساخت مسجد در محله قیطریه را زیر سوال می‌برد.

در فکت‌نامه بخوانید

در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید