FactNameh | فکت‌نامه

2021-10-15 07:32:08 بنی‌صدر و شایعه‌ای که نمی‌میرد

درگذشت ابوالحسن #بنی‌صدر در فرانسه، خبری بود که باعث شد به بهانه آن در قسمت جدید پادکست هفتگی فکت‌نامه به سراغ یک شایعه قدیمی درباره این شخصیت سیاسی برویم؛ شایعه‌ای که حتی با درگذشت بنی‌صدر هم زنده است و به نظر می‌رسد قرار نیست بمیرد.

به غیر از این سوژه، این هفته بخشی از فکت‌چک‌های سایت فکت‌نامه را مرور می‌کنیم؛ از فکت‌چک‌های مربوط به واکسن کرونا تا سوژه جنجالی دیگر هفته یعنی واردات لوازم خانگی و کره جنوبی. ضمن اینکه بعد از بررسی درستی ادعاهایی درباره راکتور تهران و همچنین رشد اقتصادی کشور، به سراغ سوالاتی می‌رویم که مخاطبان فکت‌نامه مطرح کرده‌اند و تلاش می‌کنیم به آنها پاسخ دهیم.

پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. مدیر هنری این پادکست، آریا کیان و تهیه‌کننده آن افشین صدری است.

پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-14 22:27:13 پادکست فکت‌نامه معرفی می‌کند؛ مهران توکلی کشه: «متخصص راکتور هسته‌ای در قسمت پلاسمای فضایی»!

از اینجا بشنوید
https://pod.link/1553940495

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-14 21:11:15 آیا میلیون‌ها نفر در اثر واکسیناسیون کرونا از دنیا رفته و صدها میلیون نفر دچار معلولیت شده‌اند؟

یک پست در شبکه‌های اجتماعی و به‌خصوص استوری‌های اینستاگرام در حال نشر است که مدعیست، داده‌های علمی نشان می‌دهد که چگونه میلیون‌ها نفر در اثر تزریق واکسن کووید، جان خود را از دست داده‌اند و صدها میلیون نفر از عوارض فلج‌کننده‌ای رنج می‌برند که اغلب قربانیان را برای همیشه از کار می‌اندازد. این اعداد آن قدر بزرگ است که به‌هیچ‌وجه با عقل سلیم سازگار نیست.

ولادیمیر زلنکو، پزشک عمومی ساکن نیویورک که این ادعا را مطرح کرده، هیچ مقاله علمی و شاهد محکمه‌پسندی برای آن ندارد و تنها با سرهم کردن اسکرین‌شات‌ها و چت‌های فیس‌بوکی، ادعای خود را که کووید۱۹ توطئه امثال جورج سوروس و بیل گیتس در جنگ علیه خداوند است تکرار کرده و از مردم می‌خواهد که علیه انحصار نخبگان، قیام کنند.

زلنکو پیش از این به‌خاطر ادعای خطرناک و بی‌اساس استفاده از کوکتل ۳تایی هیدروکسی کلروکین (داروی ضد مالاریا)، سولفات روی و آزیترومایسین که در نامه‌ای به ترامپ آن را مطرح کرده‌بود، شهرت پیدا کرد. پس از اینکه رودی جولیانی و ژائر بولسونارو این ادعا را ترویج دادند و حتی مقاومت دکتر فائوچی علیه آن کارساز نشد، اداره غذا و داروی آمریکا اخطار عمومی صادر کرد که مصرف این دارو منجر به بیماری‌های مزمن قلبی خواهد شد.

به‌این ترتیب، فکت‌نامه به این ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی که «میلیون‌ها نفر در اثر تزریق واکسن کووید، جان خود را از دست داده‌اند و صدها میلیون نفر از عوارض فلج‌کننده‌ای رنج می‌برند که اغلب قربانیان را برای همیشه از کار می‌اندازد» نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-13 22:57:43 آیا برخلاف برجام، سوخت هسته‌ای راکتور تهران تامین نشد؟

محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، شنبه شب ۱۷ مهر در مصاحبه زنده با تلویزیون ایران اعلام کرد که ذخایر اورانیوم با غنای ۲۰ درصد ایران از ۱۲۰ کیلوگرم عبور کرده است. او در این‌باره گفت:‌ «پیشتر طبق برجام قرار بود که سوخت اورانیوم ۲۰درصد به راکتور تهران داده شود اما داده نشد.»

اما روز ۲۰ مرداد ۱۳۹۷، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در مصاحبه‌ای اعلام کرده‌بود که ایران اولین محموله سوخت راکتور اتمی تهران را حدود هفت ماه پیش تحویل گرفته و محموله دوم هم «در آستانه انتقال» است. همچنین در بهمن ماه ۱۳۹۵ علی اصغر زارعان، دستیار ویژه رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، خبر داده بود که پنج کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص ۲۰ درصد از روسیه وارد اصفهان شده است.

سوخت راکتور تحقیقاتی تهران، به‌صورت قرص‌های تخت از اورانیوم ۲۰درصد غنی‌شده است. جمهوری اسلامی هم در سال ۱۳۸۸ و هم بعد از خروج آمریکا از برجام، به بهانه تامین سوخت این راکتور، فعالیت غنی‌سازی خود را با نصب آبشارهایی از سانتریفیوژهای پیش‌رفته‌تر گسترش داده و اخیر فناوری فرآوری اورانیوم به‌حالت فلزی را هم به بهانه تامین سوخت این نیروگاه آغاز کرده‌است.

اما مطابق برجام و طی توافق دوجانبه ایران و روسیه، سوخت این نیروگاه همواره در سال‌های گذشته توسط روسیه تامین می‌شده‌است. برای همین تروئیکای اروپایی در تابستان بیانیه تندی علیه ایران صادر کرد که «ایران هیچ نیاز صلح‌آمیزی به تحقیق و توسعه در زمینه فرآوری اورانیوم فلزی که گام کلیدی در تولید تسلیحات هسته‌ای است، ندارد».

بنابراین فکت‌نامه به این گفته‌های محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی که «پیشتر طبق برجام قرار بود که سوخت اورانیوم ۲۰درصد به راکتور تهران داده شود اما داده نشد.» نشان «نادرست» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-13 17:36:42 آیا تا ۲۵ سال آینده نرخ رشد جمعیت ایران منفی می‌شود؟

انجمن سلامت خانواده ایران مدعی است: «نرخ رشد #جمعیت در ایران تا ۲۵ سال آینده منفی می‌شود و ۳۰ درصد جمعیت ایران سالمند خواهد بود.»

این ادعا برخلاف برآوردهای معتبر جمعیتی در داخل و خارج از ایران است.

اولین بار نیست که برخی افراد و مقام‌های رسمی و نهادها در جمهوری اسلامی آمارهای اغراق‌شده و نادرست درباره کاهش جمعیت یا افزایش جمعیت سالمندان منتشر می‌کنند.

محاسبات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد حتی اگر میزان باروری تا ۳۰ سال آینده ۱۵ درصد کمتر از امروز شود، باز هم رشد جمعیت تا سال ۱۴۳۰ منفی نخواهد شد. برآورد دفتر جمعیت سازمان ملل متحد نیز حکایت از آن دارد نرخ رشد جمعیت در ایران تا سال ۱۴۳۵ مثبت خواهد بود.

بر اساس برآوردهای مرکز آمار و سازمان ملل در صورت سقوط نرخ باروری تا سه دهه آینده حدود ۲۰ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهد داد. طبق استاندارد آماری، مبنای تعریف سالمندی سن بالای ۶۵ سال است.

اینکه تا ۳۰ سال آینده جمعیت ایران چقدر باشد، بستگی به متغیرهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و محیط زیستی زیادی دارد. مبنای برآوردهای جمعیتی مراجع معتبر آماری سناریوهایی است که بر اساس الگوهای زاد ولد، مرگ و میر و مهاجرت و تغییرات جمعیتی تعریف می‌شوند.

رشد جمعیت ایران بعد از دهه ۱۳۶۰ روند کاهشی پیدا کرده، اما بعد از کاهش شدید رشد جمعیت در دهه ۱۳۷۰ از ابتدای دهه ۱۳۸۰ منحنی کاهش رشد شیب ملایم و نسبتا ثابتی پیدا کرده است. برآوردهای معتبر آماری نشان می‌دهد، به احتمال زیاد در چند دهه آینده رشد جمعیت در ایران نیز مانند اغلب کشورهای جهان صفر و منفی خواهد شد.

با این اوصاف فکت‌نامه این ادعای انجمن سلامت خانواده ایران را که «نرخ رشد جمعیت در ایران تا ۲۵ سال آینده منفی می‌شود و ۳۰ درصد جمعیت ایران سالمند خواهد بود»، اغراق‌شده می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-12 22:33:40 برخی مقام‌های ایرانی در روزهای گذشته گفته‌اند، پیش از ایران، کره جنوبی نیز در دوره‌هایی واردات لوازم خانگی را ممنوع کرده و برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی، همچنان محدودیت‌هایی برای واردات دارد.

این ادعا بی‌پایه و اساس و به شکل واضحی خلاف واقعیت است.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-11 08:32:09 مورد عجیب آقای کشه

قسمت ۲۸ #پادکست هفتگی فکت‌نامه، یک قسمت معمولی نیست! برخلاف بیشتر هفته‌ها که رضا و فرهاد، درستی‌سنجی‌های هفته را مرور می‌کردند، این قسمت به طور اختصاصی به سراغ یکی از عجیب‌ترین افراد ایرانی در دنیای #شبه‌علم می‌روند؛ فردی که ادعاهایی در ظاهر علمی می‌کند اما در بلژیک محکوم به کلاهبرداری شده و در تلاش بوده دولت غنا را در پروژه‌ای میلیون دلاری فریب دهد؛ این شما و این #مهران_توکلی_کشه؛ «متخصص راکتور هسته‌ای در قسمت پلاسمای فضایی»!

پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. مدیر هنری این پادکست، آریا کیان و تهیه‌کننده آن افشین صدری است.

پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-09 20:13:37 خسارت تحریم‌ها علیه ایران چقدر است؟‌

حسین موسویان، دیپلمات و عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران می‌گوید: «تحریم‌ها تاکنون حداقل هزار میلیارد دلار به اقتصاد ایران خسارت زده است».

آقای موسویان مشخص نکرده که درباره چه دوره زمانی صحبت می‌کند، اما پیش از این محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفته بود تحریم‌های ترامپ بعد از سال ۲۰۱۸ هزار میلیارد دلار به ایران خسارت زده است.

هزار میلیارد دلار در مقیاس اقتصاد ایران عدد بسیار بزرگی است. بیش از دو برابر حجم تولید ناخالص داخلی کشور پیش از بازگشت تحریم‌ها است.

محاسبه دقیق اثر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران به دلیل آثار مستقیم و غیرمستقیم و همچنین آثار کوتاه، میان و بلندمدت آنها بر اقتصاد ایران تقریبا ناممکن است. تاکنون اعداد و ارقام مختلفی درباره ضرر و زیان ناشی از تحریم‌ها اعلام شده است، اما گزارش رسمی و مدونی که در آن روش تحقیق و محاسبه مشخص شده باشد در این باره منتشر نشده.

خسارات مستقیم تحریم‌ها بر عملکرد اقتصاد ایران، عدم‌النفع‌های ناشی از اعمال تحریم‌ها، افزایش هزینه‌های مبادلاتی و عملیاتی در اقتصاد ایران تحت تاثیر این محدودیت‌ها و بالاخره آثار این تحریم‌ها بر توسعه فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های ایرانی و برنامه‌های آتی آنها محورهای اصلی اثرگذاری بر اقتصاد ایران است.

حسن روحانی، ريیس‌جمهوری پیشین ایران در دی ماه سال ۱۳۹۸ درباره آن سخن گفته بود. بر اساس اعلام حسن روحانی «اگر در سال ۹۷ و ۹۸ تحریم نبودیم ۲۰۰ میلیارد دلار در اختیار کشور قرار می‌گرفت.»

بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت پیشین ایران نیز در مردادماه ۱۴۰۰ گفته بود: «پس از خروج آمریکا از برجام ایران از صادرات حدود ۲ میلیارد بشکه نفت خام محروم شد که این مقدار معادل حدود ۱۲۰ میلیارد دلار است.»

عباس آخوندی، وزیر پیشین راه و شهرسازی ایران، در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ گفته بود: «هزینه دور زدن تحریم‌ها در یک دوره ۱۶ ساله را ۴۰۰ میلیارد دلار است.»

ابوالفضل عمویی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم نیز در دی ماه اعلام کرده بود: «میزان خسارت وارده بر اقتصاد ایران را ۲۰۰ میلیارد دلار است.»

این اعداد و ارقام اختلاف قابل توجهی با یکدیگر و با آنچه حسین موسویان گفته دارند. با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که «تحریم ها علیه ایران تاکنون حداقل ۱۰۰۰ میلیارد دلار به اقتصاد ایران خسارت زده»، نشان «غیر قابل اثبات» می‌دهد.

توضیحات بیشتر همراه با منابع را در سایت فکت‌نامه بخوانید
در تلگرام بخوانید
@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-08 22:14:13 گزارش‌های فکت‌نامه در هفته گذشته

۱- میانگین رشد اقتصادی کشور در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۹ چقدر است؟

۲- موردِ حسین شریعتمداری؛ «حرف اینجانب سند محسوب می‌شود»

۳- آیا واکسیناسیون کرونا باعث سقط جنین یا تولد نوزاد ناقص می‌شود؟

۴- آیا کره جنوبی واردات لوازم خانگی را ممنوع کرده است؟

۵- سرانه پزشک در ایران چقدر است؟

۶- آیا واکسن کووایران برکت، یکی از موفق‌ترین واکسن‌های دنیاست؟

در هفته‌ای که گذشت قسمت ۲۸ پادکست فکت‌نامه منتشر شد.

در این پادکست هر هفته درباره فکت‌چکینگ حرف می‌زنیم و آخرین اخبار و مطالبی را که همکارانمان بررسی کرده‌اند، با هم مرور می‌کنیم. اگر پادکست فکت‌نامه را در اپلیکیشن‌های پادکست دنبال کنید، هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران، از انتشار قسمت جدید باخبر خواهید شد.

@Factnameh باز کردن / نظر دهید

2021-10-08 07:32:12 مورد عجیب آقای کشه

قسمت ۲۸ #پادکست هفتگی فکت‌نامه، یک قسمت معمولی نیست! برخلاف بیشتر هفته‌ها که رضا و فرهاد، درستی‌سنجی‌های هفته را مرور می‌کردند، این قسمت به طور اختصاصی به سراغ یکی از عجیب‌ترین افراد ایرانی در دنیای #شبه‌علم می‌روند؛ فردی که ادعاهایی در ظاهر علمی می‌کند اما در بلژیک محکوم به کلاهبرداری شده و در تلاش بوده دولت غنا را در پروژه‌ای میلیون دلاری فریب دهد؛ این شما و این #مهران_توکلی_کشه؛ «متخصص راکتور هسته‌ای در قسمت پلاسمای فضایی»!

پادکست فکت‌نامه را فرهاد و رضا اجرا می‌کنند که به ترتیب سردبیر و دبیر تحریریه سایت فکت‌نامه‌اند. مدیر هنری این پادکست، آریا کیان و تهیه‌کننده آن افشین صدری است.

پادکست فکت‌نامه را می‌توانید از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

در کست‌باکس بشنوید

در گوگل پادکست بشنوید

در اپل پادکست بشنوید

در اسپاتیفای بشنوید

@Factnameh باز کردن / نظر دهید