جامعه‌شناسی

2021-12-04 09:02:52 علاقه‌مندان به ادبیات، فلسفه، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، تاریخ، مطالعات زنان جهت دنبال کردن تازه‌های نشر و مهم‌ترین عناوین این کانال را دنبال کنند:
https://t.me/+RFg0XKHY9YrIi0fR باز کردن / نظر دهید

2021-12-03 23:25:29 تنها تو بودی انگار…

محمد مختاری

نزدیک شو اگر چه حضورت ممنوع است.
وقت صدای ترس
خاموش شد گلوی هوا
و ارتعاشی دوید در زبان
که حنجره به صفت‌هایش بدگمان شد.

تا اینکه یک شب از خم طاقی یک صدایت
لرزید و ریخت در ته ظلمت
و گنبد سکوت در معرق درد برآمد.
یک یک درآمدیم در هندسه انتظار
و هر کدام روی نیمکتی یا زیر طاقی
و گوشه میدانی خلوت کردیم:

سیمای تابخورده که خاک را چون شیارهایش
آراسته است.
و خیره مانده است در نفرتی قدیمی
که عشق را همواره آواره خواسته است

تنها تو بودی انگار
که حتی روی نیمکتی نمی‌بایست بنشینی
و درطراوت خاموشی و فراموشی بنگری


پ. ن: 12 آذر 77 محمد مختاری شاعر، نویسنده و مترجم برای خرید از منزل خود خارج شد و دیگر بازنگشت....

جامعه‌شناسی
@IRANSOCIOLOGY باز کردن / نظر دهید

2021-12-03 18:29:48 کشور هیئت دولت متخصص می خواهد نه دولت هیئتی!
#محمدرضا_تهمک

ایران جامعه ای اندوهناک شده است، فراوان می شنویم: «همه می خواهند بروند»، «هر که پایی برای رفتن دارد می رود». کشور در حال خشکیدن است؛ خوزستان، زابل و اصفهان تنها نمونه های عیانتر آنند. بی آبی، آلودگی هوا، بیکاری و... آدم می ماند از کدام رنج بگوید. پاسخ ابتدایی ترین نیازها همچون آب و نان از لوله مهربان تفنگ داده می شود. گویی قیصر امین پور حکایت این روزهای را را سروده است: «گفت احوالت چطور است / گفتمش عالی است / مثل حال گل! / حال گل در چنگ چنگیز مغول!».

متأسفانه به جای هیئت دولت متخصص یک دولت هیئتی داریم، هرچند شاید پرتلاش و با حسن نیت. در جهان مدرن پیچیده و آکنده از ظرافت و مخاطره که گام برداشتن در آن دانشی تخصصی طلب می‌کند و نیازمند علم مدرن است مدیریت کشور در دست کسانی است که ایده هایشان در بهترین حالت به درد اداره اجتماعات ساده و کوچک ابتدایی می خورد؛ نه جهان مدرن دائماً نو به نو شونده که هم در عرصه داخلی جوامع و هم در عرصه بین المللی با پیچیدگی مداوم و نوسانات در حیات اجتماعات مواجهیم. نتیجه دلسوزانه ترین عملکرد چنین دولت هیئتی جز آرامش های مقطعی به مثابه داروی مسکّن نخواهد بود. کشور هم سیستم مدیریتی تخصص محور می خواهد و هم کارگزاران متخصص در علوم مدرن اداره جامعه. آنهایی که با شعار دلسوزی برای فرهنگ و عقاید، قدرت و سیستم مدیریتی را قبضه کرده اند، چه صادقانه و چه عامدانه (اقتصاد سیاسی و منافع نهفته در پس آن را فراموش نکنیم)، نه تنها عقاید و فرهنگی که برای آن تلاش می کنند بلکه تمام کشور را دارند به محاق می برند. برخی آکادمیسین هایی که ناخواسته یا خواسته و فرصت طلبانه، نابسامانی شرایط انسانی و طبیعی کشور را با رویکرد تاریخ گرا / زده و فرهنگ گرا / زده تبیین می کنند - البته نه نگرش تاریخی و فرهنگی که تاریخ و فرهنگ را عواملی مهم و نه علت العلل می داند - و آنهایی که برای فهم شرایط به تاریخ اندیشه نویسی درغلتیده اند نیز در تخریب کشور و آدرس غلط دادن به مردم سهیم اند.

در جهان مدرنی که دولت چنان دامن گسترده است که در همه عرصه ها حضور دارد و آناً به همه بخش های سرزمین دسترسی دارد، بیش از پیش، شاه کلید بهبود اوضاع کشور در مدیریت کارآمد دولت نهفته است. حتی بحران آب که ظاهراً امری طبیعی است نیز بحران «مدیریت» منابع آب کشور است. با غنای منابع سرزمینی و انسانی که در ایران وجود دارد، بهبود وضعیت کشور از طریق سیستم مدیریتی متخصص و کارآمد دور از انتظار نیست. دو مثال ساده داخلی و خارجی به خوبی این موضوع را تأیید می کند:

1). یک خط و دو سرنوشت: دو کشور کره جنوبی و کره شمالی با تاریخ، فرهنگ، زبان، قومیت، اقلیم و جغرافیای مشابه را در اواسط قرن بیستم با یک خط مرزی از هم جدا کردند، و تنها تفاوتشان در یک چیز است: سیستم مدیریت کشور. یکی موقعیت شناس و فرصت ساز و دیگری ایدئولوژیک انزواطلب و فرصت سوز. همین عامل حیاتی و اثرگذار دو زندگی متفاوت را برای مردم دو کشور رقم زده است؛ یکی (کره جنوبی) را در بالاترین دهک برخوردارترین و توسعه یافته ترین کشورها و دیگری (کره شمالی) را پایین ترین دهک از نظر برخورداری و توسعه یافتگی قرار داده است.

2). ایران در دوره نادرشاه: این مثال پاسخ محکمتری به همه آنهایی است که تحت نگرش شرقشناسانه یا ... این تصور را دامن می زنند که ایرانی ها فلان و فلان اند و پیش نیاز بهبود اوضاع کشور دگرگونی عظیم و طولانی است که آن هم فقط از راه دور و دراز تحول چندین نسلی نهادها و فرهنگ عموم می گذرد. اینها در واقع از سیستم مدیریتی رفع مسئولیت کرده و توپ را به زمین مردم و فرهنگ می اندازند، درحالی که خود فرهنگ نیز در جریان تحول و توسعه اقتصادی و سیاسی متحول خواهد شد. در اواخر دوره صفوی به دلیل ناکارآمدی سیستم مدیریتی ایران کشور در 1101 خ (1135 ه.ق) به دست افغان ها سقوط کرد و مردم ایران به خاک سیاه نشستند. تنها 7 سال بعد در 1108 خ (1142 ه.ق) بود که با ظهور نادرشاه نه تنها کشوردوباره سروسامان گرفت، بلکه دوره حکومت او را می توان در کنار حکومت شاه عباس، قدرترین دوره های حکومت ایران پس از اسلام دانست. کشور و مردم همان کشور و مردم بودند، اقلیم همان، فرهنگ همان و ... همه همان ها بودند، حتی یک نسل هم عوض نشده بود. در این میان فقط یک چیز تحول یافته بود، مدیریت کشور!


جامعه‌شناسی
@IRANSOCIOLOGY باز کردن / نظر دهید

2021-12-03 10:03:23 دولت؟ دولت چیست؟ پس خوب گوش کنید تا سخن‌ام را در باره‌ی مرگِ مردمان به شما بگویم.
سردترینِ هیولاهای سرد دولت نام دارد و به سردی دروغ می‌گوید؛ و این دروغ از دهانش بیرون می‌خزد که: « من، دولت، خودِ مردم‌ ام».
این دروغ است! آفرینش‌گران بودند که مردمان را آفریدند، و ایمان و عشقی برفرازِ آن‌ها آویختند: و بدین‌سان به زندگی خدمت کردند.....

... دولت به همه‌ی زبان‌های خیر و شر دروغ می‌گوید؛ و هرچه بگوید دروغ است و هرچه دارد دزدی است.
همه چیزش دروغین است؛ با دندان‌هایی که دزدیده است گاز می‌گیرد. این تیره‌دل اندرونه‌اش نیز دروغین است.


فردریش نیچه
درباره‌ی بت نو
چنین گفت زرتشت
ترجمه‌ی بهروز صفدری

جامعه‌شناسی
@IRANSOCIOLOGY باز کردن / نظر دهید

2021-12-02 20:14:18 پدر، مادر، شما متهمید
بازتولید مناسبات خانواده در دولت
#احسان_عزیزی


پدرها و مادرهایی که هنوز خود بچه‌اند، هنوز کودکانه رفتار می‌کنند و به بلوغ نرسیده‌اند. آدم‌های خود رای و خودخواه و سرشار از عقده و حقارت و محرومیت، کسانی که هیچ بویی از پدر یا مادر بودن نبرده‌اند و تنها عنوان و اسمی از آن را یدک می‌کشند. جامعه پر است از اینجور آدم‌ها... پدرها و مادرهایی که امکان سوژگی را از فرزندان سلب می‌کنند. مداخله‌های ناتمام در تمام شئون زندگی فرزندانشان، از نوع پوشش تا تعیین و تکلیف و نظارت بر روابط فرزندان... دختر و پسر بیچاره‌ای که در بازی‌های روانی پدر و مادر گیر می‌کنند. والدینی که توان تصمیم‌گیری و فکر کردن و انتخاب کردن را از فرزندان سلب می‌کنند، بچه برایشان فقط موجودی است که تنها و تنها باید خاست و میل و اراده آن‌ها را (حتی اگر آن خواست کاملا غیراخلاقی و غیرعقلانی باشد) برآورده کنند. مادری که پسر خود را اخته می‌کند تا فالوس دار شود، زنی که همسر خود را اخته می کند تا خود جای مرد بنشیند، و مردی که برای همسرش بچه می‌شود و زنی که برای او مادر... جابجایی نقش‌ها، تضاد و تعارض منافعی که ناشی از همین جابجایی نقش‌هاست...

فرزندان، از کودکی تا نوجوانی و حتی جوانی در این ممکلت هیچ صدایی ندارند، و هیچ‌گاه نیز نداشته‌اند. اساسا «جوانی» و امر نو در این دیار همواره مورد شماتت و سرکوب واقع شده است. هیچ‌گاه هیچ صدایی مقابل آن گفتمان ویرانگر و سرکوبگری قرار نگرفته‌ است که سبک زندگی، جهان‌بینی و اساساٌ وضعیت بزرگتر‌ها را سلاخی کند. آنگونه جوان‌ترها همواره سرکوب شده‌اند هیچ‌گاه بزرگترها مورد مواخذه قرار نگرفته‌اند. نظام پدرسالاری، همان نظامی که در ساختار سیاسی ایران از قرن‌ها پیش تاکنون وجود دارد.

در نبود جامعه مدنی و تشکل‌های اجتماعی و بخصوص در هم‌راستا قرار گرفتن منافع نظام سیاسی و با نظام خانواده در ایران سبب شده است که نقد آنچه از دیرباز به ارث می‌بریم قوت نگیرد بلکه مورد سرکوب نیز واقع شود. کمی با زبان ساده روانشناسی اجتماعی خانواده و نسبت آن با نظام سیاسی کنونی را مطرح کنیم. پرسش اینجاست: چه کسی گفته است که همواره بزرگ‌ترها راست می‌گویند یا حق با آن‌هاست؟! اقتدار پدر و مادر از کجا می‌آید؟! آیا صرفا پدر یا مادر بودن این حق را برای افراد ایجاد میکند که هر رفتاری را با فرزندان خود داشتهٰ باشند؟!!!

متاسفانه در قانون ما نیز به شکلی تبعیض آمیز و غیر انسانی حق و حقوق نابرابری برای والدین در مقابل فرزندان وجود دارد که برای مثال در صورت قتل عمد فرزند توسط پدر حکم قصاص به آن تعلق نمی‌گیرد (فارق از این که اساسا قصاص امری اخلاقی و موجه هست یا خیر). مساله تبعیضی است که به شکل تاریخی و ساختاری در روح جامعه وجود دارد و در گوشت و پوست و خون افراد سرایت می‌کند. داسی که پدری با آن سر دختر خود را برید قوایش را از نظام ناعادلانه و غیرانسانی حقوقی و عرفی جامعه مردسالار و پدرسالار می‌گیرد.

تجاوز و دخالت دولت در اقتصاد و فرهنگ و دیگر امور زندگی نیز ناشی از همین مناسبات در نظام خانواده است. گویی یک ملت الگوی مناسبات خانوادگی خود را با تمامی ویژگی‌های روانی آن در دولت (حاکمیت) بازتولید کرده‌اند. سلب مالکیت از عموم مردم و بخش خصوصی واقعی و توزیع رانت میان خودی‌ها آیا نمادی از تبعیضی نیست که پدرها و مادرها با فرزندان خود دارند؟! توزیع ثروت خود بین فرزندانی که در بازی روانی مادر و پدر قرار دارند و هیچ اراده‌ای از خود برای تعیین سرنوشتشان نداشته‌اند.

تحمیل سبک‌های زندگی و اعتقادات و باورها از سوی پدرها و مادرها به فرزندان همان تحمیلی نیست که حاکمیت به صورت شرعی و قانونی آن را بر تمام جمعیت خود وارد می‌کند؟! مگر نه آنکه در بسیاری از موارد فرزندان صلاح کار خود را خیلی بهتر از والدین‌شان می‌دانند و تشخیص می‌دهند؟! مگر نه آنکه دخالت بی حد و مرز والدین در زندگی فرزندانشان دقیقا عامل اصلی ویرانی و شکست آن‌ها می‌شود؟! متاسفانه شاهدیم که دخالت‌های بی‌جای دولت در تمام شئون زندگی مردم نیز نتایجی به بار داشته است که امروز از هوایی که تنفس می‌کنیم تا آب و تورم و غیره برایمان قابل لمس است...

یکی از حوزه‌های مغفول مانده در پژوهش‌های جامعه‌شناختی در ایران نسبت میان نظام خانواده و نظام سیاسی است، چرا که اساسا رویکردی محافظه‌کارانه و مردسالارانه و ایدئولوژیک در دانشگاه‌های ما حاکم است که هرگونه نقد این دو نهاد اجتماعی را بر نمی‌تابد. باشد که خانواده و حاکمیت دست از سر فرزندان و مردم خود بردارند تا خود انتخاب کنند که چگونه می‌خواهند زندگی کنند.

جامعه‌شناسی
@IRANSOCIOLOGY باز کردن / نظر دهید

2021-12-01 21:30:33 لذت پنهان ریاضت کشی

با نگاهی به فیلم سیمون صحرا اثر لوییس بونوئل


فیلم سیمون صحرا (۱۹۶۵) شاهکار ناتمام بونوئل است. وی بدلیل مشکلات مالی ناچار میشود سر و ته فیلم را هم بیاورد. با این وجود حاصل کار که اثری ۴۵ دقیقه ای است، در جشنواره فیلم ونیز پنچ جایزه دریافت میکند.

فیلم داستان واقعی زاهدی مسیحی است به نام سیمون که در قرون وسطی بیش از چهل سال از عمرش را بالای یک ستون در دل صحرا سپری میکند. خیلی از دینداران برای گرفتن شفا و برآورده شدن حاجت خود دور ستون تجمع کرده و سیمون برایشان دعا می خواند. در روایت سورئال بونوئل از زندگی سیمون، شیطان ( در سیمای یک زن) در صدد است تا او را بفریبد و با خود به دنیای غرق در لذت های مادی، یعنی دنیای مدرن ببرد . جهانی که در آن دیگر کسی توجهی به یک زاهد ندارد و زن هم شیطان نیست.
بنا به اعتقاد هگل، فرد زاهد و ریاضت کش با نادیده گرفتن لذت های جسمانی و طرد غرایز شهوانی خویش، شکل دیگری از لذت را تجربه میکند. در واقع زاهد ازطریق سرکوب ارضا شهوانی ارضا میشود که از منظر روانشناختی نوعی رفتار انحرافی است. در رابطه خدایگان و بنده، این استراتژی ای است که بنده انتخاب می کند تا بتواند بندگی خود را تاب آورد.

در عرصه سیاست و اجتماع ممنوع ساختن و سرکوب لذت ها و آزادی های طبیعی از سوی نظام های توتالیتر، غالب مردم را به سوی روش های پنهانی و گاه منحرف لذت بردن سوق می دهد. تن دادن و عادت کردن به چنین روش هایی برای کسب لذت در خفا - که نظام حاکم بدان واقف است و پس از مدتی آگاهانه در مورد آن سختگیری نمیکند - خطر پذیرش وضع موجود را از سوی گروه کثیری از مردم در پی دارد که حاصلش دوام و بقای نظام سرکوب است.

وجه دیگر قضیه، وضیعت سیاسی اجتماعی یکسره متفاوتی است که لذت بردن به هر بهایی تنها هدف زندگی محسوب میشود. جامعه ای چنان غرق در لذت که شکاف ها و ترک های ایجاد شده در حوزه سیاست ، اقتصاد، محیط زیست و... برایش کوچکترین اهمیتی ندارد. مثل جماعتی که در سکانس رقص فیلم بونوئل گویی در اوج لذت مسخ شده اند. این نوع لذت جویی در عمل روی دیگر سکه ی ریاضت کشی و لذت حاصل از آن است. برای همین شیطان به سیمون می گوید" من و تو خیلی شبیه هم هستیم". شباهتی که در عرصه سیاست به تداوم وضع موجود می انجامد.

#علی_حاتم





جامعه‌شناسی
@IRANSOCIOLOGY باز کردن / نظر دهید

2021-12-01 21:29:59 مرا اتفاقی پير کرد،
که هرگز رخ نداد...

| ماتسوئو باشو |


جامعه‌شناسی
@IRANSOCIOLOGY باز کردن / نظر دهید

2021-11-30 21:44:29 در شرایط اجتماعی ناسازگار، شکاف میان شخص و محیط ایدئولوژیکی که از آن تغذیه می کند، می تواند به تلاشیِ کامل آگاهی، اغتشاش فکری و یا جنون منجر شود.

منطق گفتگویی میخائیل باختین
تزوِتان تودوروف، داریوش کریمی
عکس: کاوه گلستان


جامعه‌شناسی
@IRANSOCIOLOGY باز کردن / نظر دهید