ادب‌سار

2022-07-28 14:32:35 در هزاره‌ی گذشته ادب‌وَران(ادیبان) بسیاری برای پاسداری از زبان پارسی کوشیدند. به دور از دادمندی(انصاف) است که زنده داشتن و بالندگی پارسی را تنها دستاورد کوشش چند اندیشمند و ادب‌مند(ادیب) بدانیم. در اینجا با نمونه‌هایی از واژه‌های پارسی که #نظامی_گنجوی در چامه‌های خود به‌کار برده است، آشنا می‌شویم. این واژه‌ها در نبیگ(کتاب) «گنجینه‌ی گنجه‌ای» چاپ و در تارنمای #فرهنگستان زبان و ادب پارسی هم‌رسانی شده است:


اِستادگار: #خادم ، نگهبانی که ایستاده پاسبانی کند
بخت‌گویی: #شانس و خوش‌شانسی، یاری بخت
پیش‌خورد: #چاشنی_غذا ، #پیش_غذا
جان‌درازی: #طول_عمر
جهان‌درنگی: تاخیر جهان در انجام مقاصد
شَه‌انگیز: کیش کردن شاه در بازی شترنگ(شطرنج)
کَژمَژ زبان: کسی که #لکنت_زبان دارد ، کودکی که تازه زبان گشوده است
نژاده: #اصیل

@AdabSar باز کردن / نظر دهید

2022-07-27 19:36:24 این خاک که خود پیکر یاری باشد
گیسو و سر و دوش نگاری باشد

در کوزه‌گری کوزه و جامی گردد
کآن کوزه مرا ایل و تباری باشد

سراینده و فرستنده #م_ح_هریس
#چکامه_پارسی
@AdabSar باز کردن / نظر دهید

2022-07-25 21:27:50 واژه‌های پارسی در زبان تازی زاج = از پارسی زاگ، زاغ (در دوات برای نوشتن جوهر = زکاب نامند) کاربرد دارویی نیز دارد زاجات = تک از زاگ‌ها زاد رخت = از پارسی آزاد درخت زاد مرد = از پارسی آزاد مرد، گردونه‌ی برجیس یا مشتری، اورمزد زاده = از پارسی زادگه، نام دیگر… باز کردن / نظر دهید

2022-07-23 18:06:40
@AdabSar
پالایش زبان پارسی


کامل = آرَسته، پُر، بی‌آک(=بی‌عیب)، آزگار، رِسا، رساوند، همه‌گیر، فَرگشته، درست، پایان‌یافته، بی‌رخنه، بی‌خُرده، آکنده، انجام‌یافته، پـُروَند، اُسپور، وَسپور(پارسی پهلوی)، بُوَندِه، بَوَندَک، پارُن(پارسی پهلوی)
کاملا = سَددرسَد*، بی‌کم‌وکاست، بی‌گفتگو، بی‌چون‌وچرا، سراسر، سرتاسر، به‌فرزام، به‌پُرگی، به‌راستی، به‌درستی، همگی، بی‌خُرده، یکسره، به‌رسایی
کامل‌کردن = آرَستَن، هرویسپاندن، هاماندن، فرجامانیدن، به‌فرزام‌رسانیدن
کامل گشتن/گردیدن = هَنگَتیدن، رِساگشتن، به‌فرزام‌رسیدن، فرزامِش
کامل‌مرد = پخته‌مرد، میانسال
کامل‌الذات = پارُنزاد، آرَسته
کامل‌العمل = درست‌کردار، نیکوکردار
کامل‌العیار(کامل‌عیار) = دُرُست(درباره‌ی زر یا سیم یا مرد)
کامله‌الوداد = بهین‌دوست

نمونه:
تخت‌جمشید مثالی کامل از هنر ایران باستان است =
تخت‌جمشید نمونه‌ای بی‌آک/ رسا/ آرَسته از هنر ایران باستان است

بالاخره نقاشی‌اش را کامل کرد =
سرانجام نگاره‌اش را فرجامانید/ فرزافت/ به‌فرزام رسانید

برای این کار ده سال کامل زحمت کشید =
برای این کار ده سال آزگار سختی کشید

امشب ماه کامل است =
امشب ماه پُر است

کاملا درست می‌گی =
بی‌چون‌وچرا درست می‌گویی

شهر کاملا از برف سفید شده بود =
شهر سراسر از برف سپید شده بود

کاملا از کارش راضی بود =
سَددرسَد از کارش خوشنود بود

کاملا لایق این همه تعریف بود =
به‌درستی سزاوار این همه ستایش بود

* "سَددرسَد" واژه‌ای پارسی است و نباید با "ص" نوشته شود.

#مجید_دری
#پارسی_پاک
#کامل #کاملا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
آرمان «ادب‌سار»
پالایش زبان پارسی
والایش فرهنگ ایرانی
@AdabSar
باز کردن / نظر دهید

2022-07-23 06:30:48


به بازیگری مانَد این چرخِ مست
که بازی برآرَد به هفتاد دست

زمانی به خنجر زمانی به تیغ
زمانی به باد و زمانی به میغ

زمانی به دست یکی ناسزا
زمانی خود آرَد ز سختی رها

زمانی دهد گنج و تخت و کلاه
زمانی غم و خواری و بند و چاه
#فردوسی

و برای این هفته آرزو دارم
که بینم تو را شاد و روشن‌روان
هنرمند و بینادل و پَهلَوان


گزینش #جعفر_جعفرزاده
#چکامه_پارسی
@AdabSar


باز کردن / نظر دهید

2022-07-21 21:22:58 چند نمونه از واژه‌های تازی پرکاربرد که #ابوالفضل_بیهقی در نوشته‌های خود برای آن‌ها واژه‌گزینی کرده و برخی از آن‌ها امروز پذیرفته شده‌اند:

#تفحص = بازجُست
#حسود = بدسگال
#متهم = بدشناخته
#اهل_بیت = خانگیان
#معلوم = دانسته
#معروف = روی‌شناس
#عشرت = شادکاری
#قهرمان = کارفرمان
#نظایر = مانندگان
#التقا = هم‌دیدار شدن
#رضا = هم‌داستانی
#موافقت = هم‌سازی
#حمایت = سایه گرفتن

برگرفته از تارنمای #فرهنگستان زبان و ادب پارسی

@AdabSar باز کردن / نظر دهید

2022-07-20 21:35:14 ای که داری سینه چون آیینه پاک
گنج‌ها داری تو در این آب و خاک

تا جهانی خیره بر فرهنگ توست
گر به پاسَش دل نبندی ننگ توست!

#فریدون_توللی
#چکامه_پارسی

@AdabSar باز کردن / نظر دهید

2022-07-20 21:35:11 زمانه چه ز من خواهی شب و روز
ندارم تابش و ماه شب افروز

زمانه با دلم ناسازگار است
ستاره بخت من خاموش و تار است

چه خواهی از دلم، لبریز درد است
ندیدی جان من گلبرگ زرد است

خدایا روزگار ابری، سیاه است
ببارد بر سرم بختُم تباه است

ندارم باوری بینم خوشی‌ها
که دیدم بی‌شمار این خودکشی‌ها

نمانده آگهی از روزگاران
ندیدم روز خوش در زیر باران

ستم‌ها دیده‌ام از زندگانی
ندیدم روز شاد اندر جوانی

زمانه کرده‌ای جان و دلُم خُرد
فتاده پشت سر زنهار من برد

گرفته بی‌کسی بر جان من زور
گمانم دیدگان بس گشته شب‌کور

زمانه تلخ و بد گشته به سویم
ندارم راه پس، ره پیش رویم

ز بخت و زندگی دل گشته بیزار
زمانه چرخشی وارونه در کار

زد آتش بر دلم با ناله‌ی کوه
تنیده بر تنم جامه‌ی اندوه

نمانده آرمان در بند بالان*
چه تنها گشته‌ام، دلتنگ و نالان

ندارم همنشین، بی‌کس شده دل
دو دیده بَر رهی، تن مانده در گِل

خدایا تو برس به داد و فریاد
بکن با مهر خود جان و دلم شاد


سراینده و فرستنده: #کوروش_دورکی_بختیاری
#چکامه_پارسی


*بالان: تله
@AdabSar باز کردن / نظر دهید

2022-07-18 20:55:36 واژه‌های پارسی در زبان تازی رَوصبَی = از پارسی روسپی، در پهلوی روسپیک رُوط = از پارسی رود، نام یکی از سازها در پهلوی rot، در پارسی باستان rautah و دراوستایی uruda. رَنده = از پارسی رنده، یکی از افزارهای درودگری (چوب تراشی) و دیگر چیزها رِوَند = از پارسی… باز کردن / نظر دهید

2022-07-17 22:20:32 @AdabSar

در چیستیِ ادب‌سار(ادبیات)

امروزه بسیاری از روشن‌اندیشان در چیستی ادب‌سار دچار آشفتگی و سراسیمگی دشوار شده‌اند. آیا ادب‌سار یکی از راستینگی‌‌های زندگی است؟ اگر در گذشته چنین بوده است؛ آیا امروزه نیز با آن‌که فن‌آوری روز چهره‌ی زندگی را دگرگون ساخته است و جایی در جهان به جز فن‌آوری و راستی‌ها و درستی‌های دانش نیست؛ ادب همان جایگاه پیشین خود را نگاه داشته است یا نه؟ آیا ادب یک نیاز مردمی است یا جستاری(مسئله‌یی) خودی؟

در پاسخ به این گمان‌ها و نمایاندن پوشیدگی‌ها بایستی گفت که ادب یک ساختار به هم پیوسته است. ادب، تنها پیرایش‌گر روان یا فرابُرد(تربیت) آدمی بر پایه‌ی نیکی‌ها و برتری‌ها نیست؛ ونکه(بلکه) با این‌همه یک آیین دادگرانه‌ی میان‌کاری(اقتصادی)، سامانه‌ی چپیره(نظام اجتماعی)، دادگزاری شهری(مدنی) و راهنمایی اندیشگانی‌(فکری)ست. پس ادب‌سار سودمندی‌ها و کارکرد خود را از دست نداده است.

به یارست(جرأت) می‌توان گفت که ادب‌سار تنها بخشی از مانده‌های کهن و دور گذشته نیست تا آن را در گنج‌خانه‌ی اندیشه‌ها، باورها و آیین‌ها گذاشت. ونکه اکنون روشی است زنده و شالوده‌های بنیادین پایداشت و پی‌گرفت زیستن در آینده را دارد. به همین دستاویز برخی از اندیشمندان بر این باورند که اگر چرخش کارهای جهان در دست کسانی می‌بود که دارای فرهنگ بودند، به‌راستی جهانی جز از آنچه داریم، می‌داشتیم.

ریشه‌ی بسیاری از دریافت‌های نادرست و ناسازگاری‌ها از بی‌فرهنگی است؛ زیرا فرهنگ نباشد، خواهش‌های ناسنجیده‌ی درون در پیوند میان مردمان فرمان می‌رانند و سرشت‌ها و خواهش‌های خویشیک همواره از سودجویی و خودپرستی پیروی می‌کنند. پس ادب را ارج نهید که نه تنها نمایش‌گر فرهنگ است؛ ونکه خودِ فرهنگ است.


فرستنده #بلال_ریگی
#پیام_پارسی

@AdabSar
باز کردن / نظر دهید