2022-02-07 16:22:15
"ما از چشم دیگران" (تحلیل روانشناختی "من بیرونی")
از کتاب "بندباز
بخش پایانی
اما "شخصیت" به معنای سابجکتیو آن عبارتست از "نگاهی که عرف و جامعه بر اساس سلیقه خود از خصوصیات فرد دارد". "شخصیت" به این معنا با واژگانی غیرشفاف و "باردار" توصیف میشود. "غیر شفاف" یعنی این که تعابیر، مبهم و غیر دقیق هستند و "باردار" یعنی اینکه کلمات مورد استفاده، بار ارزشی مثبت یا منفی دارند، یعنی در آنها عنصر تمجید یا سرزنش وجود دارد. مثل این که "جورج مردی است بدهیکل، کودن، پرحرف و بیملاحظه."
اشتباه گرفتن این نوع از شخصیت با ماهیت واقعی خود سبب تولد نگاهی در انسان است که آن را "من بیرونی" نام دادهام. این تعریف "شخصیت" به خاطر داشتن بار ارزشی منفی یا مثبت میتواند در فرد تعارض ایجاد کند.
این تعارض به چند دلیل است: اول این که برای قضاوت در مورد ویژگیهای هر فرد معیارهای متفاوت و حتی متناقضی در جامعه وجود دارد. نتیجه آن است که شخص خود را با دو یا چند تعریف متفاوت یا متضاد از هویت و جایگاه خودش روبرو میبیند و لذا از لحاظ فکری، رفتاری و عاطفی دچار سردرگمی و تعارض میشود. مشکل عمده اغلب اینست که در تعریف سلیقهای، آدمها نظرات نسبی و سلیقهای خود را مطلق و آبجکتیو فرض میکنند و این یکی از علل بروز اختلاف در جمع و تضاد در فرد است.
دومین مشکل اینست که تعابیری که بار منفی دارند درواقع ویژگیهای فرد را محکوم میکنند و این محکوم کردن باعث احساس نقص و ملامت و تضاد در شخص میشود (تعبیر "کودن" یعنی این که فرد باید باهوش باشد ولی نیست، در حالی که عبارت "با هوش کمتر از میانگین" چنین معنایی ندارد.)
سوم این که –برخلاف تعاریف آبجکتیو و "خنثی"- تعبیرها مثل دو قطب مثبت و منفی لازمه یکدیگرند. به این معنی که هر ویژگی منفی اشاره به نبودن ویژگی مثبت دارد و هر ویژگی مثبت اشاره به نبودن ویژگی منفی ("باهوش" یعنی این که فرد ممکن بود کودن باشد ولی نیست.) پس در تعبیرهای ارزشی یا "باردار"، ویژگیهای مثبت و منفی شخصیتی به ناچار به همدیگر وابسته اند. معنی اش آنست که شخص همیشه هر دو قطب مثبت و منفی را در ذهن و روان خود حمل میکند یعنی در صورت گرفتن یک تعبیر مثبت، بار منفی از ذهن او برداشته نمیشود بلکه نگرانی آن همیشه در روان او باقی میماند.
در صورت گرفتن تعبیر منفی هم هر نوع تلاش برای تغییر و خلاصی از آن عبث است چرا که اولاً احساس داشتن ویژگی مثبتی بدون توجه به خصوصیت منفی ممکن نیست، ثانیاً ویژگیهای منفی، قبلا "مطلق" و "ثابت" فرض شده است و بنابراین تغییر آنها معنا ندارد. آنچه فرد آن را تغییر یا اصلاح میداند "پنهان کردن" خصوصیت منفی است نه تغییر یا اصلاح آن. و آنچه او کسب ویژگی مثبت میداند "نمایش" خصوصیت مثبت است نه کسب آن. علت اصلی تضاد و فشار در روان شخص هم همین گیرافتادگی در یک تعارض لاینحل است.
@sasanhabibvand
111 viewsSasan Habibvand, edited 13:22