📶درسگفتارهای جامعه شناسی

2022-08-15 22:41:32 خشونت های ساختاری در ایران

مهدی صولتی

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-08-03 18:40:47 غارنشینان چه کسانی هستند؟

مجتبی لشکربلوکی


جامعه ما را می‌شود به سه به‌علاوه یک دسته تقسیم کرد.

الف) #کوخ_نشینان همان کسانی که آنان را مستضعفان می‌نامیدیم و قول داده بودیم که زندگی‌شان از این رو به آن رو شود. نشد! بنا بر این اسم دیگری برایشان گذاشتیم: اقشار آسیب‌پذیر. کوخ‌نشینان همان کسانی‌اند که جبر روزگار باعث شده گورخوابی، کارتن‌خوابی، پشت‌بام‌خوابی کنند. تن‌فروشی و دخترفروشی کنند. محض اطلاع عرض کنم: به گزارش تجارت‌نیوز ساکنان اصطبل، ماهانه دو میلیون و ساکنان گاوداری ماهانه یک و نیم میلیون تومان اجاره می‌پردازند!!

ب) #کاخ_نشینان: ما آن‌ها را به نام‌های مختلف می‌شناسیم. مثلا اگر خاطرتان باشد زمانی می‌گفتیم سرمایه‌داران زالوصفت! بعدها عناوین دیگری هم اختراع شدند مانند مرفهان بی‌درد و رانت‌خواران. این‌ها همان گروهی بودند که قرار بوده قدشان کوتاه شود و یا دست‌شان از بیت‌المال یا حق‌الناس بریده شود.

پ) #آپارتمان_نشینان طبقه متوسط اقتصادی‌اند. یا کارمندند، یا کاسب یا کارآفرین. به خاطر درآمد ماهانه یا ارث پدری اکنون یک خانه و یک ماشین دارند تا این‌جا به نظر می‌رسد که وضعیت بهتری نسبت به کوخ‌نشینان داشته باشند اما از نظر روانی بسیار تحت فشارند: آن‌ها همیشه نگران آینده، تورم، فرزندان‌شان و قطعی و وصلی اینترنت و آب و برق هستند. به همین خاطر مردم عصبانی‌اند: طبق نظرسنجی ایسپا ۵۷٪ نمونه آماری، به میزان کامل، زیاد و تا حدودی در معرض خشم قرار می‌گیرند

مدت‌ها فکر می‌کردم که ایراد جامعه ما وجود «کاخ‌نشینانِ رانت‌خوارِ فرصت‌طلبِ خودخواه» است و گه‌گاهی هم طعنه می‌زدم به آپارتمان‌نشینان که در همه جای دنیا طبقه متوسط اقتصادی پیشران اصلاحات اجتماعی‌اند ولی در این کشور این‌ها سرشان به زندگی شخصی‌شان گرم است. بعدها فهمیدم که اشکال در طبقه چهارم است: غارنشینان.

ت) #غارنشینان کمابیش هفت ویژگی دارند:
۱) در عرصه اقتصاد؛ فکر می‌کنند اقتصاد دستورپذیر است و معیشت و تورم را می‌شود با قیمت‌گذاری دستوری و یارانه حل و فصل کرد.
۲) در عرصه سیاست: فکر می‌کنند وکیل و کارگزار نیستند بلکه رئیس و صاحب اختیارند و بالاخره یک نفر باید برای مردم تصمیم بگیرد نیازی هم به زمینه‌سازی و توجیه افکار عمومی نیست.
۳) در عرصه بین‌الملل: فکر می‌کنند کشورهای دیگر باید بر اساس عدالت و اخلاق موضع بگیرند نه منافع ملی. آنها شجاعت را در مخالفت با دیگران می‌دانند نه در پذیرش واقعیت‌های بین‌المللی ولو تلخ. سیاست خارجی در نزد آنان بالذات اهمیت دارد و ربطی به اقتصاد ندارد.
۴) در عرصه فرهنگ؛ فکر می‌کنند مردم را به اجبار می‌توان به سمت یک سبک زندگی خاص هدایت کرد و نمی‌دانند اخلاق اجباری نه ارزشمند است نه ممکن.
۵) در عرصه تکنولوژی: در حالی که جهان در اندیشه فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و بیگ‌دیتا و چاپ سه‌بعدی است آن‌ها هم و غم‌شان بروزترین تکنولوژی فیلترینگ است.
۶) در عرصه صنعت: خودکفایی فراگیر را هنوز یک ارزش می‌دانند.
۷) در عرصه دولت: فکر می‌کنند دولت باید همه کار انجام دهد مدرسه بزند، بیمارستان‌داری کند، جاده بسازد و .... در نتیجه به جای آن‌که بخش مردمی چرخ کشور را بچرخاند همه چیز افتاده به دست دولت‌ها. دولت به جای آن‌که جامعه را توان‌مند کند به گونه‌ای که نیاز به یارانه نداشته باشد جامعه را مواجب بگیر بارآورده.

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-07-30 19:16:54 «… اگر جامعه‌شناسی بر آن بود که هدف خود را کشف رشته‌هایی بداند که افراد مورد مشاهده‌اش را به حرکت در می‌آورند، یعنی سبب می‌شوند آدم‌ها همچون عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی، نقش‌هایی را بازی کنند که از قواعد آن بی‌خبرند؛ اگر جامعه‌شناسی فراموش می‌کرد که با انسان‌ها سر و کار دارد و خلاصه اینکه اگر نمی‌دانست که وظیفه‌اش بازگرداندن معنی به رفتارهای این انسان‌ها است، حتی ارزش یک ساعت وقت تلف کردن هم نداشت. ما می‌توانیم در واقع خود را با نقل متنی از دکارت راضی کنیم که مارسیال گرو علاقه زیادی به تکرار آن داشت: من به هیچ وجه نمی‌پذیرم که انسان با خیال‌پردازی‌های نادرست به آسایش دست یاید؛ ترجیح می‌دهم کمتر شاد باشم اما بیشتر دانا.
جامعه‌شناسی نوعی خود-ناامیدی ایجاد می‌کند. یعنی دروغی را فاش می‌کند که افراد به خود می‌گویند و در تمام جوامع به صورتی جمعی تداوم یافته و تشویق می‌شود و در پایه تمامی ارزش‌ها − ولو مقدس‌ترین آن‌ها − و در پایان، کل هستی اجتماعی قرار می‌گیرد. جامعه‌شناسی از خلال مارسل موس به ما می‌آموزد که جامعه همواره با سکه‌های قُلابی رؤیاهایش دل خود را خوش می‌کند».


پیر بوردیو
درسی درباره درس


@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-07-30 19:15:24 بطور کلی دشوار می‌توان با این فکر مخالفت کرد که قشربندی درون طبقه ها، و نیز میان طبقات، نه فقط به تفاوت‌های شغلی بلکه به تفاوت‌ در مصرف و سبک زندگی بستگی دارد. این مطالب با نگریستن به روندهای موجود در کل جامعه عیان می‌گردد. برای مثال، گسترش سریع اقتصاد خدماتی و صنایع فراغتی و تفریحی، بازتاب تاکید هرچه فزونتری بر مصرف در کشورهای صنعتی است. جوامع مدرن به جوامعی مصرفی تبديل شده اند که دستیابی به کالاهای مادی بزرگترین دغدغه خاطر آنها است. یک جامعه مصرفی، از برخی جهات، یک «جامعه توده ای» است که تفاوت های طبقاتی در آن تا اندازه ای مهار می‌شود. از همین رو ممکن است کسانی که زمینه های طبقاتی مختلفی دارند، برنامه های تلویزیونی یکسانی را تماشا کنند و یا لباس خود را از بوتیکهای یکسانی خریداری کنند. اما تفاوت‌های طبقاتی در عین حال می‌توانند به واسطه گوناگونی سبک زندگی و نیز سلیقه، تشدید شوند.


#مسایل_جامعه_شناسی
#پیر_بوردیو



@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-07-28 15:39:52 « زبان و خیالی نامُعیّن»

فرشید رستگاری ( روایت درمانگر)

رسم براین بود، تا زمانی که معلم به درس و مشق نشسته است، کسی برنخیزد. برخاستنْ شکستنِ حرمتِ ادب بود و غایتِ درس و مشق نیز چیزی نبود جز ادب. شمس الدین محمد و سایر شاگردان در درسِ «عقل و خرد» بودند. تمامی زمستان و فروردین را به استفسارِ از عقل پرداخته بودند، حکمای عقلگرایِ ایران و یونان را می شناختند و تمامی براهینی که حکم به عقلانی بودنِ ادب می داد را ازبَر بودند. معلم برخاست، احتجاج های شمس الدین محمد را گرامی داشت و اذن خروج از مکتب خانه را داد.
شمس الدین با همسایه و دوست صمیمی اش محمد گلندام راهی خانه شدند. اردیبهشت بود و بهشتِ شیراز نه در طبیعت که حتی در کوچه پس کوچه های شهر آشکار شده بود. بوی گل‌های بهاری در شهر می پیچید و مردِ دوره گردی با صدایی بسیار گرمْ مشغول فروشِ فالوده بود. دختری از خانه بُرون آمد، چشمانی سیاه داشت و گیسوانی بلند و هیجانی بیشتر از خریدنِ فالوده. شمس الدین محمد نگاهش به نگاهِ دختر دوخته شد، سبک ترین لحظه ی زمان را تجربه کرد و فراخ ترینِ وجودِ حسیِ خود را. مردِ دوره گرد نیز تلاقیِ آن دو نگاه را فهمید و بیشتر از دینارهای دختر به او فالوده داد، می‌دانست که آن دو خیالشان به یکدیگر آغشته شده است اما نمی دانست آن لحظه لبریز از فقدانی است به عظمتِ غزل های یک شاعرِ شاخص. زیر لب با خویش زمزمه کرد که: دختر به تنهایی آمد اما تنها برنگشت!
شمس الدین چهل روز بعد را به مکتب خانه نرفت، مریض بود اما نه دوای قولنج او را شفا داد و نه دواهای دل درد، که تقدسِ عقلْ از مکتب به آن کوچه و آن خانه و آن دختر و آن چشمان سیاه و آن گیسوی بلند کوچیده بود. حافظی که در پی کشفِ خِرد بود، خِرد را خُرد دید و حیرانیِ برخاسته از هیجانِ عشق را والا و عظیم. زین پس او نشانی خانه خود را در حلقه های خَمِ گیسوی یار می داد و بی نازِ نرگسِ چشمانِ یار، همانند بنفشه سرِ سودایی خود را به زانو می نهاد. طاق و رواقِ مدرسه و قیل و قالِ علم را به جام و ساقی مَهرو بخشید و تمامی حکیمانِ حاذقِ جهان را ناتوان از درمانِ دردِ محبت دانست.
ادامه ی دیوانِ این شاعرِ شگرف را می توان با خوانشِ زخمِ فقدانی خواند که آن روز در آن کوچه به آن جوانِ بلند بالای لاغر اندامِ درونگرای پُر احساس وارد شد. اینک هر از گاهی از خویش می پرسم که اگر در آن اردیبهشت زیبا آن مردِ دوره گرد از آن کوچه گذر نمی کرد، بخشِ مهمی از زبان و هیجان و تاریخ ما ذیلِ سیطره و سایه ی کدام حافظ قرار می گرفت، حافظِ عقلگرا یا حافظِ سرگشته ی دیوانِ حافظ؟

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-07-28 10:16:51 ابرمردی جامعه شناس با چهره ی ناشناخته‌ (نوربرت الیاس)


نوربرت الياس جامعه شناسی ناشناخته که نخست رشته های پزشکی و فلسفهٔ را آموخت، سپس از ایده آلیسم استعلایی و نوکانتی استادش هو نیگوالد فاصله گرفت.
نوربرت الیاس در قامت جامعه شناسی تمام عیار در ۱۹۲۵ زندگی دانشگاهی اش را در هایدلبرگ شروع می‌کند. بخاطر یهودی ستیزی در پی به قدرت رسیدن نازی ها در ۱۹۳۳ از آلمان گريخته و به سوئيس و سپس به فرانسه و سرانجام به انگلستان‌ پناهنده می شود. و تا سال ۱۹۶۲ در دانشگاهای لندن تدریس می‌کند. اقامتی دوساله در کشور غنا و بازگشتی کوتاه مدت به انگلستان و آلمان، در آمستردام مستقر می‌شود. نوربرت الیاس آثار متعددی به رشته تحریر در آورد ازجمله درباره ورزش، مرگ،موتسارت، جامعه درباری و بویژه اثر مهم تحقیقاتی اش به نام عنوان فرایند متمدن شدن که در سوئیس سال ۱۹۳۹ به چاپ‌ رسید. الیاس از نظر فردی بیرون نظاره گر امور است. یک یهودی آلمانی در آستانه ی جنگ جهانی دوم به موضوع تمدن می پردازد چون در زمان نگارش این کتاب تا حدودی تحت تاثیر تغییرات شدید اجتماعی در آن روزگاری که وی زندگی می‌کرد به وقوع پیوست.

الیاس درمورد جامعه به شدت قاعده مند جلوه می کند که درون آن افراد برای کسب مزایای پرستیژ و حفظ موقعیتشان در سلسله مراتب درباری باهم رقابت و مبارزه می کنند. از ديدگاه وبری پیدایش اجتماعی دولت مدرن فرانسه را درپیوستگاه قرن ۱۵ و۱۶ تحلیل می کند. دولت چونان فرجام مبارزه رقابتی میان خرده جامعه های فئودال، اختیار استفاده از وسایل نظامی و اخذ ماليات را در انحصار خود می گیرد. پیوند میان تکامل ساختارها و رفتارهای فردی خود به خود آشکار می شود.

یکی از بارزترین جلوه های تفکر جامعه شناسی الیاس رد اصولی تضاد ساده انگارانه جامعه و فرد است. الیاس برشبکه وابستگی های متقابل تاکید می ورزد که افراد درگیر در شبکه را به یکدیگر مرتبط می کند. که در بلند مدت تکامل مستمر و اغلب نامحسوس بافت چنین شبکه ای با انعطاف‌ هایی در شخصیت و درمدیریت عواطف انسان غربی همراه است.
الياس تصويری از زندگی اجتماعي قرون وسطي ارائه می دهد، که رفتارهای ناشايست ، مطابق معيارهای امروزی غرب، از جمله مشخصه های آن به شمار می رود. بعنوان مثال دفع ادرار و مدفوع در انظار عمومی امری کاملاً شايع و رايج بود. در واقع در بعضی از متون مربوط به قرون وسطا به افراد توصيه می شود که ،قبل از نشستن، از کثيف و آلوده نبودن جای خود اطمينان حاصل کنند..

نوربرت الیاس از جمله‌ جامعه شناسان‌‌ بزرگی است که در میان دانشجویان ما چهره ی ناشناخته‌ دارد‌، اما در اروپا و آمریکا جایگاه خاص خودش را دارا می باشد.

اریک دانینگ از جامعه شناسی فرایندی برای مطالعه ورزش، جو آن گو دربلوم در مطالعاتش بر روی آتش ،استفن مِنِل در مطالعه ی غذا و کاس وُوترز در مطالعه فرایند نا آدابی، از کار الياس برای این پژوهش هايشان استفاده برده اند.

الیاس هنگام‌نوشتن فرایند متمدن شدن، تغييرات و دگرگونی ها در لباس‌های شنا، مایو زنانه مورد توجه قرار داده است. الیاس می نویسد یک قرن پیش اگر کسی چنین مایوهای می پوشید از نظر اجتماعی منزوی و طرد می شد. الیاس معتقد است که چنین پیشرفتی نشانه جامعه ای است که خویشتن داری امری بديهی انگاشته شده، زیرا در این جامعه، زنان مانند مردان کاملا مطمئن هستند که هر فرد به واسطه ی خویشتن داری و ضوابط روشن و مشخص آداب معاشرت و اخلاق، مهار و کنترل می شود.

نوربرت الیاس در کتاب تنهایی دم مرگ می نویسد:
در جوامع مدرن توسعه يافته، انسان‌ها هر چند به شيوه‌اى بهداشتى‌تر، مى‌ميرند، اما اين مرگ در انزواى عاطفى كامل به وقوع مى‌پيوندد. جا به جايى از بستر احتضار در ميانه‌ى خويشان و نزديكان به تخت بيمارستان در ميانه‌ى پزشكان و پرستاران...

زهرا نجاتی

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-07-28 10:15:41 باز کردن / نظر دهید

2022-07-27 22:25:43 ایدئولوژی ها، مجموعه اعتقادات و باورهایی اند که وقتی مورد پرسش قرار گیرند ، از هم می‌پاشند؛ زیرا چُنین اعتقاداتی تنها با محدودسازی ِ گفت و گوی آزاد و عمومی می توانند پابرجا بمانند.
چُنين گفت و گویی، کذب و نادرستی ِ آن ایدئولوژی ها را آشكار خواهد ساخت...

#یورگن_هابرماس

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-07-27 22:12:19 نسل سوم مکتب فرانکفورت
و
روز آمد سازی ایده سوسیالیسم

#محمد_رحیمی

@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید

2022-07-27 22:12:01 سرمایه داری چونان دین

سرمایه داری چیست؟

بازخوانی دیدگاه #والتر_بنیامین

#والتر_بنیامین
برگردان: #محمد_رحیمی


@kavosh_garan باز کردن / نظر دهید