فلسفه

2023-07-01 23:06:19 یکی دیگر از فلاسفه اخلاق که نقش زیادی در رمزگشایی از بحث اخلاق انجام داد، آقای لارنس کلبرگ روانشناس آمریکایی قرن بیستم بود. او به خوبی توضیح داد که اخلاق در جامعه و در تک تک اشخاص در شش سطح قابل تشخیص و رشد است. کلبرگ به صراحت از "استدلال اخلاقی" نام برد و… باز کردن / نظر دهید

2023-07-01 23:05:46 یکی از مواردی که در بالا ذکر شد، این بود که برخی از معیارهای اخلاقی بستگی به نظام ایدئولوژی حاکم بر آن جامعه دارد و ممکن است که در همه جا یکسان نباشد. در این راستا دو نکته مهم قابل ذکر هستند. اول اینکه اساسا فعل اخلاقی در یک جامعه آزاد یا نسبتا آزاد معنی می… باز کردن / نظر دهید

2023-07-01 09:41:27 اصولا در جایی که پلیس حضور ندارد و ترس از جریمه شدن و یا توقیف خودرو وجود ندارد، رعایت قوانین راهنمایی یک عمل اخلاقی به حساب می آید. در اینجا ما به صورت ناخودآگاه در ذهنمان می دانیم که همه قوانین رانندگی هم ارز نیستند. پارک ممنوع و عبور از چراغ قرمز هر دو… باز کردن / نظر دهید

2023-06-30 23:16:16 با توجه به این مسائل این سوال مهم مطرح می شود که "پس چه باید کرد"؟؟ اگر اخلاق اینقدر پیچیده است و معیارهایی تا این حد متفاوت و متضاد دارد، در عمل به چه چیزی باید متعهد بود و توصیه کرد؟؟؟ چه راهکاری وجود دارد که انسانها رو به رعایت اخلاق ملتزم تر کرد؟؟ افراد… باز کردن / نظر دهید

2023-06-30 23:15:32 خب شما می بینید که موارد الف تا د، نشان میدهند که اخلاق برخلاف ظاهر آن بسیار پیچیده است. ما تا کلمه اخلاق رو میشنویم ناخودآگاه یاد بد بودن دروغ و قتل می افتیم و تصور میکنیم که خب چون اینها مطلقا بد هستند، پس اخلاق اصول ثابتی دارد. در حالیکه اینگونه نیست و… باز کردن / نظر دهید

2023-06-30 23:14:21 ‍ بررسی #علم_‌‌اخلاق‌ (جلسه‌ی‌ پنجم) عزیزان اگر خاطرتان باشد در چند جلسه گذشته فلسفه اخلاق، در ابتدا یک تعریفی از اخلاق ارائه شد. سپس به صورت خلاصه تعریفی از معیار اخلاقی و سه نظام عمده اخلاقی که در طول تاریخ توسط انسان مورد استفاده قرار گرفته آورده شد.… باز کردن / نظر دهید

2023-06-29 09:43:17 ‍ بررسی #علم_‌‌اخلاق‌ (جلسه‌ی‌ پنجم)

عزیزان اگر خاطرتان باشد در چند جلسه گذشته فلسفه اخلاق، در ابتدا یک تعریفی از اخلاق ارائه شد.
سپس به صورت خلاصه تعریفی از معیار اخلاقی و سه نظام عمده اخلاقی که در طول تاریخ توسط انسان مورد استفاده قرار گرفته آورده شد.
در ادامه به اخلاقی فرگشتی (تکاملی) پرداختیم و اینکه اساسا اخلاق چگونه در گذر زمان شکل گرفته و تغییر یافته است.
در این جلسه من تلاش میکنم که مفهوم نسبی بودن اخلاق رو توضیح بدم و اینکه از این موضوع چه نتیجه ای می توان گرفت و در ادامه به بحثهایی در مورد اخلاق مدرن و راهکارهای ارائه شده توسط برخی فلاسفه مدرن خواهم پرداخت.

- موضوع "نسبی بودن اخلاق" دست کم معانی زیر رو می تواند داشته باشد:

الف) اخلاق در زمان های مختلف، معیارهای مختلفی داشته است.

ب) اخلاق در مکان های مختلف، معانی و معیارهای متفاوتی دارد. یعنی همین امروزه هم هنجارهای اخلاقی از یک کشور یا منطقه تا کشور و منطقه دیگر ممکن است که متفاوت باشند و از اینرو یک عمل در مکانی، اخلاقی و در جای دیگر ممکن است که کاملا غیراخلاقی باشد. به عنوان مثال در بحث بین انتخاب بین تقریر حقیقت و یا تقلیل مرارت در نگاه شرقی و با نگاه غربی تفاوتها بسیار است و آنها برخلاف شرق، معمولا تقریر حقیقت را بر می گزینند حتی اگر این انتخاب به مرارت بیفزاید.

ج) قرار گیری در شرایط مختلف ممکنه که معیارهای اخلاقی رو عوض بکنه. مثال ساده شده و مبالغه شده اینه: قتل کار بدی است و توسط هیچ معتقد به اخلاقی توصیه نشده و نمیشه. ولی مثلا وقتی من نوعی در شهر "حمص" سوریه هستم و در درگیری و جنگ شهری قرار دارم، دیگه این اصل برای من معنی متفاوتی پیدا میکنه.
همینطور دروغ, که داری منع اخلاقی است در گزینش استخدام برای شخصی که با توجه به رشته تحصیلی‌اش چاره‌ای جز استخدام دولتی ندارد، عملی غیر اخلاقی محسوب می‌شود؟ یا اینکه همگان توصیه به دادن پاسخهای کلیشه‌ای که عمدتا دروغ هستند میکنند؟

د) اخلاق یک موضوع پیچیده ای است و در نظام های مختلف اخلاقی معانی متفاوتی دارد. یعنی یک عمل مشخص ممکن است در یک نظام اخلاقی، کاملا منطبق بر اصول اخلاق باشد و در یک نظام دیگر کاملا برعکس و غیراخلاقی باشد.
تا کنون سه نظام اخلاقی مختلف توسط فیلسوفان و متفکران معرفی شده است و در طول تاریخ معیار اخلاقی بودن توسط آنها تعیین شده است.

نکته بسیار مهم دیگر این است که گاها اخلاقی بودن یک فعل بستگی شدید به قرارگیری آن در یک نظام ایدئولوژیک دارد. نظام های ایدئولوژیک مختلف، مبانی اخلاقی و توصیه شده متفاوت و گاه کاملا متضادی دارند. بدین ترتیب که به عنوان مثال شخص "ایکس" با معیارهای اخلاقی وظیفه گرا، در دو نظام ایدئولوژیک مختلف دست به "فعل" های اخلاقی یکسانی نخواهد زد. چرا که اساسا توصیه ها و معیارهای این دو نظام با هم متفاوت هستند.

ذکر یک نکته در اینجا لازم است که موضوع "نسبی بودن اخلاق" معمولا به درستی فهمیده و توضیح داده نشده و نتایجی که از این عبارت گرفته می شود اغلب درست نیستند.

چگونه:

- ببینید وقتی کسی میگه که اخلاق نسبی است معنی اش این نیست که اخلاق "باید" نسبی باشد. بلکه تلاشش در اینجا توصیف یک واقعیت و یک روند ساری و جاری در جامعه است. خب شاید کسی بگوید که اخلاق "باید" که مطلق باشد، در اینجا دست کم من شخصا با او هم رأی و هم نظر هستم و آرزو میکنم که ایکاش مطلق بود. آرزو و ایده آل شخصی من هم این است که ایکاش اخلاق، کاملا مطلق بود. برای اینکه در اینصورت تکلیف ما با خیلی از موارد کاملا مشخص بود و قضاوت اخلاقی اینقدر پیچیده نبود. در این حال دست کم تکلیف آدم، معلوم بود و نیازی به این همه فکر و بحث و جدل وجود نمی داشت.

بدین ترتیب باید در نظر گرفت که ما در حال گزارش واقعیت هستیم، "چنانچه هست" و نه "چنانچه باید باشد".
بدین ترتیب و درنتیجه، ادعا این است که "اخلاق نسبی است" و نه اینکه "اخلاق نسبی باید باشد".

- وقتی گفته میشود که اخلاق، نسبی است به معنی این نیست که پس همه چیز مجاز است. اتفاقا معتقدین به نسبی بودن به اخلاق در موارد زیادی حتی اخلاقی تر از معتقدین به اصول ثابت اخلاقی عمل می کنند.
وقتی میگیم که اخلاق، نسبی است معنی اش این نیست که "پس" همه چیز مجاز است و اخلاق بی معنا است. اصلا به این معنی نیست.

ادامه دارد
join us | کانال فلسفه
@Philosophy3 باز کردن / نظر دهید

2023-06-28 23:24:38 ‍ بررسی #علم_‌‌اخلاق‌ (جلسه‌ی‌ چهارم) بحث امروز رو با یک صحبت از فیلسوف آلمانی " #گادامر" آغاز میکنم. ایشان تاکید زیادی داشتند مبنی بر اینکه آموزش اصولا یاد دادن یک سری چیزهای از پیش تعیین شده نیست. سپس ایشان به بررسی عواملی بر نگاه هر فرد به دنیا که… باز کردن / نظر دهید

2023-06-28 23:24:27 ‍ بررسی #علم_‌‌اخلاق‌ (جلسه‌ی‌ چهارم)

بحث امروز رو با یک صحبت از فیلسوف آلمانی " #گادامر" آغاز میکنم.
ایشان تاکید زیادی داشتند مبنی بر اینکه آموزش اصولا یاد دادن یک سری چیزهای از پیش تعیین شده نیست.
سپس ایشان به بررسی عواملی بر نگاه هر فرد به دنیا که به شدت با دیگران متفاوت است، می پردازد و آنگاه می گوید که "آموزش این است که به همگان بیاموزیم که چگونه بتوانند از دریچه نگاه دیگران به دنیا نگاه بکنند."

در دو جلسه گذشته فلسفه اخلاق به این بحث پرداختیم که اصولا هنجارهای اخلاقی طی یک فرایند فرگشتی (تکاملی) و با گذر زمان چگونه شکل گرفته‏ اند و مقتضیات زمانی و مکانی چگونه این هنجارها رو تحت تاثیر خود داشته است.
نکته ی مهم در اینجا این است که به این نگاه فرگشتی (تکاملی) از اخلاق یک اصل مهم را باید اضافه کرد. در واقع در مورد انسان، استنثناءهایی وجود دارد که بحث فرگشتی اخلاق رو به شدت تحت تاثیر قرار داده است و آنرا نسبت به دیگر حیوانات متفاوت کرده است.
در کل تفاوت خاصی بین انسان و دیگر جانوران در چیزی است که از آن تحت عنوان "مم یا ایده های مقدس" از آن نام برده می شود. اگر یادتان باشد گفتیم که غریزه حفظ و بقای نسل در همه موجودات زنده نقش کلیدی دارد ولی این تنها در انسان است که حفظ ایده های مقدس یا ایدئولوژی ممکن است که با حفظ نسل در تعارض باشد ولی در عین حال در پدیده های اخلاقی بر آن برتری داشته باشد.
با در نظر گرفتن این نکته، بحث شکلگیری هنجارهای اخلاقی در انسان، پیچیده تر می شود چرا که باید به جز غریزه بقای نسل که در مورد همه موجودات صادق است، باید که یک عامل مهم دیگر را به آن اضافه کرد.

قربانی کردن انسان و عمدتا فرزند در دوره های مختلفی از تاریخ گزارش شده است و نه تنها عملی اخلاقی محسوب می شده بلکه حتی جزو فضایل اخلاقی هم بوده است.
مطالعات تاریخی نشان میدهد که در بسیاری از اقوام من جمله "آزتک ها" در قاره آمریکا (پیش از کشف قاره آمریکا) قربانی کردن انسان نزد بت ها، رواج داشته است.
اگر البته به ریشه های عمیق این عمل بپردازیم ریشه هایی از همین غریزه بقا رو می توانیم ببینیم. چرا؟
بررسیها نشان میدهد که چنین مراسمی عمدتا در آستانه برداشت محصول برپا می‌شده‌اند. در واقع شرایط متزلزل زندگی مردم به گونه ای بوده که آنها به شدت به منبع خوراکشان وابسته بوده‌اند و مدام وحشت داشته‌اند که در اثر حادثه‌ای پیش بینی نشده، محصول یک سال کار طاقت فرسای آنها از بین برود و گرسنه بمانند. قربانی کردن انسان در بین آنها نوعی اقدام پیشگیرانه و در عین حال هدیه‌ای بوده به خدایان یا نیروهای ناشناخته تا آنها از مردم خشنود باشند و بر آنها خشم نگیرند.

در جزیره قبرس انسان‌ها را برای زئوس قربانی می‌کردند. در میان برخی اقوام نمونه‌های معتدل‌تری از قربانی کردن دیده می‌شود که طی مناسکی فقط خون قربانی را پای معبد می‌پاشیدند و قربانی صرفا به طور سمبلیک به قربانگاه اهدا می‌شد. اسپارت‌ها در معبد آرتمیس پسر بچه‌ها را چنان با شلاق می‌زدند که خونشان به قربانگاه بپاشد.
به نوعی پاشیده شدن خون نزد بت ها برای دفع بدی و بلا انجام میگرفته و هرچند که خون انسان بوده، ولی این عمل اخلاقی و توصیه شده بوده است.

در روم قدیم پانزده ماه مه روز جشن کفاره بوده است. در حضور مقامات و مردم شهر ٢۴ عروسک حصیری به بزرگی انسان را که دستها و پاهایشان به هم بسته بود، به رودخانه پرت می‌کردند. این خود گواه آن است که روزی انسان‌ها را به کفاره پلی که روی رودخانه ساخته و به عقیده خودشان از اقتدار آن کاسته بودند، قربانی خدای رودخانه می‌کردند.

جنگ گلادیاتورها نیز که محبوب مردم بود، شکل دیگری از قربانی انسان بود. گواه آن که خون گلادیاتور کشته شده را درمان بیماری صرع می دانسته اند.

"هیل" طی بازسازی شهر ویران شده اریحاو، دو پسر بزرگ و کوچک خود را قربانی کرد تا نفرین شهر بی‌اثر شود. "آحاز"، یازدهمین پادشاه قوم یهود، پسران خود را به پای خدای بعل سوزاند. قربانی کردن کودکان به پای خدایان چنان متداول بوده که برخی انبیاء قوم یهود، از جمله ازحیال، قوم خود را از بابت آنها ملامت کرده‌اند. علت قربانی کردن کودکان نیز آن بوده که می‌خواسته‌اند زیباترین و عزیزترین چیزهای خود را وقف "خدا" کنند تا او خشنود شود باز کردن / نظر دهید

2023-06-28 10:07:27 ‍ اگر نژاد آدمیزاد باید روزی به اوج ترقی و تکامل برسد در یک محیط طبیعی با خوراک نباتی خواهد بود. چنان‌که گوشت‌خواری و تمدن مصنوعی او را فاسد کرده و به سوی پرتگاه نیستی می‌کشاند. مگر اینکه یک نژاد برومند و نونهالی که زندگانیش از روی قوانین طبیعت است جانشین او بشود وگرنه به طرز ننگینی نژاد او خاموش خواهد گشت.»

«بچه که هنوز ذائقه اش خراب و فاسد نشده گوشت را با تنفر دور می‌کند.»
«هر کس گوشت می‌خورد باید دست بالا زده خودش حیوان را بکشد. چون که جانوران درنده معاون نمی‌گیرند یا لااقل قدم رنجه نموده یک ساعت عمر خود را به این تماشای قشنگ بگذرانند و ببینند این خوراک‌های خوشمزه برای آنها چگونه آماده می‌شود.»

«همیشه سلاخ خانه‌ها را بیرون شهر دور از مردم می‌سازند تا جنایات کشتار را از چشم آن‌ها بپوشانند. سلاخ خانه اختراع حیوان دوپاست. هیچ جانور درنده و خونخواری با این رذالت طعمهٔ خود را نمی‌خورد. انسان روی گرگ و جانوران خونخوار روی زمین را سفید کرده‌است.»

«می‌گویند روح آنان (حیوانات) پست‌تر است. باشد، اما بالاخره مثل ما احساس درد و شادی می‌کنند. پستی آنها برای ما تکلیف برادر بزرگتر را معین می‌کند نه حق دژخیمی و ستمگری را.»

«نباید احساسات طبیعی خودمان را پست شمرده دلیل بر رقت قلب بدانیم هیچ چیز به این اندازه طبیعی نیست که احساس تنفر و انزجار انسان از کشتار.»

«تا زمانی که احساسات طبیعی و بی‌آلایش قلب خودمان را به زور خفه نکرده‌ایم واضح است که در نهاد انسان یک احساس تنفر و اکراه از کشتار و درد سایر جانوران وجود دارد و نیز آشکار است که هرگاه همه مردم وادار می‌شدند حیواناتی را که می‌خورند با دست خودشان بکشند بیشتر آنان از گوشت‌خواری دست می‌کشیدند.»

«باید گفت که هنوز گیاه‌خواری اسباب تمسخر و ریشخند آنهایی است که حقیقت آنرا نمی‌دانند؛ ما چقدر به سادگی نیاکان خودمان خندیدیم، روزی می‌آید که آیندگان به خرافات ما خواهند خندید.»

«مقایسه بکنید یک دکان میوه فروشی را که به رنگ‌های دلپزیر روان بخش آراسته شده از بوی آن شامه لذت می‌برد. سیب، نارنج، گیلاس، هلو، انگور و خربزه و رنگ‌های زنده سبزی‌های گوناگون را با دکان قصابی، دل و روده آویخته شده، اجساد سربریده، شکم‌های شکافته شده، پاهای شکسته که آویزان است و قطره قطره از آن خون می‌چکد و بوی گند لاشه در هوا پراکنده می‌باشد.»

#صادق_هدایت
#فواید_گیاه_خواری

join us | کانال فلسفه
@Philosophy3 باز کردن / نظر دهید