فلسفه

2023-06-27 19:32:18 تحت تاثیر همین انقلاب در سبک زندگی و شرایط اجتماعی، "اخلاق" هم عوض شده و بشر به تک همسری (یا چندهمسری) روی آورده است. خب این سبک زندگی نیاز به محکم‌تر بودن رابطه و تعهد طرفین داشته است و ازدواج "به خاطر نیاز زمانه" به یک "امر اخلاقی" و بعدها با فشار مذهب به… باز کردن / نظر دهید

2023-06-27 19:31:59 در حالت دوم از یک مثال تاریخی دیگر استفاده می‌کنم که شرایط اجتماعی چگونه می تواند که بر اخلاقیات حاکم بر جامعه تاثیر بگذارد. بررسی‌های تاریخی نشان میده که انسان، تا پیش از حدود 10 هزار سال قبل، به صورت دسته ای و گروهی زندگی میکرده است. در آن زمان تکنولوژی… باز کردن / نظر دهید

2023-06-26 09:32:31 شرایط جغرافیایی و محیطی چگونه اخلاقیات رو تحت تاثیر قرار میدهد؟ ببینید عملکرد مغز و سیستم عصبی انسان تحت تاثیر مواد شیمیایی است که نروترانسمیتر یا پیام رسان عصبی نامیده می‌شوند. یکی از انواع مهم پیام رسان عصبی در مغز انسان ماده ای است به نام "سرتونین". این… باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 23:25:54 ‍ بررسی #علم_‌‌اخلاق‌ (جلسه‌ی‌ سوم) این سومین جلسه از بحث‌های فلسفه اخلاق هست. اگر خاطرتان باشد در جلسه نخست، ضمن تعریف اخلاق به این بحث پرداختیم که اصولا مباحث اخلاقی در سه نظام اخلاقی اصلی وظیفه‌گرا، نتیجه‌گرا و فضیلت‌گرا قابل بحث و بررسی هستند. سپس… باز کردن / نظر دهید

2023-06-25 23:25:35 ‍ بررسی #علم_‌‌اخلاق‌ (جلسه‌ی‌ سوم)

این سومین جلسه از بحث‌های فلسفه اخلاق هست.
اگر خاطرتان باشد در جلسه نخست، ضمن تعریف اخلاق به این بحث پرداختیم که اصولا مباحث اخلاقی در سه نظام اخلاقی اصلی وظیفه‌گرا، نتیجه‌گرا و فضیلت‌گرا قابل بحث و بررسی هستند.
سپس ضمن معرفی این سه نظام اصلی، به معیارهای اخلاقی بودن افعال در هریک از این نظامها پرداختیم.
سپس با ذکر مثالهای عینی، به این نکته پرداختیم که عمل کردن بر مبنای اخلاق از چه پیچیدگی های مهم و تاثیرگذاری برخوردار است.

در جلسه دوم بحث سر این بود که حسن و قبح افعال از کجا آمده اند، چنانچه برخی معتقد به ذاتی بودن این حسن و قبح هستند و برخی دیگر آنرا ذاتی نمی‌دانند.
در این راستا یک بحث مفصل داشتیم که چگونه و چرا بسیار از اصول اخلاقی شکل گرفته اند و در وجود ما به صورت غریزه، نهادینه شده اند. طوریکه امروزه ما بدون اینکه خود بدانیم، از قتل بیزار هستیم و حفظ جان انسانها برای ما یکی از پذیرفته ترین اصول اخلاقی است.
این مبحث تحت عنوان اخلاق فرگشتی (یا تکاملی) به بررسی نحوه شکل گیری طولانی مدت این اصول اخلاقی می پردازد.

در کل بحث تلاش من این بوده که به جای تکیه زیاد بر روی ذهنیات و تعاریف، با ذکر مثالهای عینی، آنها را قابل فهم‌تر بکنم و از پیچیدگی آنها بکاهم.

برای تکمیل این موضوع و آعاز بحث امروز من یک مثال دیگر می‌زنم تا ذاتی بودن برخی از ویژگی ها رو مورد چالش قرار بدهم.

ببینید امروزه اکثر ما انسانها از بوی گند فاضلاب و مردار به شدت بدمان می آید و تحمل آن برای ما مشکل است.
یعنی در بد و غیرقابل تحمل بودن بوی مردار، همه متفق القول هستیم.
بحث "فلسفه" در اینجا این است که به چه دلیلی چنین حسی در ما وجود دارد؟؟؟
آیا بد بودن بوی مردار و فاضلاب "داتی" است؟؟؟ یعنی همواره باید چنین باشد؟ یا بنا به دلایل عملی چنین حسی در ما شکل گرفته و نهادینه شده است؟؟

مطالعات بسیار زیادی که روی این مسائل انجام شده، نشاندهنده‌ی این موضوع است که این حس بیزاری از بوی بد مردار و فاضلاب، به تدریج و طی یک فرایند فرگشتی در ما به وجود آمده است.
زیست‌شناسان و انسان‌شناسان مطالعات زیادی بر روی دیگر نخستی ها و گرگها و .... انجام داده و متوجه شده‌اند که این حس بر اثر خاصیت بیماری‌زایی و ..... آنها بوده است.
درحالیکه مثلا در برخی از حشرات (مانند مگش و سوسک فاضلاب) و پرندگان (مانند لاشخور یا کرکس) که از مردار برای تغذیه استفاده می‌کنند، کاملا برعکس است و آنچه برای ما بیزاری و نفرت و تهوع می آورد اتفاقا برای آنها سرخوشی و شادی و جذابیت می‌آورد.

پس می‌شود گفت که بد بودن بوی مردار و فاضلاب "ذاتی" نیست.

بعدها و در نتیجه این بحث (و البته در بحث های دیگر) اشاره خواهم کرد که از نگاه طبیعت، تفاوت ذاتی بین بوی گل و بوی تعفن وجود ندارد و این فرد و جامعه‌ی زیستی است که با توجه به نتایجی که از آن پدیده می گیرد، تعبیر "بدی" و "خوبی" از آن می‌کند و به آن عشق می‌ورزد یا بیزاری می‌جوید.

خب به جز بحث اخلاق فرگشتی که تا کنون مورد بحث قرار دادیم، بحث دیگری هم هست که مبنی بر اینکه برخی از اخلاقیات بسته به مقتضیات زمانی شکل گرفته‌اند و اعتبار اخلاقی بودن یا نبودن آن افعال و یا پدیده‌ها، باز هم برای همیشه معتبر نیستند.

در اینجا توضیح خواهم داد که مثلا چگونه شرایط طبیعی و آب و هوایی بر روح و روان ما اثر میگذارد و برخی از ویژگی‌ها رو در ما نهادینه می‌کند.
به صورت محلی، گاها شرایط آب و هوایی و جغرافیایی طوری بر ویژگی‌های روحی و روانی یک جامعه زیستی اثر می گذارد که اصول اخلاقی حاکم بر آن جامعه رو هم تحت تاثیر خودش قرار می‌دهد.

در اینجا طبق معمول از مثال عینی قابل تجسم استفاده می‌کنم.
در ابتدا یک مثال از شرایط جغرافیایی می‌زنم و بعدا یک مثال دیگر از شرایط اجتماعی تا نشان دهم که اخلاق چگونه تحت تاثیر علتهای گوناگون است و "ذاتی" به معنایی که در ذهن بیشتر ما انسانها هست، نیست. باز کردن / نظر دهید

2023-06-22 23:22:59 توضیح تکمیلی برای جا افتادن بهتر قضیه: خب پرسش این است که چرا در برخی از موجودات مهر مادری وجود ندارد؟؟؟ چونکه شرایط آنها به گونه ای بوده است که برای بقاء نسل‌ها نیاز چندانی به این مهر مادری وجود نداشته است. چگونه؟ مثلا در ماهی و قورباغه، جنس ماده تعداد… باز کردن / نظر دهید

2023-06-22 23:22:48 مثال دوم در مورد ویژگی های روانی حیوانات است. امروزه می‌دانیم که سگ‌ها، از نسل گرگ هستند. پرسش این است که چرا رفتار سگ با گرگ که جدش به شمار میرود، این قدر متفاوت است؟ پاسخ آن‌را زیست شناسی فرگشتی (تکاملی) به خوبی می‌دهد. در چند هزار سال قبل، در نواحی… باز کردن / نظر دهید

2023-06-12 22:42:22 به کدوم فیلسوف یا نویسنده بیشتر علاقه دارید؟ باز کردن / نظر دهید

2023-06-12 22:39:25 ‍ تعریف‌ ستم از دیدگاه #ارسطو ستم چیست؟ تعریف ستم از دیدگاه ارسطو چیست؟ چرا مردم ستم میکنند؟ حالات روحی حاکم بر کسانی که ستم به آنها روا داشته می شود چیست؟ دراین مقاله به سوالات پاسخ داده شده است. برای تعریف ستم و بررسی همه جانیه آن باید به چند سوال… باز کردن / نظر دهید

2023-06-12 19:41:20 ‍ تعریف‌ ستم از دیدگاه #ارسطو


ستم چیست؟

تعریف ستم از دیدگاه ارسطو چیست؟ چرا مردم ستم میکنند؟ حالات روحی حاکم بر کسانی که ستم به آنها روا داشته می شود چیست؟ دراین مقاله به سوالات پاسخ داده شده است.

برای تعریف ستم و بررسی همه جانیه آن باید به چند سوال پاسخ بدهیم: نخست انگیزه‌های کسانی که مرتکب ستم می‌شوند از چه نوع است و شمار آنها چند است، دوم اینکه حالات روحی این کسان چگونه است، سوم اینکه کسانی که ستم به آنها روا داشته می‌شود از چه سنخ مردمان‌اند و حالات روحی آنها کدام است.

1 : تعریف ستم و علتهای آن

در تعریف ستم می‌توان گفت: ستم زیان رساندن به دیگری به طوع و رغبت همراه با تخلف از قانون است. قانون یا خاص است یا عام. ارسطو قانون نوشته ای را که، بر شهری حاکم است، قانون خاص می نامد و مجموعه اصول نانوشته ای را که از وفاق عمومی حاصل شده است قانون عام. «به طوع و رغبت» عمل کردن یعنی کاری را با علم و اطلاع و بدون اجبار انجام دادن. هر کاری که انسان به طوع و رغبت انجام می‌دهد آن را از روی انتخاب سنجیده انجام نمی‌دهد، ولى هر کاری که انسان از روی انتخاب سنجیده انجام می دهد آن را با علم و اطلاع انجام میدهد، زیرا هیچ کس بدون علم و اطلاع کاری را از روی انتخاب سنجیده انجام نمی دهد.

2 : آسیب به دیگران براساس عیبی که در شخص وجود دارد

علت اینکه کسی، به طوع و رغبت، انتخاب سنجیده میکند که به دیگری زیان برساند و با تخلف از قانون ستم میکند یکی رذیلت است و دیگری ناتوانی در خویشتن‌داری. زیرا کسی که یک عیب یا بیشتر دارد، در موضوعاتی هم که این عیبها به آنها مربوط می شود، به دیگران زیان می رساند.

مثلا خسیس در موضوع پول به دیگران زیان می رساند؛ تن پرور در موضوعات مربوط به آسایش؛ ترسو، در خطرها، زیرا ترس او را بر آن می دارد که یاران خود را در خطر رها کند؛ جاه طلب با کوشش برای رسیدن به افتخار به دیگران زیان می رساند؛ تندخو با خشم؛ ستیزه جو با برتری طلبی؛ انتقام جو با انتقام؛ ابله، با خطاهایی که در تشخیص نیکی از بدی مرتکب می شود، بی آزر، با بی اعتنایی به آبروی خود. و به همین ترتیب، هر کس دیگر، بر حسب نوع عیبی که دارد، به دیگران آسیب می رساند.

3 : چرا مردم ستم می‌کنند؟

آشکار است که متهم کننده باید بکوشد تا بداند که، در میان انگیزه هایی که مردم را به ستم کردن در حق همنوعانشان سوق می دهد، چه تعداد از آنها و چه نوع از آنها را می توان به طرف دعوا نسبت داد، و متهم نیز باید در اندیشه آن باشد که بداند که، در میان این انگیزه ها، چه نوع و چه تعداد از آنها را نمی توان به او نسبت داد. و اما مردم، در همه موارد، یا، نه از روی قصد و اراده، فعلى انجام می دهند، یا از روی قصد و اراده. از آنهایی که نه از روی قصد و اراده فعلی انجام می دهند، بعضی آن را بر حسب اتفاق انجام می دهند و بعضی از روی اضطرار؛ و از آنهایی که از روی اضطرار انجام می دهند، بعضی قسری است و بعضی طبیعی.

ولى از افعالی که مردم آنها را از روی قصد و اراده انجام میدهند و خود علت آنهایند، بعضی را به عادت می توان نسبت داد و بعضی را به شهوت، خواه عقلانی و خواه غیر عقلانی. اراده شهوتی معطوف به خیر است (زیرا خواست ما به چیزی جز آنچه آن را خیر می پنداریم تعلق نمی گیرد). شهوتهای غیر عقلانی خشم و میل اند، بدین گونه، همه افعالی را که مردم انجام میدهند ضرورت باید به هفت علت نسبت داد: اتفاق، طبیعت، اضطرار، عادت، محاسبه، خشم، میل.

تمایز نهادن بیش از این میان افعال، مثلا بر حسب سن یا خصایص اخلاقی و جز اینها، کار زایدی است. زیرا اگر می‌بینیم که جوانان از روی خشم یا شهوت فعلی انجام می‌دهند، این به سبب جوانی آنها نیست، بلکه به سبب همان خشم یا شهوت آنهاست. ثروت و فقر نیز اسباب افعال خاص نیست، زیرا اگر پیش می آید که فقیر قصد مالی می کند چون نیازمند است و ثروتمند قصد التى غیر لازم، چون وسایل نیل به آن را دارد، آن نیز به سبب ثروت و فقر نیست، بلکه به سبب میل است.

ادامه دارد
join us | کانال فلسفه
@Philosophy3 باز کردن / نظر دهید