شبکه جامعه شناسی

2021-06-06 19:51:02 گاهنامه دانشجویی شاخص
صاحب‌امتیاز: انجمن علمی اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی
نشر اینترنتی، بهار ۱۴۰۰
هزینه رایگان

یادداشت‌های منتشر شده در این شماره:
1.تاریخ عقاید اقتصادی: سوسیالیسم
2.مروری بر مدیریت منابع
3.منابع طبیعی نفرین یا موهبت
4.معمای آب و توسعه
5.پیشکشی به اقتصاد مدرن
6.مشاغلی برای همه

دانلود کتاب در پست بعدی

#رسانه شمایید. اگر دوست داشتید به اشتراک بگذارید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2021-06-06 14:25:05 تابستان شد و باز هم "فرهنگ مصرف آب"!
محمدرضا تهمک

آدرس غلط دادن و فرافکنی مسائل کشور و جابجایی واقعیت ها (تبدیل کردن مسأله حداقلی به مسأله حداکثری و برعکس) از وظایف دستگاه فرهنگی و رسانه ای سیستم های ایدئولوژیک است. چندسالی است رویکرد فرهنگ گرا/زده که در آکادمی و میان برخی روشنفکران و رسانه های عمومی جا باز کرده و غالباً با سیستم سیاسی کشور همدست و هم منفعت است تلاش می کند از دولت (state) سلب مسئولیت کند. نگرش فرهنگ گرا/زده – و نه نگرش فرهنگی که یکی از عوامل را فرهنگ می داند – ریشه همه مسائل جامعه را به فرهنگ یا تاریخ فرهنگی جامعه ربط می دهد، کلاف سر درگمی می سازد که نهایتاً مردم و فرهنگ شان مقصرند.

یکی از این تبلیغات مربوط به بحران آب و فرهنگ مصرف آب توسط شهروندان است. این موضوعی ساده است که بیش از 90 درصد مصرف آب ایران در بخش کشاورزی و دامداری و تنها کمتر از 10 درصد آن مربوط به بخش مصارف خانگی (اعم از شهری و روستایی) و صنعتی است. حدود 30 درصد از آب بخش کشاورزی (نزدیک به 3 برابر کل مصارف خانگی) به دلیل روشهای نادرست انتقال آب تا زمین و نگهداری و آبیاری اراضی هدر می رود. و اینها همه به خاطر مدیریت نادرست منابع آبی کشور است. گرمایش جهانی و پیامدهای آن چون به هم خوردن چرخه بارش ها و ... درست است و غیرقابل چشم پوشی، اما نباید فراموش کرد که میزان آب و بارش که در طبیعت ثابت است. آنچه مسأله ساز می شود نوع مواجهه با منابع آبی و مدیریت آب است؛ سیستم مدیریتی بی کفایتی که در معنای تخصصی کلمه، عزمی برای اداره سرزمین ندارد.

هر روز اخبار متفاوتی راجع به بهره برداری نامناسب از منابع آب سطحی و زیرزمینی و پیامدهای آن همچون خشکیدن یا کم آبی قناتها و رودهایی چون زاینده رود و دشت های کشور منتشر می شود. اکنون از ميان 612 دشت وسیع کشور حدود 65 درصد آنها با مشکل کم آبي مواجه اند. در همین سال هایی که تمدن کاریزی و پارادایسی ایران این باغچه خاورمیانه درحال خشکیدن بوده است، بیخ گوشمان کشور خشک امارات با مدیریت درست نه تنها کمبود آب کشورش را جبران کرده بلکه اکنون صادرکننده آب شیرین شده است.

در مورد ایران، شاید حیاتی ترین مولفه اثرگذار بهم خوردن شدید نسبت و توزیع جغرافیایی نادرست جمعیت کشور (متمرکز کردن آنها در چند کلانشهر بویژه تهران) و مدیریت نادرست این مسأله و منابع آبی مورد نیاز آنها است...

ادامه نوشته را در Instant View یا در انگاره بخوانید
Engare.net/mismanagement-of-waterless

#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet
@EngareNet باز کردن / نظر دهید

2021-06-04 11:44:04 دانلود نشریه سیاست‌گذاری اجتماعی شماره ۴
پرونده ویژه شهروندی

توضیحات بیشتر
انجمن علمی دانشجویی سیاست‌گذاری اجتماعی
@Atusocialpolicy باز کردن / نظر دهید

2021-06-04 11:43:36 دانلود نشریه سیاست‌گذاری اجتماعی شماره ۴
پرونده ویژه شهروندی
خرداد ۱۴۰۰

نشریه سیاست‌گذاری اجتماعی که زیر نظر انجمن علمی دانشجویی سیاست‌گذاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی منتشر می‌شود در شماره چهارم خود به مبحث شهروندی پرداخته‌است.

عناوین یادداشت‌های این شماره:

شهروندی گمشده: علیرضا چمن‌زار
شهروندی چه ساده؛ چه دشوار: زینب بیلکی
شهروندی در زمانه عسرت: علی خانمحمدی
حقوق شهروندی و عدالت آموزشی با تأکید بر عدالت جنسیتی در آموزش: سجاد مرادی
زنان و انفعال در مطالبه‌ی حقوق شهروندی: مهسا صفی صمغ‌آبادی
زنان در فضای شهر؛ تجارب‌زیسته زنان به عنوان فرودستان شهری: سارا نوری
لطفا مرا به شهروندی بپذیر: لیلا عراقی
حقوق اجتماعی و شهروندی در اتحادیه اروپا: رکسانا محمد‌زاده هدایتی

مطالعه آنلاین و دریافت نشریه در انگاره
Engare.net/social-policy4

رسانه شمایید. لطفا به اشتراک بگذارید.

انگاره: رسانه جامعه و جامعه‌خوان‌ها
@EngareNet
@SocioNet باز کردن / نظر دهید

2021-06-03 16:38:05 ‌ ارتش ما یک سازمان تروریستی است که توسط جانیان اداره می‌شود

یوناتان شاپیرا، خلبان پیشین نیروی هوایی اسرائیل، دولت و ارتش اسرائیل را «سازمان‌های تروریستی»‌ می‌معرفی می‌کند که توسط «جنایتکاران جنگی» اداره می‌شوند.

کاپیتان شاپیرا که در سال ۲۰۰۳، هنگام اوج‌گیری دومین انتفاضه فلسطینی‌ها از ارتش اسرائیل استعفا داد در گفتگوی اختصاصی با آژانس خبری آنادیلی توضیح داد که چرا پس از پیوستن به ارتش متوجه شد که او هم «بخشی از یک سازمان تروریستی» است. من در جریان انتفاضه دوم فهمیدم که نیروی هوایی اسرائیل و ارتش اسرائیل در حال جنایت و ترور جمعیت میلیونی فلسطینی‌ها هستند. وقتی متوجه آن شدم، تصمیم گرفتم نه تنها ارتش را ترک کنم، بلکه خلبانان دیگر را نیز برای اجتناب از شرکت در این جنایات بسیج نمایم.

«شما به عنوان یک کودک در اسرائیل، در یک مدرسه قدرتمند صهیونیستی نظامی بزرگ می‌شوید. شما تقریباً درباره فلسطین هیچ نمی‌دانید؛ شما درباره نکبت ۱۹۴۸ هیچ نمی‌دانید؛ شما درباره سرکوبی که در جریان است هیچ چیز نمی‌دانید.»

شاپیرا از زمان ترک ارتش اسرائیل، کارزاری را سازمان داده است تا دیگر نظامیان را به نافرمانی در حمله به فلسطینیان تشویق نماید. این کارزار از سال ۲۰۰۳ تا کنون منجر به استعفای ۲۷ خلبان دیگر از کار خود در نیروی هوایی اسرائیل شده است.

هفته پیش، هواپیماهای جنگی اسرائیل صدها حمله هوایی علیه شهروندان فلسطینی در کرانه غزه در محاصره انجام دادند که حداقل ۱۸۸ فلسطینی شامل ۵۵ کودک و ۳۳ زن کشته و بیش از ۱۲۳۰ نفر نیز مجروح شدند.

میدل ایست مانیتور، ۱۷ مه ۲۰۲۱ (۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰)، برگردان مجله دانش و امید

#رسانه شمایید. اگر دوست داشتید به اشتراک بگذارید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2021-06-03 14:14:06 ایدئولوژی توسعه پایدار در ایران
بیت الله محمودی- عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد

در بیش از ۲۰ سالی که در حوزه علوم منابع طبیعی مشغول یادگیری هستم تا به امروز مواجهه مستقیمی با کلاس درس، کتاب، مقاله، یادداشت علمی و یا سخنرانی از کنشگران داخلی این حوزه نداشتم که در آن حتی به طور ضمنی نقدی بر رویکرد و مفهوم توسعه پایدار شده باشد. به طور پیوسته و مستمر توسعه پایدار در مرکزیت مباحث مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست کشور بخصوص از زبان و قلم دانشگاهیان جاری بوده است. عمومی سازی کاربست سطحی این مفهوم در کنار عدم نقادی آن، از توسعه پایدار یک "ایدئولوژی علمی" ساخته است که سعی دارد خود را یگانه منجی پیوند محیط زیست و توسعه معرفی نماید.

توسعه پایدار به درهم کنش و تلاقی همزمان سه موضوع محیط زیست، اقتصاد و اجتماع تعبیر می شود که در آن توجه به مرتفع سازی نیازهای نسل فعلی بدون آسیب رساندن به نیازهای نسل آتی مورد تأکید است. ماحصل نقد صاحب نظران در هدایت الگوهای توسعه، موجب حرکت از پارادایم قدیم رشد محور اقتصادی به سوی پارادایم جدید انسان محور شد. رویکرد توسعه پایدار در کنار ایده توسعه انسانی نتیجه همین نقادی ها بوده است. مطلوبیت و پایداری اکولوژیک، هسته کانونی رویکرد توسعه پایدار است. هسته ای که به سبب اجرای مدل های پیشین توسعه، آسیب های جبران ناپذیری به ان وارد شده است.

اگر چه در پارادایم جدید توسعه مفاهیمی چون عدالت اجتماعی، کاهش فقر و حفظ محیط زیست کانون توجه است، اما نباید فراموش کرد که همچنان توسعه ذاتا پارادوکسیال است: از یک سو منجر به بهبود امکانات زندگی و از سوی دیگر افزایش نابرابری های اجتماعی را ممکن ساخته است. به همین دلیل در کشورهای مبدع و توزیع کننده مفاهیم توسعه، جابجایی های رویکردی، مدلی و عملیاتی آن به شکل پویایی در حال تحول است. اما در اغلب کشورهایی که تسری مفهومی توسعه باعث شده خود را با اطلاق "جهان سومی" بشناسند، توسعه از هر نوع که باشد یک ایدئولوژی است که چاره ای جز پذیرش و تن دادن به جوانب پیدا و پنهان آن نمی بینند!

جدای از تناقض ذاتی توسعه، ما از جمله کشورهایی هستیم که با تناقض پیچیده تری در خصوص رویکردهای نوین توسعه از جمله توسعه پایدار مواجهه داریم. زیرا همانطور که اشاره شد رویکردهای نوین، حاصل استقرار و پس از آن نقد رویکردهای قدیمی تر است، به این معنی که رویکرد امروزین نتیجه گذر از گذرگاههای تاریخی فرایند توسعه است. حال چگونه ما از لزوم پیاده سازی توسعه پایدار صحبت می کنیم وقتی هنوز بر پله های نخست مدل های رشد مبتنی بر اقتصاد کلاسیک تکیه زده ایم! وقتی تجربه و زیرساخت های فنی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی پیاده سازی الگوهای ماقبل پایداری وجود ندارد، صحبت از توسعه پایدار جزء با همان تلقی واردات اندیشه توسعه قابل توجیه نیست.

در بین عموم دانشگاهیان منابع طبیعی و محیط زیست کشور، ذیل ایدئولوژی توسعه پایدار دو ادعای بدیهی فرض شده، پیوسته در اظهارنظرها و تحلیل های کارشناسی ترویج می شود: نخست اینکه مسبب نابسامانی ها و بحران های زیست محیطی موجود رعایت نکردن اصول علمی توسعه پایدار است و دوم اینکه برای برون رفت از وضعیت کنونی چاره ای جز بازگشت به این اصول نیست. در پرتو این ایدئولوژی است که "مسئله محیط زیست" و بحران های مبتلا به آن، بسیار ساده و روشن به نظر می رسند و تنها چالش موجود، عدم "اجرای" فرامین مبتنی بر توسعه پایدار است که توسط مدیریان و تصمیم گیران سیاسی و اجرایی کشور نادیده گرفته می شود.

بزرگترین کژکارکردی کاربست ایدئولوژیک گونه توسعه پایدار، سطحی نگری و ساده انگاری مفرطی است که در آن بدون تأمل بر پیچیدگی های چند لایه پیوند معاصریت انسان ایرانی با طبیعت، خیلی سریع و بی واسطه اصرار بر اجرای مدل های توسعه پایدار داریم. مدل های وارداتی و غیر بومی که البته تناسب لازم را با ویژگی های سرزمینی ما ندارند. همین مدل های ناکارآمد را در قالب رویکردهایی چون آمایش سرزمین بارها و بارها تجویز کرده ایم و همچنان متعصبانه اعتقاد داریم برای برون رفت از وضعیت موجود راهی جز این نیست!.

#رسانه شمایید. اگر دوست داشتید به اشتراک بگذارید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2021-06-01 13:36:06 کتاب «سالمندانِ کار»؛ روایت‌هایی از زیست شغلی سالمندان تهیدست
به قلم شیوا پروایی، نویسنده کتاب

کتاب «سالمندانِ کار»، محصول یک پژوهش کیفی است که روایت­‌های عینی و ملموس از زیست شغلی گروهی از تهیدستان شهری یعنی «سالمندانِ کار» ارائه می دهد و پیچیدگی­‌های زندگی سالمندی را در زمانه امروز رویت­‌پذیر می­‌کند.

ایده اصلی در مطالعات سالمندی این است که تجربه سالمندی در جامعه ایرانی یک تجربه یک­‌شکل و همگون نیست بلکه باید از تجربه سالمندی ناهمگون، سیال و متکثر در جامعه ایرانی صحبت کرد. سالمندان با توجه به ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی­، تجربه متفاوتی از سالمندی دارند؛ گاه سالمندان در جامعه به عنوان قشر آسیب‌­پذیر، تهیدست و منزوی دیده می‌شوند و گاه گروه‌های صاحبِ منابعی هستند که زندگی فعال و موفقی را در دوره زندگی سالمندی تجربه می‌کنند...

ادامه نوشته را در انگاره بخوانید
Engare.net/work-elderys

رسانه شمایید. لطفا به اشتراک بگذارید.

انگاره: رسانه جامعه و جامعه‌خوان‌ها
@EngareNet
@Atu_Sociology باز کردن / نظر دهید

2021-06-01 11:48:41 #به‌_زودی...
نشریه سیاست‌گذاری اجتماعی
پرونده ویژه #شهروندی
شماره ۴، خرداد ۱۴۰۰

انجمن علمی سیاست‌گذاری اجتماعی
@AtuSocialPolicy باز کردن / نظر دهید

2021-05-23 10:54:04 ‌ مود یا اعتراض واقعی؟ محمدجواد خوش‌یاران، دانش آموخته جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی در این چند روزه، صداهای مختلفی از تمام قشرهای جامعه و به‌خصوص اهالی علوم اجتماعی بلند می‌شود که وامصیبتا! فلان هنرمند هم به زمره متجاوزان پیوست یا فلان استاد متجاوز است.… باز کردن / نظر دهید

2021-05-23 08:30:07 ‌ طرحی از خردشدگی مرجعیت اجتماعی
دکتر عباس نعیمی جورشری (جامعه‌شناس)

اگر بپذیریم انسان به مثابه امر اجتماعی است آنگاه می‌توان از مناسبت او با مراجع اجتماعی پرسش کرد، اما مرجع اجتماعی چیست؟ حوزه عمل آن کجاست؟ افراد در چه مختصاتی از مراجع اجتماعی اثر می‌پذیرند؟ آیا این مراجع دچار تحول شده‌اند؟ برای پاسخگویی به این پرسش‌ها می‌توان تأملات زیر را مطرح کرد.

انسان اجتماعی مفهومی است که در مناسبت‌ اش با جامعه‌ تعریف می‌شود اما این جامعه به معنایی کل گرایانه سخن را دچار انتزاع غلیظ می‌کند بنابراین می‌توان از گروه‌های اجتماعی سخن گفت. در بین این گروه‌ها نوعی سلسله مراتب دیده می‌شود که متأثر از مؤلفه‌ «نفوذ» است. هرچه نفوذ اجتماعی یک گروه بیشتر باشد مرجعیت اجتماعی آن افزایش می‌یابد. نفوذ با دو بعد کیفی و‌کمی. این گونه شاهد حضور و فعالیت مراجع اجتماعی هستیم. بنابراین مراجع اجتماعی نوعی «چارچوب‌های هنجاری» هستند که نحوه زندگی فرد تحت نفوذ آنها قرار دارد.

مکتب کنش متقابل نمادین با تئوریسین‌هایی از جمله «چارلز هورتون کولی» شناخته می‌شود. کولی مفهومی را ورز داده است ذیل عنوان «خود آینه سان». این عبارت دلالت دارد بر تفسیری که فرد درباره خود دارد. کولی شرح می‌دهد که تصوری که فرد از تصورات دیگران درباره خودش دارد بر خودپنداره او اثرگذار است. این گونه جامعه، آینه فرد است و فرد در کنش‌های خود براساس توقعات جامعه عمل می‌کند، اما این جامعه چیست؟ کجاست؟ پاسخ گروه‌های مرجع است!

مهم‌ترین گروه‌های مرجع در تاریخ معاصر ایران عبارت بوده از دو قشر روحانیت و روشنفکر. اثرگذاری این دو طیف در دوره پیشاانقلاب چشمگیر بوده است. چرا؟ احتمالاً پاسخ را باید در ماهیت شبکه‌های اجتماعی جست. انسان منفرد، خویشتن را در الگوهایی جست‌و‌جو می‌کند که مقام والا برای او قائل است و چارچوب‌های هنجاری خود را در ابعاد او بیابد و راه را در نگاه او ببیند. گروه مرجع تعیین کننده خود اوست. آینه‌ای است که انسان تک افتاده را «تعین» می‌بخشد. ابعاد این مرجعیت چقدر بوده؟ کلان! روحانیت و‌ روشنفکران مؤسسان «کلان‌روایت»‌ها بوده‌اند. مقام الوهی-اسطوره‌ای این مراجع فکری نوعی نفوذ عمیق در جلد ابژه ایجاد می‌کرد که فردیت فرد در آینه پهناور آن گم‌ می‌شد. این خاصیت مرجعیت اجتماعی در دوره گذشته بوده است. «ارادت‌ورزی» در ادبیات نظری و ساخت عملی این الگوها حاکم است.

دهه اخیر ایران همزمان بوده با تسهیل دسترسی به اطلاعات. همزمان بوده با سکولاریزه‌شدن امر روزمره. همزمان بوده با گسترش شبکه‌های اجتماعی. همزمان بوده با کاهش تیراژ کتاب کاغذی. همزمان بوده با تنزل امر اجتماعی در برابر امر فردی. همزمان بوده‌ با کاهش فاصله مقلد-مرجع. این همزمانی‌ها پیام مشخصی دارد که عبارت است از شکستن آینه‌های بزرگ! کلان‌روایت مراجع کلان، خرد شده است. الوهیت به‌معنای کلاسیک اش از دست رفته و خداوندگاران جدیدی ظهور یافته‌اند. خداوندگارانی کوچک و متکثر برخلاف خداوندگاران اندک و بزرگ گذشته. در این ساحت جدید هر کسی می‌تواند راه مرجعیت پیش بگیرد. فحوای مرجعیت از «دانش» به «نمایش» تغییر کرده. مرجعیت‌های پیشین خاصه روشنفکران و‌ روحانیت تکیه گاه دانش بوده‌اند. به دانش و تخصص تکیه داشته‌اند. برخلاف آنها مراجع نوین الزامی به دانش گسترده یا جهان‌بینی نظری ندارند. آنها به رسانه تکیه دارند. آنها به «مصرف» تکیه دارند. به «مهارت» تکیه دارند‌. اگرچه همسطح‌سازی همه آنها دقیق و صحیح نیست اما رسانه توان مرجعیت‌سازی یافته است. رسانه می‌تواند از صدا، صورت، خوراک، لباس و فحاشی نیز مرجعیت بسازد! اینها صدای خردشدن مراجع اجتماعی به آینه‌هایی کوچک‌تر است. این اما پایان سخن نیست‌؛ پایان سخن چنان آغاز یک پرسش است. رسانه تحت اراده «نهاد قدرت و ثروت» عمل می‌کند یا مستقل است؟!

بازنشر از ضمیمه پرسه روزنامه ایران، ۳۰ اردیبهشت

#رسانه شمایید. لطفا پرسش‌نامه را با دوستان و گروه‌های خود به اشتراک بگذارید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید