شبکه جامعه شناسی

2022-03-29 11:34:38 علی رضاقلی (۱۳۲۶ - فروردین ۱۴۰۱)
پژوهشگر و نویسنده‌ای که فارغ از همراهی یا مخالفت با نگاهش، تا آخر راه دل در گرو ایران و توسعه آن داشت.

یادداشت روایتگر خودکامگی و نخبه کشی به قلم عباس (حنیف) نعیمی جورشری را در مورد علی رضاقلی و کارهایش از اینجا بخوانید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-28 12:02:06 شماره دوم نشریه کندوکاو: اسفند ۱۴۰۰
- نگاهی نقادانه به آموزش و پرورش

در این شماره :

بهاران خجسته باد/ پیام تبریک نوروز نشریه
زنگ اول / یادداشتی پیرامون جنبش معلمان ایران

از مجمع عمومی در خیابان تا سازمان‌یابی شورایی/ جعفر ابراهیمی
دهه نود ، دهه جریان‌های صنفی / ابراهیم خوشنویس

سهم زنان در جنبش اجتماعی معلمان/ امرالله نصراللهی
مطالبات معلمان و کنشگری زنان معلم / جلوه جواهری

هشت مارس مبارک باد/بیانیه شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران
افق و مسائل پیش روی جنبش معلمان / عبدالرضا امانی‌فر

جنبش معلمان و ضرورت آموزش به زبان مادری / مجید کریمی
گفتگو با شهریار نادری پیرامون شورای عالی آموزش و پرورش

یک معلم یک شعر / شعری از شیرین احمدی
یک معلم یک نویسنده / معرفی کتاب « در سراب امن و امان » اثری از محمدرضا رهبریان


#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-28 11:48:56 #پادکست خوب
پادکست Bplus: اپیزود ۷۵
خلاصه کتاب استبداد شایستگی (The Tyranny of Merit ) نوشته مایکل سندل

- آیا معیار شایستگی خوبه؟ شایسته‌سالاری راه‌حل هست؟
- مایکل سندل از دریچه‌ای متفاوت زیراب شایسته‌سالاری را می‌زند که ارزش شنیدن دارد.

یا در کست‌باکس گوش کنید.

#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-27 14:03:06 ‌ در مسیر استاد شدن در دانشگاه
شیوا زاحل

در مسیر استاد شدن، دانشجو باید چند خوان اصلی را رد کند. خوان‌های ساده‌تر به ترتیب زیر است: اول: ارادت خود را اثبات کند. دوم: اندکی در رشته خود صاحب نظر شود، یا خود را صاحب نظر نشان دهد. سوم: استادانی را شناسایی کند و از طریق انجام کارهای استاد، به مقام مریدی یا به زبان بهتر استادیاری برسد. چهارم: پس از تثبیت موقعیت خود، مقالاتی را در کمترین زمان ممکن تهیه کرده و با کمک استاد در مجلات به چاپ برساند. در این مرحله معمولا اسم استاد را بزرگتر و در بالا و اسم دانشجویی که زحمت ها را کشیده کوچک¬تر و در پایین می نویسند.

با گذراندن این خوان‌های به نسب آسان، دانشجویی که بازی را بازی کرده، بلیط پرواز تا نزدیکی مرز استادی را دریافت می‌کند. در اینجا و برای عبور نهایی از مرز، دو خوان دشوارتر بر سر راه اوست. اول قبول شدن در آزمون دکتری و صرف هزینه‌ای کلان برای گذراندن دوره (با معیارهای امروز در ایران: پنجاه میلیون تومن). دوم قبول شدن در آزمون گزینش ورودی. در این جاست که گرفتار طمع و حسادت می‌شود و شاهد تقلای بعضا تحقیرآمیز دانشجو برای پرکردن رزومه و کنارزدن رقبایش از طریق واسطه‌ها هستیم. در نهایت اگر این دو خوان را هم به سلامت رد کند، دانشجوی پیشین پای به میدان آکادمی می‌گذارد و کار استادیِ خود را – با توجه به کیفیت کارت‌هایی که در دست دارد- از دانشگاه‌های حاشیه ای یا مرکزی شروع می‌کند. معمولا در فاصله گذراندن این “دروازه” ها ازدواجی هم سر می‌گیرد و دانشجویِ استاد شده به حکم معیارهای جامعه سرانجام “عاقبت به خیر” می‌شود.
[...]
لازم به ذکر است که در میدان آکادمی، این چرخه بیمار در اثر تکرار به قاعده بازی تبدیل شده و بدیهی انگاشته می‌شود. به عبارت بهتر، هم برای دانشجو و هم برای استاد بده بستانی “دو سر برد” است. اما کمتر کسی به این نکته توجه می‌کند که قوانینِ این بده بستان، بر شالوده‌هایی بیمار و غیراخلاقی بنا شده است. رابطه استاد و شاگرد اگر در اثر تغییر زمانه، اصولا دیگر بر پایه انتقال دانش نمی‌گردد و ارزشی، شخصیت‌ساز و تاثیرگذار نیست، حداقل باید یک بده بستان اقتصادیِ سالم باشد. دانشجو هزینه و زمان زیادی صرف می‌کند تا دانشی کسب کند، در آن خبره شود و در آینده نانی بدست آورد. به همین ترتیب حقوقی که استاد دریافت می‌کند همان پولی است که دانشجو برای کسب این سرمایه فرهنگی هزینه کرده است، پولی که در جامعه امروز ایران، عموما از جان کندن والدین دانشجو و با زحمت بسیار جمع آوری می شود.

برگرفته از یادداشت «فساد در آکادمی؛ بررسی ناهنجاری‌های رابطه دانشجو و استاد در دانشگاه‌های ایران» در تهران‌ریویو/۲۰۱۳


#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-27 11:39:09 عدالت به‌مثابه نقد و اصلاح اجتماعی
حسین هوشمند (پژوهشگر فلسفه سیاسی)

فلسفه سیاسی با تبیین ایده‌ها و مفاهیم بنیادی سیاسی مانند عدالت، آزادی و برابری، رفاه عمومی، همبستگی اجتماعی، آرامش و امنیت ملی، فهم ما را از آنها عمیق‌تر می‌کند و از این‌رو کمک می‌کند درک و داوری صحیح‌تر و دقیق‌تری درباره نهادها و سیاست‌گذاری‌های دولت به دست آوریم. جان رالز می‌گوید هنگامی که جامعه با بحران‌های ناشی از تغییرات بنیادی روبه‌رو است، فلسفه سیاسی ضرورت مبرم پیدا می‌کند. اکنون ماهیت و ساختار اساسی جامعه ما دستخوش تحولات بنیادی و سرنوشت‌سازی است. به گمانم، لااقل سه تغییر و تحول اساسی در ساختار سیاسی و فرهنگی جامعه ما رخ داده است که تحلیل و پاسخ معقول به آنها، فلسفه سیاسی عدالت‌محور (یا رالزی) را ضروری می‌‌کند:


نخست، بازاندیشی در باب عدالت اجتماعی؛ ایده عدالت توزیعی (یا عدالت اجتماعی) موضوع عمده و قلب تپنده فلسفه سیاسی معاصر است. سؤال بنیادی عدالت توزیعی این است که چگونه چیزهای خوب و نیازهای اساسی در زندگی اجتماعی مانند ثروت، درآمد، آزادی، عزت‌نفس، آموزش و بهداشت باید بین افراد جامعه توزیع شود؟ مفهوم عدالت توزیعی و تبیین ویژگی‌های یک جامعه عادلانه، متأسفانه در فضای دانشگاهی و روشنفکری ما جایی ندارد و از این‌رو، در سیاست‌گذاری‌های عمومی دولت نیز غایب است.

پس از انقلاب، شعار جامعه بی‌طبقه که نفی مالکیت خصوصی و مصادره وسیع اموال را به دنبال داشت، فراگیر شد؛ اما اکنون جریان مسلط روشنفکری به دشمنی با هر درکی از ایده برابری‌طلبی، یعنی به نئولیبرالیسم که حق مطلق مالکیت خصوصی را تنها حق مقدس می‌خواند و توسعه اقتصادی را در گرو حداقلی‌شدن دولت می‌داند، رو آورده است. مارکسیسم ارتدکسی و نئولیبرالیسم فن‌هایک نقش اساسی در پدید‌آمدن دو رویکرد مذکور دارند. آنها قادر نیستند به مطالبات آزادی‌خواهانه (یا جانب‌دارانه) از یک سو و برابری‌طلبانه از سوی دیگر پاسخ معقولی ارائه دهند. آنها امتحانشان را که نتایج مصیبت‌باری مانند تحدید آزادی‌های اساسی، رانت‌خواری، فساد، فقر مطلق و نابرابری‌های عظیم اقتصادی به همراه داشته است‌، پس داده‌اند.

نظریه «عدالت به‌مثابه انصاف» رالز که بین مطالبات آزادی‌خواهی لیبرالیسم کلاسیک و برابری‌خواهی سوسیالیسم تلفیق و آشتی صورت می‌دهد، یک بدیل معقول، راهگشا و کارآمد است. جمع بین آزادی و برابری بر این اصول دوگانه مبتنی است: ۱. ضمن تقدم و تضمین آزادی‌های اساسی برابر برای عموم شهروندان، از تصاحب لجام‌گسیخته ثروت و دارایی ممانعت به عمل می‌آورد و ۲. الف) فرصت‌های منصفانه برابر کاری، آموزشی و بهداشتی برای عموم شهروندان را تأمین می‌کند، ب) نابرابری در ثروت و درآمد را تنها به شرطی موجه می‌داند که به بهبود حداکثری سطح زندگی محروم‌ترین اعضای جامعه منجر شود.


دوم: نسبت دین با دولت مدرن؛ نسبت دین و دولت مدرن (یا دموکراسی) یکی از چالش‌های بنیادین معرفتی و سیاسی در جامعه ما است. پاسخ‌های رایج روشنفکران ایرانی در باب نسبت این دو، غالبا از لائیسیته یا لیبرالیسم اخلاق‌گرای کانت و جان استوارت میل متأثر است. این لیبرالیسم، یک «فلسفه زندگی» است که...

ادامه نوشته را در Instant View بخوانید
Engare.net/ref/80

بازنشر از سالنامه ۱۴۰۰ شرق

#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-27 09:15:06 ‌ سیاست‌گذاری اجتماعی؛ فضلیت‌یابی امر عمومی
رضا امیدی

سیاست‌گذاری اجتماعی مبتنی‌بر سیاست همبستگی منوط است بر ۱. کاهش حداکثری انواع نابرابری‌های اجتماعی اعم از قومیتی، جنسیتی، منطقه‌ای، طبقاتی، مذهبی، و مقابله با انواع طرد اجتماعی، و ۲. تقویت حداکثری پیوندهای اجتماعی، تعلق اجتماعی، اعتماد اجتماعی و درنتیجه افزایش سرمایۀ اجتماعی. این تفسیر از سیاست‌گذاری اجتماعی به تلاقی پرتعارض حقوق مدنی و سیاسی دلالت دارد که سازمان‌دهی اجتماعی متفاوتی را می‌طلبد و مستلزم دولتی است که میان اجتماعی‌شدن قدرت دولت و حفظ اقتدار در جامعه توازنی برقرار کند.

سیاست‌گذاری اجتماعی در چنین بستری شکل گرفته تا به‌نوعی تضمین‌کنندۀ حقوق اجتماعی باشد: حقوق کار و حمایت از کارگران، ایجاد امنیت اقتصادی و اجتماعی، و پایداری اجتماعی. حقوق اجتماعی برپایۀ اجتماعی‌بودن مخاطره‌ها استوار است و سیاست‌گذاری اجتماعی هم به‌دنبال حذف شرایط مخاطره‌آمیز اجتماعی و هم به‌دنبال حمایت اجتماعی از آن‌هایی است که در معرض ساختارهای مخاطره‌آمیز قرار دارند. از همین رو، تأمین اجتماعی همگانی و فراگیر، کالایی‌زدایی، و شهروندی اجتماعی را بنیان‌های همبستگی اجتماعی در جوامع معاصر می‌دانند.

این در حالی است که روند سیاست‌گذاری طی سه دهۀ اخیر در ایران عکس این وضعیت بوده است و روند مداومی از کالایی‌شدن حیات اجتماعی (برای مثال در حوزه‌هایی نظیر آموزش، سلامت، مسکن) و تضعیف و تحدید مداوم حقوق اجتماعی (برای مثال بی‌ثباتی و ناامنی شغلی از طریق موقتی‌سازی گستردۀ قراردادهای شغلی، منجمدکردن دستمزد، تشکل‌زدایی از نیروی کار، تحدید نهادهای مدنی) طی شده است. این روند معکوس علاوه بر پیامدهای گستردۀ اجتماعی، ظرفیت‌ نهادهای عمومی و بروکراسی را نیز به‌شدت تضعیف کرده، در این فرایند دولت هرچه‌بیشتر به تسخیر گروه‌های ذی‌نفوذ درآمده است.

براساس شواهد پژوهشی، عقب‌راندن دولت‌ها از مسئولیت‌های اجتماعی در کشورهای درحال‌توسعه با بالابردن ریسک فساد و تعارض منافع در بین بروکرات‌ها و انحصاری‌کردن ابزار سیاست‌گذاری، تأثیر مخرّبی بر کیفیت بروکراسی داشته است. در جامعه‌شناسی انتقادی این وضعیت با مفهوم حکومت‌ناپذیری توضیح داده می‌شود که طی آن دولت هرچه‌بیشتر به ابزار کنترل و خنثی‌کردن قدرت رقبا سوق می‌یابد، قدرت اداره‌کردن را از دست می‌دهد، و هرچه‌بیشتر به تهی‌شدگی و ظرفیت‌زدودگی می‌رسد؛ تاجایی‌که توان اجرای قوانین وضعی خود را هم ندارد.

روند بی‌اعتمادی از نظام‌های سیاسی همزمانی زیادی با روند عقب‌نشینی دولت‌ها از مسئولیت‌های اجتماعی دارد. سیاست‌های ریاضتی و کاهش هزینه‌های اجتماعی به تشدید احساس بی‌عدالتی در بین شهروندان و گسست رابطۀ آنها با نظام سیاسی منجر می‌شود، و بنا به استدلال مانوئل کاستلز (در کتاب گسست) اگر این روند با جهت‌دادن منابع به‌سوی منافع گروه‌های صاحب ثروت و قدرت از طریق تسخیر سیاست‌گذاری همراه باشد، موجب می‌شود تا فرایندهای سیاسی به سازوکارهای خودنابودگر مشروعیت نهادی تبدیل شوند. این وضعیت به نگون‌بختی دولت اجتماعی (تعبیری از آلن سوپیو) می‌انجامد؛ دولتی که شأن و ماهیت آن مبتنی‌بر تأمین و تضمین حقوق اجتماعی در راستای همبستگی اجتماعی است. از این منظر، سیاست‌گذاری اجتماعی به‌دنبال احیای امر اجتماعی و پیشبرد سیاست در معنای اقدامی جمعی است و با تأکید بر فضیلت‌یابی امر عمومی، تقویت دولت و جامعه را درهم‌تنیده می‌داند.

بازنشر از کانال نویسنده

#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-27 09:10:36 #پادکست خوب
پادکست رادیو مرز
قسمت چهلم: بازماندگان شصت

روایت فاصله‌ای که اعدام‌های سیاسی دهه شصت بین بازماندگان و دیگران به وجود آورده.

در کست‌باکس گوش کنید.

#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-26 08:30:06 ‌ بحران اتخاذ موضع!
جواد خوش‌یاران (کارشناس ارشد جامعه‌شناسی)

موضع‌گیری، یکی از دشواری‌هایی است که هر سوژه‌ای در مواجه با وضعیت سیاسی، اجتماعی قرارگرفته در آن باید خود را ملزم بدان کند؛ اما این موضع‌گیری به چه معناست، آیا موضع‌گیری به معنای اتخاذ یک رویکرد معرفتی/ کنشی خاص است که گروهی از نخبگان اتخاذ می‌کنند و مجموعه‌ای از افراد، تابع گفتار آن‌ها به کنش ورزی مبادرت می‌کنند؟ به نظر می‌رسد چنین نگاه یا الگویی به جامعه‌شناسی کلاسیک یا حداقل وضعیت کنشگری قرن بیستمی برمی‌گردد و جواب دهنده وضعیت حاضر نیست، البته در ساحت کلان و ایدئولوژیک آن یعنی جایی که سوژه در یک دوگانه یا چندگانه خاص خودش را تابع یک گفتار می‌کرد و به پیروی از جریان گفتمان درونی شده به کنش مبادرت می‌کرد این نوع نگاه هم می‌توانست الگوی خوبی برای جبهه‌گیری باشد، اما با تکه‌تکه شدن ساحت جامعه یا شکل‌گیری ساختارها یا گفتارهای تکه‌تکه در تمام عرصه‌ها فرهنگی و سیاسی و اجتماعی، نوع مواجهه با بحران یا چالش هم از نگاه اصول موضوعه‌ای و تابع شدن سوژه به آن معرفت/گفتمان خاص که همیشه از پیش با انتخاب همراه بود به‌نوعی کنش‌ورزی سیال تغییر کرده است، به‌طوری‌که رخدادهایی تکه‌تکه سوژه‌های خاص خود را می‌آفریند و این سوژگان تابع بحران به دغدغه یا چالش پیش‌آمده واکنش نشان می‌دهند که این به معنای نوعی وارونه‌سازی معرفت از نوعی اصول موضوعه پیش از بحران، به‌نوعی گفتمان برساخته شده پس از بحران توسط خود سوژه‌هایی است که رخداد (در اینجا بحران) را تجربه کرده‌اند و این یعنی در یک نقطه خاص، کنش‌ورزی‌های مولود بحران، معرفت خاص خود را می‌سازند؛ موقعیتی که با توجه به وضعیت سیاسی- اجتماعی به‌نوعی معرفت پسینی سوژگان و درونی کردن آن معرفت خودساخته توسط خود آن سوژگان وضعیت برمی‌خوریم، همان‌طور که در جنبش‌های مردم در نقاط مختلف کشور خودمان می‌بینیم، در اینجا برعکس نگاه جامعه‌شناسی کلاسیک، می‌توان از نوعی نگاه مبتنی بر گفتمان سیال خود (سوژگی) که به‌صورت پسینی عمل می‌کند و در هر نقطه با اتصال معرفت درونی خود به سایر گفتمان‌ها مسیر خود را به جلو می‌برد، این امر از جهاتی می‌تواند تکثرگرایی جنبش‌های گوناگون را، در یک‌لحظه خاص با همه اختلافات در مواجه با یک گفتار سرکوب گر که اینجا دولت است در یک دقیقه خاص تاریخی به هم متصل کند؛ بدون اینکه معرفت های کنشی برساخته شده پس از بحران / رخداد را برای سوژه‌های خاص آن گفتمان تغییر دهد، موضع‌گیری که به شدت فضایی/گروهی و حتی مبتنی بر هویت زمانی خاص است، ولی می‌تواند در لحظه خاص در عین حفظ تکثر، کلیت دال اعظم سرکوب‌گر را درهم بشکند و صورت‌بندی نوینی را در عین تکثر یا نوعی انبوهه‌گی به نظم پس از مواجهه تبدیل کند، در نتیجه به نظر می‌رسد موضع‌گیری درست، محلی و مبتنی بر هویت و نظم اجتماعی خرد فضایی است نه موضع‌گیری‌های کلان که در دام یک دوگانه سازی من یا هیچ می‌افتد.

#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-25 17:40:06 ... دکتر می‌گفت ارزش قلم از تفنگ بیشتر است: انقلاب مشروطیت این‌را نشان داد. کاغذ اگر زبان داشته‌باشد، از هر چریکی چریک‌تر است. قلم بهترین چریک‌هاست. بی‌خود نیست که دولت زبان نویسنده‌های مملکت را بریده ...

از چاه به چاهِ رضا براهنی

رضا براهنی، شاعر، نویسنده و منتقد ادبی، روز ۵ فروردین ۱۴۰۱ در تبعید اجباری در غربت (تورنتو) درگذشت.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید

2022-03-24 14:17:09 #پادکست خوب
نفس عمیق در گفت و گو با دکتر رضا امیدی (پژوهشگر حوزه آموزش) در مورد عدالت آموزشی
قسمت دوم

-حمله به زیست دانش‌آموزان از اجاره دادن حیاط و سالن ورزشی مدرسه تا نگاه تجاری به اردوگاههای دانش‌آموزی
-آموزش رایگان و با کیفیت به مثابه یک آرمان ملی

در کست‌باکس گوش کنید.

دسترسی به قسمت اول

#رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

شبکه جامعه‌شناسی
@SocioNet | اینستاگرام باز کردن / نظر دهید