پاکدینی ـ احمد کسروی

2021-04-21 15:31:11 دفتر «خراباتیان که بودند و چه می‌گفتند؟»
یک رشته زشتیهایی نیز با شعرسرایی توأم است (تکه‌ی 5)


روزی بخانه‌ی کسی رفتم. پس از رسیدن و حال پرسیدن گله از بدی مردم آغاز کرد و چنانکه عادت همگیست توده را بد خوانده و خود را برکنار داشت. گفتم : من بالا سر شما دیوان ایرج را می‌بینم. شما اگر بدی آن را نمی‌دانید همین نافهمی از شما بس. اگر می‌دانید با این حال هوس وادارتان کرده که بخرید و بخوانید و در خانه نگه دارید و بچه‌هاتان نیز بخوانند با این آلودگی از شما شایسته نخواهد بود که از دیگران بد گویید. گفت : «این یک تراژدی ادبیست». دیدم مردک بیخرد می‌خواهد با این نامگزاری پرده بروی زشتیهای آن بکشد. خاموش گردیده و دیگر ننشستم و برخاستم.

این زشتی شعرا یک داستانی دارد که باید بنویسم : در سال 1313 که گفتم داستان شعرگویی و شعرخوانی در ایران تا بحد دیوانگی رسیده بود و هر روز در روزنامه‌ها و مجله‌ها شعرهای تازه بچاپ می‌رسید بارها می‌دیدم در روزنامه‌های تهران شعرهایی در زمینه‌ی این بی‌ناموسی سروده شده. چند تن از شاعران که خود بدنام این زشتی می‌باشند شعرها نیز سروده آشکاره در روزنامه‌ها بچاپ می‌رسانیدند. در همان روزها ما چون در پیمان نکوهش از شاعران می‌نوشتیم و چنانکه گفتیم نخست‌وزیر و وزیر فرهنگ آن زمان هر دو از این نوشته‌ها دلتنگی می‌نمودند و فشار می‌آوردند ، من چند نسخه از روزنامه‌ها را گرد آورده برایشان فرستادم و پیام دادم : شما که حمایت از این بیهوده‌گویان می‌کنید باری از این یک زشتی که مایه‌ی بی‌آبروگری ایرانست جلو گیرید. در پاسخ گفته بودند : بشهربانی می‌نویسیم. ولی ننوشتند و این زشتی بود تا یکی دو هفته پس از آن گفتگو ، کابینه تغییر یافت و آقای جم سروزیر گردید. چون او نیز پشتیبانی از شاعران می‌نمود و روزی که من بدیدنشان رفته بودم چنین عنوان کرد : «من خواهش می‌کنم این موضوع را دنبال نکنید». گفتم خواهش شما برآورده است ، ما درباره‌ی شعر سخنان خود را گفته‌ایم و دیگر درپی تکرار آنها باین زودی نخواهیم بود ، ولی من نیز خواهش می‌کنم باری دستور دهید از این شعرهای بیناموسانه جلو گیرند. پس از این هنگام بود که از آنها جلو گرفتند.


. باز کردن / نظر دهید

2021-04-21 13:06:44 مکتب کسروی و ماتریالیسم

نگرا

کتابها و گفتارهای آزادگان باز کردن / نظر دهید

2021-04-21 12:28:59 کنوانسیون خزر یا خودکشی استراتژیک؟!

شقاوت جهانی علیه ژئوپلیتیک ایران
April 15, 2021
(بخش 3 از 6)

نقشه‌ی اتحادیه‌ی اقتصادی اوراسیا و اهمیت ارمنستان بعنوان پل میان ایران و اتحادیه‌ی اقتصادی اوراسیا

این اتفاق شبیه همان طرح موسوم به گوبل یکی از كاركنان سازمان سياست که بر طبق آن ارمنستان باید دالانی برای اتصال باکوـ نخجوان را تعبیه کند و در مقابل دالان لاچین و بخش‌هایی از قره‌باغ به ارمنستان واگذار شود اما طبق این طرح مرز ایران-ارمنستان از میان می‌رفت. در بحبوحه جنگ قره‌باغ نیز تصویری مربوط به سال 2006 منتشر شد اردوغان (نخست‌وزیر وقت) احمد نجدت سرز (رئیس‌جمهور وقت ترکیه) ساکاشویلی (رئیس‌جمهور وقت گرجستان)، الهام علی‌اف (رئیس‌جمهوری آذربایجان) و لرد براون مدیرعامل شرکت بریتش پترولیوم نقشه ای در دست دارند که مرز بین ایران- ارمنستان به رنگ سرزمین جمهوری آذربایجان درآمده است این تصویر به‌نوعی همان طرح گوبل بود؛ طرحی که با حضور نظامی ایران در جنگ اخیر قره‌باغ ناکام شد اما با توجه به تحرکات اخیر هنوز پیگیری می‌شود.

بنابراین دو اتفاق مهمی که رخ داد (جنگ قره‌باغ و کنوانسیون خزر) تمامی مزیت‌های انرژی و ترانزیت ایران را بر باد داد و اکنون اتفاق سوم در حال وقوع است؛ حمله به ارمنستان و قطع ارتباط ایران-ارمنستان. با این اتفاق ایران به لحاظ ژئوپلیتیک به کما خواهد رفت. قطع مرز ایران-ارمنستان علاوه بر نابودی مزیت‌های گفته شده، امنیت و تمامیت ارضی ایران را در طی سال‌های آینده نشانه خواهد رفت :

1ـ با حضور ترکیه در این منطقه و بستن راه تنفس ایران به سمت اروپا و حضور در شمال غرب کشور، ترکیه، اسرائیل و حتی روسیه اهرم فشار مؤثری علیه ایران پیدا می‌کنند تا نیات خود در سوریه و عراق و سایر نقاط را به ایران تحمیل کنند. در حقیقت با قطع مرز ایران-ارمنستان و حضور ترکیه و اسرائیل در مرزهای شمال غرب کشور، حلقه فشار علیه ایران تکمیل خواهد شد و این تکمیل‌کننده تحریم‌های اقتصادی و نظامی علیه ایران خواهد بود.

2ـ با قطع مرز ایران ـ ارمنستان، آرزوی ترکیه در تشکیل ناتوی ترکی و ایده توران بزرگ تحقق خواهد یافت بدان معنی که با اتصال جغرافیایی پان‌ترکیسم ترکیه می‌تواند با تغییرات فرهنگی و گرایشات مذهبی در آنسوی خزر، مناطقی را که جز ایران فرهنگی و تاریخی محسوب می‌شوند در ایدئولوژی استعماری پان‌ترکیسم هضم کرده و فرزندان تاریخی ایران را علیه ایران بسیج کند. این تفکر را می‌توان در تخریب آثار فرهنگی ایرانی در جمهوری باکو و مناطق باز تصرف شده توسط باکو مشاهده کرد.

3ـ با قطع مرز ایران-ارمنستان، اسرائیل بهترین موقعیت را برای خصومت علیه ایران پیدا خواهد کرد و با حضور دائمی در مرزهای شمال غرب ایران می‌تواند بازوی مکمل ناتو و آمریکا در جنوب قفقاز باشد و به اقدامات خرابکارانه از جمله مداخله در امور داخلی ایران، تلاش برای مهار ایران و ایجاد تحریکات قومی در داخل کشور اقدام کند. در ضمن تردیدی وجود ندارد که اسرائیل به دنبال ایجاد پایگاه نظامی در سواحل دریای کاسپین نیز هستند.

4- با قطع مرز ایران-ارمنستان، ترکیه به آسیای میانه دسترسی مستقیم پیدا می‌کند و این مسئله اهرم فشار ایران بر ترکیه به‌عنوان تنها مسیر ارتباطی ترکیه با آسیای میانه را از میان خواهد برد. اتفاقی که ابراهیم کاراگول روزنامه‌نگار تندروی نزدیک به اردوغان در جنگ اخیر گفته بود: "مرز میان ایران و ارمنستان نباید باقی بماند. این ارتباط باید قطع شود و جاده آسیای میانه باید باز شود".

در نتیجه آن‌چنان‌که یک پژوهشگر حوزه قفقاز مطرح کره است: "ایجاد یک کریدور در محور نخجوان- زنگزور- قراباغ آرزوی دیرینه ائتلاف‌های پان‌ترکیستی در قفقاز است. مغز متفکر چنین پروژه‌ای که مستلزم تغییر در مرزهای ژئوپلیتیک و بین‌المللی است شرکت‌ها و کارتل های نفتی بزرگ و اعضای سابق و لاحق سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی در غرب هستند و مجری آن نیز حکومت‌هایی مانند باکو و ترکیه. این آرایش نیرو در صفحه شطرنج ماوراء قفقاز خطرناک‌ترین چالش یک صدسال اخیر منافع ایران است که دامنه آن ممکن است به مناطق داخلی ایران نیز کشیده شود."(7)

منابع :
7- entekhab.ir/002Rss باز کردن / نظر دهید

2021-04-21 05:31:13 محسن صدر (صدرالاشراف) باز کردن / نظر دهید

2021-04-21 05:31:13 دفاع در دیوان کیفر

متن دفاع آقای کسروی در دیوان کیفر ـ تکه‌ی 22


در دفعه‌ی گذشته که من پشت این میز ایستادم همه‌ی سخنان خود را گفتم که اگر بیانات دوم دادستان نبود نیازی بدوباره آمدن و سخن راندن نداشتم و اکنون هم تنها بپاسخ گفته‌های دادستان اکتفا خواهم کرد ولی قبلاً به یک مقدمه‌ای نیازمندم.

دفعه‌ی گذشته که من باینجا آمدم بحبوحه‌ی غوغا و هوچیگری بود. همان روز روزنامه‌ها از آقای محیط بد نوشته و هیاهوی بسیار کرده بودند و یک تلگرافی هم بدادگاه فرستاده شده بود. بدیهیست آن هیاهو را دادستان بوسیله‌ی نشر نابجای کیفرخواست در روزنامه‌ها و نطق نابجاتر از آن خود در دادگاه پدید آورده و در واقع مقصود این بود که دادگاه را در فشار گزارند و آزادی کار و رأی را ازو بگیرند و من خشنودم که آن هیاهو را بشکستیم و اکنون در محیط آسوده و آرامی انجام وظیفه می‌نماییم.

آری آن هیاهو را شکستیم ـ آن را متانت دادگاه و شجاعت آقای محیط و دفاع متین آقای مجیدی و آقای فروزش و بیانات مغزدار آل‌طه و دیگر وکلای مدافع شکست. چیزی که هست اکنون هم برخی صداهایی از پارلمان شنیده می‌شود که برخی نمایندگان درباره‌ی این محاکمه گفتگو می‌کنند و من می‌خواهم از اینجا با پیام پاسخ آنان را هم دهم و از اشتباهی که دچار گردیده‌اند بیرونشان آورم.

گویا بعضی نمایندگان تصور می‌کنند چون نماینده‌ی پارلمانند به هر کاری دخالت توانند کرد و این نمی‌دانند که چنانکه قوه‌ی مقننه یک قوه‌ی مستقلی است قوه‌ی قضایی نیز همچنان مستقل است و دیگران حق ندارند در کار او دخالت کنند.

آقای صدر شما سالیان دراز در عدلیه بودید و جایگاه بلندی درمیان قضات داشتید و سپس نیز بوزارت رسیدید. با اینحال چه سزاست که شما قانون ندانید و با بودن مواد صریحه ، دیوان کیفر را برای این رسیدگی ناصالح شمارید؟!.. آقای دکتر جوان (1) شما مدتها قضاوت می‌کردید و اکنون هم سمَت وکالت دادگستری دارید و با اینحال چگونه است که از قانون غفلت می‌نمایید و در پارلمان نشسته تعرض بکارهای دادگاه می‌کنید؟!.. بالاخره مقصودتان چیست؟!.. چه می‌خواهید؟!.. اگر می‌خواهید دادگاه را در فشار گزارده سلب آزادی ازو کنید آشکاره بگویید وگرنه از آن تعرضات بیجا نتیجه نخواهید برد.

همین موضوع دلیلیست که در پیرامون این پرونده ، دسیسه‌هایی هست و کسانی می‌خواهند که متهمین را با زور محکوم گردانند و اینست چون از هیاهوی سابق نتیجه نبرده‌اند اکنون از این راه پیش می‌آیند.

آقای مظفر فیروز در اینجا چنین گفتند که در پارلمان گفته شده : «برای ایران یک آتش مقدسی لازمست که فضولات را بسوزاند و از میان برَد». آدم از شنیدن این حرفها سخت متأثر می‌گردد. ببینید چه کسانی چه سخنانی می‌گویند!. ببینید چه کسانی آتش مقدس می‌خواهند!. بهتر بود آقای مظفر فیروز داستان پیماننامه‌ی 1919[م] را که پدرش یکی از عاملین مهم آن بوده و برای بستن آن پول هنگفتی دریافت کرده بوده فراموش نمی‌ساخت. آدم در شگفت می‌ماند که این آقا می‌آید و در دادگاه بوکلای مدافع زباندرازی می‌نماید.

آقای موسوی‌زاده [رئیس دادگاه] ما شما را می‌شناسیم ، شما آزادیخواه و مرد شریفی هستید. آقای یکانی را هم می‌شناسیم. آن قاضی جوان را هم من نیک می‌شناسم. شما خود شجاعید و نیاز بتشجیع ندارید ولی من بنوبت خود می‌گویم : باین هیاهوها پروا ننمایید ، و این نعره‌های عَنیف که از دلهای ناپاک برمی‌خیزد در شما تأثیری نکند ، شما باشید و فهم و وجدان خودتان ، آنچه را که شایسته‌ی حق و عدالت می‌دانید بکار بندید و رأی دهید. ما امروز نیازمندیم که یک بنیادی برای استقلال قضایی ایران بگزاریم و یک سنگ بزرگی از آن بنیاد را شما بگزارید.


پابرگی (از ویرانیده) :
1ـ هنگامی که کسروی رییس کل محاکم بدایت تهران گردید (1307) ، دکتر جوان رییس شعبه‌ی 7 بدایت بود.
. باز کردن / نظر دهید

2021-04-20 18:31:13 در پیرامون اسلام
گفتار یکم : زیانهای اسلام - تکه‌ی دهم

5ـ سیاستگران این را افزاری برای خود ساخته‌اند
زیان دیگر این دستگاه اسلام نام آنست که دولتهای بزرگ که در آرزوی جهانگیری می‌باشند و بتوده‌های ناتوان و درمانده‌ی اسلامی چشم دوخته‌اند ، این دستگاه را افزاری برای پیشرفت کار خود ساخته‌اند.
در اینجا بسخن درازی نیاز هست (بلکه اگر کسی بخواهد همه‌ی گفتنیها را بگوید به یک کتاب جداگانه نیاز خواهد افتاد) ، ولی من چون فرصت نمی‌دارم بکوتاهی خواهم کوشید.
این دولتها که در راه پیشرفت سیاست تنها به توپ و تفنگ و تانک بس نکرده از هر راهی پیش می‌روند و هر افزاری را بکار می‌برند نیک می‌دانند که کیشهای گوناگونی که درمیان مسلمانان رواج می‌دارد و امروز اسلام ؛ نامِ آنها می‌باشد ، گرفتاریهای بزرگی برای مسلمانانست ، و روی‌همرفته چند نتیجه‌ی بزرگی را بسود آنها دربر می‌دارد زیرا :
1) توده‌ها را از هم جدا گردانیده بجای یگانگی و همدستی ، کشاکش و دشمنی بمیان ایشان می‌اندازد.
2) اندیشه‌ها را بسیار پست گردانیده مسلمانان را از پرداختن بزندگانی و همپایگی با اروپاییان بازمی‌دارد.
3) دانشهای اروپایی و جنبشهای سودمندی که درمیان اروپاییان پیدا شده (همچون مشروطه‌خواهی و میهن‌پرستی و مانند آنها) که بشرق نیز رسیده در نتیجه‌ی برخورد با این کیشها و ناسازگاری با آنها از هنایش می‌افتد.
چون اینها را نیک می‌دانند از اینرو پشتیبانی بسیاری از آن کیشها می‌نمایند ، و پیداست که از اینجا نتیجه‌ی بزرگ دیگری نیز بسود آنها بدست می‌آید ، و آن اینکه پیروان کیشها و پیشوایان ایشان چون آن دولتها را پشتیبان کیشهای خود می‌یابند رو بسوی آنان می‌گردانند و بزیردستی آنها بدلخواه گردن می‌گزارند (ما همین را بارها در ایران دیده‌ایم که چون پای بیگانگان باین کشور می‌رسد ملایان و پیروان ایشان بشادمانی می‌پردازند).
بهمین اندیشه است که اروپاییان در هر کجا که هستند باین کیشها آزادی می‌دهند و به پیشوایان آنها ارج می‌گزارند و در نهان و آشکار پشتیبانی نشان می‌دهند. از آنسوی شرقشناسان که یک دسته از کارکنان سیاسی دولتهایند پیاپی درباره‌ی این کیشها کتاب می‌نویسند و بچاپ می‌رسانند ، و در رخت جستجوهای بی‌یکسویانه[=بی‌طرفانه] و داوریهای تاریخی باستواری پایه‌ی هر یکی می‌کوشند. چنانکه همین رفتار را درباره‌ی دیگر گمراهیهای شرقیان ، از صوفیگری و خراباتیگری و مانند اینها ، می‌کنند و درباره‌ی آنها نیز کتابها نوشته پشتیبانیها می‌نمایند.
مثلاً درباره‌ی صوفیگری کتابها نوشته چنین وامی‌نمایند که صوفیان مردان ژرف‌اندیشی می‌بوده‌اند و آمیغهایی را دنبال کرده‌اند در حالی که ما می‌دانیم که سرمایه‌ی صوفیان بیش از همه بافندگیها بوده ، وآنگاه آموزاکهای ایشان برای یک توده ـ بویژه در چنین روزگاری ـ زهر کشنده است. شگفتتر آنکه اروپاییان پایه‌ی زندگانی خود را بروی کوشش و جانفشانی گزارده‌اند که می‌بینیم چگونه می‌کوشند و چگونه با یکدیگر بجنگ و نبرد می‌پردازند ، و در راه برتری بدیگران هزاران و صدهزاران جوانان خود را بکشتن داده افسوس نمی‌خورند. ولی در برابر شرقیان صوفیگری یا خراباتیگری را که پایه‌ی آنها خوار داشتن جهان و بی‌پروایی بزندگانی و سستی و تنبلیست به نیکی می‌ستایند. و یا بکیشها که نتیجه‌ی هر یکی از آنها جز بازماندن از زندگانی نیست هواداری نشان می‌دهند. از همینجا شما براز درون ایشان پی برید.
درباره‌ی اسلام نیز همانست. راستی را این دستگاه اسلام نام از هر باره بسود دولتهای آزمند و جهانگیر می‌باشد. و گذشته از دیگر چیزها چنانکه گفتیم مسلمانان دیندار بزیستن در زیر دست هر دولتی آماده‌اند. و تنها این می‌خواهند که در دین خود (یا بهتر گویم : در کیشهای خودشان) آزاد باشند. اینست ما دیدیم موسولینی در ایتالیا چون برخاست و آرزوی دست یافتن ببرخی از کشورهای اسلامی می‌داشت خود را هوادار اسلام نشان می‌داد که باید گفت : مشق چوپانی این گله‌های پراکنده را می‌کرد. همچنین دولت ژاپن ، چون از سالهاست در آرزوی دست یافتن به بِرمِه و جاوه و هند و چین و هندوستان می‌بود ، خود را پشتیبان اسلام نشان می‌داد. او نیز مشق چوپانی می‌کرد.
مسلمانان در ژاپن فراوانند. ولی دولت ژاپن جز اندیشه‌ی سیاسی نمی‌داشت و هیچگاه نشدنیست که روزی ژاپن یک دولت اسلامی باشد.


. باز کردن / نظر دهید

2021-04-20 15:31:06 ایرج‌میرزا باز کردن / نظر دهید

2021-04-20 15:31:06 دفتر «خراباتیان که بودند و چه می‌گفتند؟»
یک رشته زشتیهایی نیز با شعرسرایی توأم است (تکه‌ی 4)


در شماره‌ی دیروزی زشتکاریهایی را که با شعر توأم گردیده باختصار یاد کردیم. تنها آنها نیست. برخی زشتیهای بدتر دیگری نیز هست. این نیز هست که یک مرد بیناموسی از پستنهادی غزل بسراید و در روزنامه‌ها بچاپ رساند و بگوید :

هر کس که بکف باده به بر ساده ندارد
اسباب نشاط و طرب آماده ندارد

بسیاری از شعرای ایران باین پستی و بیغیرتی نیز آلوده بوده‌اند و هستند. این لکه‌ی ننگ را هم بدامن توده‌ی ایران زده‌اند. دیوان ایرج با آن زشتیش بیست و پنج هزار نسخه (1) چاپ شد و بخاندانها تقسیم یافت و بدست جوانان افتاد و کسی جلو نگرفت. بلکه از کوردرونی و نافهمی ، در برخی دبستانها آن را بعنوان جایزه بشاگردان دادند. ایرج از کسانیست که باید همیشه نامش با لعن و نفرین توأم برده شود. در کتابهای دبستانی نام او را با احترام برده و شعرهای پستش را برای خواندن کودکان نقل کرده‌اند.

این دیوان ایرج از کتابهاییست که بدست هر که افتاد باید بآتش اندازد و بسوزاند ، ما بارها این کار را کرده‌ایم ، ولی شما اگر بخانه‌ها روید در بسیاری از آنها این کتاب شوم را خواهید یافت که درمیان دیگر کتابها جا داده شده.



پابرگی (از ویراینده) :
1ـ اگر برای هر جلد دیوان او که امروز میانگین 40 هزار تومان بها دارد تنها 20 هزار تومان سرمایه نیاز باشد برای 25000 جلد به 500 میلیون تومان نیاز هست. آیا یک ناشری چنین سرمایه‌ی هنگفتی را به بیم می‌اندازد؟! چنین می‌نماید که چاپ این کتاب یا یکسره بدست وزارت فرهنگ بوده یا پشتیبانی پولی بیدریغ کرده بوده.
آمار و آگاهیهای زیر به روشنی این زمینه‌ یاری می‌کند :
باسوادان آن روز بیش از 10 در صد همه‌ی جمعیت برآورد نمی‌شود.
جمعیت ایران نزدیک به 17 میلیون تن بوده.
نسبت روستایی به شهری 80 به 20 بلکه بیشتر بوده.
در روستاها و عشایر باسواد بسیار کم و در شهر نیز کسان بسیاری بیسواد بودند.

باسوادان کشور را اکنون نزدیک به 80 در صد جمعیت یاد می‌کنند.
جمعیت کشور را نزدیک به 80 میلیون تن می‌شمارند.
جمعیت باسوادان امروزی کمابیش 30 برابر آن زمان برآورد می‌شود.
تیراژ میانگین چاپ کتاب امروز 1650 نسخه یاد می‌شود.

در آن زمان کتابی که در یک سال 1500 جلد از آن بفروش می‌رسید یکی از کتابهای پرفروش بشمار می‌آمد.
25000 جلد از یک کتاب پرفروش (با فرض آنکه از فروشش نیز کاسته نمی‌گردید) نزدیک به 17 سال می‌کشیده.
از روی آمار تورم بانک مرکزی (از سال 1316تا 1395) ، هر یک تومان آن زمان بیش از سی‌وپنج‌هزار برابر امروز ارزش داشته است.
. باز کردن / نظر دهید

2021-04-20 12:56:58 اما حادثه سوم اشغال جنوب ارمنستان و مرگ ژئوپلیتیک ایران است. شاید این اتفاق را بتوان تکمیل‌کننده قرارداد ترکمانچای دانست. محور روس-پانترک-اسرائیل-آمریکا برای حذف کامل ایران از مزیت‌های ترانزیتی و انرژی باید مسیر اتصال ایران به اروپا را از میان ببرد. ایران برای اتصال به اروپا دو مسیر دارد: ترکیه و ارمنستان. با قطع مرز ایران- ارمنستان و اشغال جنوب این کشور، ایران کاملاً برای ارتباط با اروپا وابسته به ترکیه خواهد بود یعنی با کشوری که هم‌اکنون مشکلات فراوان ترانزیتی داریم. با این اتفاق، ایران برای رسیدن به دریای سیاه، اروپا و منطقه قفقاز کاملاً به ترکیه و باکو وابسته خواهد بود و در نتیجه مرزهای شمال غربی ایران از حیز انتفاع ساقط خواهد شد. با قطع مرز ایران-ارمنستان یکی از راه‌های کریدور شمال-جنوب (مرز نوردوز- ارمنستان- گرجستان-داغستان- مسكو- سنت پترزبورگ) حذف‌شده و از 7 مسیر اصلی و فرعی، 4 مسیر را در دست باکو و ترکیه خواهد بود؛ یعنی ایران مهم‌ترین مسیر جایگزین ترانزیتی خود در کریدور شمال- جنوب را از دست خواهد داد. ارمنستان پل میان اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران است؛ اتحادیه اوراسیا شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است که با ایران امضای توافق تجارت آزاد امضا کرده‌اند. حضور در این اتحادیه را می‌توان همراه با کریدور شمال-جنوب و کریدور چابهار تکمیل‌کننده بازارهای صادراتی ایران دانست.

منابع :
3- https://www.toseeirani.ir/fa/tiny/news-27071
4- www.irna.ir/news/84259833/
5- https://b2n.ir/e18145
6- https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3663589 باز کردن / نظر دهید

2021-04-20 12:56:58 کنوانسیون خزر یا خودکشی استراتژیک؟!

شقاوت جهانی علیه ژئوپلیتیک ایران
April 15, 2021
(بخش 2 از 6)

نقشه‌ی راه لاجورد برای دور زدن ایران

اما ضربه نهایی بر پیکر مزیت ترانزیتی ایران در جنگ قره‌باغ بر پیکر ایران فرود آمد. گرچه پیش از آن و در ۲۴ آبان ۱۳۹۶ در عشق‌آباد ترکمنستان متن آتش‌بس میان باکو و ارمنستان با حضور افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه امضا و بر اساس آن ایجاد یک کریدور حمل کالا و مسافر در خاک ارمنستان معین شد. در نتیجه این آتش‌بس پیش‌بینی می‌شد که ایران از مسیر ترانزیت باکو-نخجوان حذف شود اما "نکته قابل‌توجه اینجاست که ترکیه به‌عنوان معمار و ذی‎نفع اصلی این سناریو، تنها یک روز بعد از اعلام آتش‌بس قره‌باغ، اعلام کرد قصد احداث خط آهن از شهر «قارصِ» ترکیه تا نخجوان را دارد."(3) در حقیقت سناریوی جنگ قره باغ پیش از آن و در سال 1396 طرح ریزی شده بود و جنگ قره باغ تنها ادامه سناریوی سال 1396 بود.

نکته مهم آنجاست که با توجه به نتایج جنگ اخیر قره‌باغ و در آینده اشغال جنوب ارمنستان تمامی پایانه‌های مرزی کشور در شمال غرب به‌شدت وابسته به محور ترکیه-باکو خواهند شد. هنوز نتایج جنگ قره‌باغ به‌طور کامل اجرانشده است که باکو در راه ترانزیتی نخجوان، عوارض ورودی را افزایش داده و صف ده کیلومتری ایجاد کرده است. (4) یعنی باکو بدون هیچ پرده‌پوشی به دنبال اهداف محور ترکیه-آمریکا-اسرائیل در حرکت است و به چیزی جز محاصره ایران و بستن راه صادرات و تضعیف ایران راضی نمی‌شود. افزایش عوارض آن‌هم در روزهای پایانی سال بیش از آنکه از سر دوستی باشد نشان‌دهنده خویِ ایران ستیزی ست. این سرنوشت در انتظار تمام پایانه‌های مرزی ایران همچون: پایانه‌های مرزی نوردوز، جلفا، پلدشت، بازرگان، رازی و سرو با ترکیه و حتی پایانه مرزی آستارا و بیله سوار خواهد بود.

اما حلقه ارتباط میان جنگ قره‌باغ، کنوانسیون خزر و اشغال نوار مرزی ایران-ارمنستان کجاست؟ حذف ایران از بازار گاز و ترانزیت منطقه نیازمند یک برنامه تکمیلی بود؛ طرح ترانس خزر و قطع شدن ارتباط ایران-ارمنستان. طرح ترانس خزر در ۱۹۹۹ میان باکو-گرجستان-ترکیه-ترکمنستان و با حضور رئیس‌جمهور امریکا امضاء شد. طبق این طرح ترکمنستان می‌توانست گاز خود را از طریق دریای خزر و با عبور از باکو-گرجستان به ترکیه منتقل کند. از طریق این خط علاوه بر تامین گاز ترکیه، اروپا نیز می‌تواند گاز ترکمنستان را به‌جای گاز ایران خریداری کند؛ اما مهم‌ترین مانع برای اجرای این خط انرژی دو مسئله بود: اول: فقدان رژیم حقوقی واحد برای دریای خزر و دوم: مسیر بسیار طولانی ارمستان-گرجستان؛ اما اکنون‌که رژیم حقوقی خزر به امضا ایران رسیده و کریدور نخجوان- باکو در بیانیه آتش‌بس پیش‌بینی‌شده است، چشم‌انداز صادرات گاز ایران به کشورهای شمالی و اروپا تا حد بسیار زیادی از میان خواهد رفت و طرح ترانس خزر که برای محاصره اقتصادی و ژئوپلیتیک ایران طراحی‌شده بود به دستان خود ما اجراشده است! گرچه در سال¬های گذشته روسیه همراه با ایران مخالف این طرح بود اما اکنون بر اساس محاسبات و منافع خویش مخالفتی با اجرای این طرح ندارد. "پیش‌ازاین بارها اعلام‌شده است که جمهوری آذربایجان به‌تنهایی توان تأمین گاز خط لوله نابوکو (خط لوله خزر تا اتریش) و همچنین سه خط لوله گاز منطقه قفقاز جنوبی و ترکیه یعنی (باکو- تفلیس- ارزروم)، ترانس آناتولی (تاناپ) و لوله ترانس آدریاتیک (تاپ) که در مجموع از آن به عنوان «کریدور جنوبی انتقال انرژی اروپا» یاد می‌شود، ندارد. میزان صادرات گاز به اروپا طبق آنچه در چارچوب این خطوط تعریف‌شده است، سالانه ۳۱ میلیارد متر مکعب گاز باشد که بدون ایران تأمین گاز توسط باکو میسر نبود اما با رفع موانع احداث خطوط لوله از بستر دریای خزر و کوتاه شدن مسیر به دلیل کریدور مقری، درصورتی‌که گاز ترکمنستان از بندر ترکمن باشی و گاز قزاقستان از بندر آکتائو به بندر باکو منتقل شود، نیاز به گاز ایران منتفی یا تضعیف خواهد شد". (5) این کنوانسیون و امضای ان توسط ایران آنقدر پر اهمیت بود که دونالد ترامپ در مارس 2019 در نامه ای به رئیس‌جمهور ترکمنستان " بر خوش‌بینی خود نسبت به توانایی‌های ترکمنستان برای استفاده از شرایط جدید و وضعیت جدید حقوقی امضا شده جهت صادرات گاز خود به اروپا تاکید کرد. ترامپ تاکید کرد براساس کنوانسیون حقوقی دریای خزر که در آگوست ۲۰۱۸ امضا شد، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان حق احداث خط لوله در مجاور ساحل خود را بدون حق وتو برای هر کشور ساحلی دیگر دارند"(6) در نتیجه کنوانسیون خزر تکمیل‌کننده جنگ قره‌باغ است با این تفاوت که صدای گلوله‌ای شنیده نشد اما ایران در هر دو اتفاق مزیت‌های انرژی-ترانزیت-فرهنگی و نفوذ سیاسی خود را تا حد زیادی از دست داد. به همین دلیل کنوانسیون خزر و جنگ قره‌باغ دو روی یک سکه‌اند. باز کردن / نظر دهید